سامانه «مهران»؛ قاتل «آواکس» و وارث «سوم خرداد»
به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه خراسان، نمایشگاه بزرگ دستاوردهای جدید نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اخیر مورد بازدید فرماندهی‌کل قوا قرار گرفت که همچون نمایشگاه اول در اردیبهشت ۱۳۹۳، دربردارنده تجهیزاتی مدرن و جدید و رونمایی‌نشده در حوزه‌های مختلف بود. در این بین، روند توسعه بُرد در سامانههای سوم خرداد به برد‌های بالاتر و تثبیت در سطح اثرگذاری راهبردی که با رسیدن به برد ۲۰۰ کیلومتر شروع شده بود، در بازدید فرماندهی‌کل قوا از نمایشگاه نیروی هوافضا در آبان ۱۴۰۲ و با سامانه‌ای به‌نام مهران وارد فاز جدیدی شد.
مهران سامانه‌ای بردبلند است که هسته مرکزی آتشبار آن شامل چهار موشک مستقر در پرتابگر جعبه‌ای و رادار آرایه فازی و یک سامانه بردبلند اپتیکی روی یک خودروی تاکتیکی است و کنار آن به خودرو‌های حامل ۶ موشک دارای پرتابگر جعبه‌ای متصل می‌شود. این سامانه وارث موشک ۲۰۰ کیلومتری سوم خرداد است که با نام مهران ۱ به این سامانه ملحق شده و همچنین به موشکی دوربردتر به‌نام مهران ۲ هم مجهز شده است که برد اعلام‌شده برای آن ۳۲۰ کیلومتر است. به این ترتیب سامانه مهران به‌عنوان سامانه پدافند هوایی موشکی راهبردی از دو نوع موشک استفاده می‌کند. در تلار سامانه مهران، چهار موشک روی دو بازوی مختلف نصب شده‌اند که از تصاویر منتشرشده برداشت می‌شود هر یک از این دو بازو در راستای ارتفاعی دارای درجه آزادی مستقل حرکتی هستند. همچنین کل مجموعه موشک‌ها و رادار قابلیت چرخش در صفحه افقی را هم دارند. رادار و اپتیک سامانه مهران هم به‌صورت مکانیکی به هم متصل شده‌اند و در زمان حرکت به حالت افقی قرار می‌گیرند تا سامانه کمترین حجم فیزیکی را داشته باشد. سامانه اپتیکی نصب‌شده روی مهران، به‌تن‌هایی قابلیت دو درجه آزادی حرکتی در سمت و ارتفاع را دارد.
سپاه ترکیب ویژه و اثبات‌شده در سوم خرداد یعنی تحرک بالا، رادار پیشرفته آرایه فازی و موشک‌های چابک سوخت جامد را با اضافه کردن یک عنصر دیگر یعنی حفاظت از موشک در داخل پرتابگر در سامانه جدید مهران به‌کار گرفته است تا این بار بتواند حتی روی پرنده‌های دشمن در محدوده امن در داخل فضای کشور‌های متخاصم احتمالی هم اثرگذاری داشته باشد.
مهران با موشک‌های ۳۲۰ کیلومتری خود می‌تواند انواع بمب‌افکن، سوخت‌رسان، هواپیما‌های ترابری راهبردی و انواع هواپیما‌های شناسایی و شنود و رادار پرنده را که در برد‌هایی فراتر از سامانههای تاکتیکی مرسوم پرواز می‌کنند، هم تهدید کند. قطعاً مهران همانند سایر سامانه‌ها با اتصال به رادار‌های کشف و شناسایی اولیه از نظر اطلاعاتی پشتیبانی می‌شود تا در بهترین زمان ممکن بتواند با اهداف در مناسب‌ترین برد درگیر شود. وجه دیگر ارزش عملیاتی سامانه‌ای همچون مهران که قابلیت تحرک بسیار بالایی دارد، این است که با توجه به امکان حضور آن در هر نقطه‌ای از نواحی مرزی و خصوصاً سواحل جنوبی کشور، هواپیما‌های شناسایی و رادار‌های پرنده (آواکس) باید برای ایمن ماندن خود، در فواصل بیش از ۳۲۰ کیلومتری از کشور پرواز کنند که به‌معنی کاهش شعاع مفید شناسایی آن‌ها با حسگر‌های موجود است. بماند که پیش از این هم قابلیت جنگ الکترونیک سپاه و ارتش در فواصل ۴۰۰ کیلومتری تثبیت شده است و دشمن آن را کاملاً درک کرده است.
