محتوای یازدهمین گزارش دبیرکل درباره قطعنامه ۲۲۳۱
دبیر کل سازمان ملل متحد در یازدهمین گزارش خود در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ که پیش از برگزاری این نشست و درآستانه دور هفتم مذاکرات برجامی وین منتشر شد، از واشنگتن خواست تحریم‌ها علیه ایران را لغو و معافیت‌ها را تمدید کند.
به گزارش تابناک به نقل از ایرنا، نشست شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی یازدهمین گزارش آنتونیو گوترش درباره قطعنامه ۲۲۳۱ درخصوص برجام برگزار شده است.
بخش‌هایی از یازدهمین گزارش گوترش درباره روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ به شرح زیر است:
دبیر کل سازمان ملل در مقدمه یازدهمین گزارش خود با اشاره به تحولات شش ماه اخیر در مورد اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نوشت: بازگشت آمریکا به برجام پس از آنکه در مه ۲۰۱۸ از آن خارج شد، تحول مطلوبی خواهد بود. در همین زمینه توجه شما را به نامه ۱۸ فوریه به رئیس شورای امنیت از طرف کاردار نمایندگی ایالات‌متحده در سازمان ملل جلب می‌کنم که در آن ایالات‌متحده تائید کرد که نظر آن در مورد تدابیر مندرج در پاراگراف‌های ۷، ۸ و ۱۶ الی ۲۰ قطعنامه ۲۲۳۱ نافذ بوده و مفاد قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) که به وسیله قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده بودند، ملغی باقی ماندند.
آنتونیو گوترش در ادامه اعلام کرد که نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نامه مذکور ایالات‌متحده نامه‌ای را به دبیر کل و رئیس شورای امنیت و همچنین نامه دیگری را به تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۲۱ به دبیر کل سازمان ملل ارسال کرد.
دبیر کل سازمان ملل در ادامه مقدمه گزارش خود با اظهار دلگرمی از تعاملات دیپلماتیک اخیر که از آوریل ۲۰۲۱ تاکنون در جریان و در کنار جلسات کمیسیون مشترک رخ داده، نوشت: این فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران و ایالات‌متحده است تا اجرای کامل و مؤثر برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را از سر گیرند. من از ایالات‌متحده درخواست می‌کنم تا تحریم‌هایش را که در برجام فهرست شده برداشته و یا تعلیق کند؛ تعلیق‌های مربوط به تجارت نفتی جمهوری اسلامی ایران را تمدید کرده و تعلیق‌های مربوط به پروژه‌های عدم اشاعه هسته‌ای در چهارچوب برجام را به صورت کامل تمدید نماید. این موارد، گام‌های لازم برای تسهیل اجرای کامل و شایسته برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و همچنین قادر ساختن مردم ایران برای برخورداری از مزایای ملموس برجام است.
گوترش در ادامه مقدمه گزارش خود با اشاره به گام‌های «نگران کننده» جمهوری اسلامی ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای برجامی آن که پس از خروج آمریکا از برجام و دیگر تحولات مرتبط با برنامه هسته‌ای‌اش انجام داده، نوشت: در ماه‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ثبت کرده که جمهوری اسلامی ایران سانتریفیوژ‌های جدید و پیشرفته برای غنی سازی لحاظ نشده در برجام نصب کرده که شامل انواع IR-۲ m و IR-۴ می‌شود. (جمهوری اسلامی ایران) اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی سازی کرده و فعالیت‌های تحقیق و توسعه برای تولید فلز اورانیوم را برای سوخت نیروگاه هسته‌ای تهران آغاز کرده است. آژانس همچنین گزارش داد که گرچه نمی‌تواند مجموع ذخایر اورانیوم غنی شده در جمهوری اسلامی ایران را راستی آزمایی کند، تخمین می‌زند که تا مه ۲۰۲۱ این ذخایر ۳ هزار و ۲۴۱ کیلوگرم (بیش از سقف ۲۰۲ کیلو و ۸۰۰ گرم) بود. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که تمامی تمهیداتی که از ۱ ژوئیه ۲۰۱۹ اتخاذ کرده برگشت‌پذیر است. من از جمهوری اسلامی ایران درخواست می‌کنم تا اجرای کامل برجام را از سر گیرد و می‌خواهم تا دیگر نگرانی‌های مطرح شده از سوی دیگر مشارکت‌کنندگان برجام و دیگر کشور‌های عضو مرتبط با قطعنامه ۲۲۳۱ را لحاظ کرده و به دقت مد نظر قرار دهد.
دبیر کل سازمان ملل در ادامه با تأکید بر اینکه برقراری کامل برجام بهترین راه برای تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران است از کشور‌های عضو خواست تا با توجه به چالش‌های بهداشتی و اقتصادی ناشی از همه‌گیری بیماری کووید – ۱۹ با اقدام مؤثر از جمله استفاده از ابزار اینستکس، شرایط لازم برای فعالان اقتصادی خود را در جهت تجارت با ایران فراهم سازند.
گوترش در بخش یافته‌های اصلی و توصیه‌های گزارش خود نوشت که در دوره ۶ ماهه اخیر گزارشی در مورد تأمین، خرید، انتقال یا صادرات اقلام مربوطه هسته‌ای به ایران که بر خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ بوده باشد، دریافت نکرده است.
وی ضمن آنکه کانال تدارکات را سازوکاری حیاتی برای اعتمادسازی و شفافیت خواند، افزود که از ۷ دسامبر ۲۰۲۰ یک طرح پیشنهادی جدید از طریق کانال تدارکات به شورای امنیت ارائه و تائید شده است. گوترش از تمامی امضاکنندگان برجام، کشور‌های عضو و بخش خصوصی خواست تا از این کانال بهره‌برداری و حمایت کنند.
به گفته گوترش، در شش‌ماهه اخیر تعدادی از کشور‌های عضو به اطلاع وی و رئیس شورای امنیت رسانده‌اند که جمهوری اسلامی ایران چندین موشک بالستیک پرتاب و یک ماهواره‌بر را آزمایش کرده است. وی افزود: با این حال من اطلاعات رسمی در مورد جابجایی‌هایی بر خلاف پاراگراف ۴ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ از جمله جابجایی‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک ایران دریافت نکرده‌ام. دبیرخانه نیز هیچ اطلاعات رسمی در مورد اقدام ناسازگار با مفاد دارایی‌های بلوکه شده مندرج در بخش‌های c و d پاراگراف ۶ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ دریافت نکرده است.
آنتونیو گوترش در بخش اجرای مفاد هسته‌ای نوشت: از ۷ دسامبر ۲۰۲۰ یک طرح پیشنهادی برای مشارکت یا اجازه فعالیت ذکر شده در پاراگراف ۲ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ به شورای امنیت از طریق کانال تدارکات ارسال و تائید شده است. علاوه بر این شورای امنیت هشت اطلاعیه مطابق با پاراگراف ۲ ضمیمه B برای موارد خاصی از فعالیت‌های هسته‌ای سازگار با برجام دریافت کرد که نیازی به تائید نداشته، ولی اطلاع شورا و یا شورا به همراه کمیسیون مشترک از آنان لازم بود.
دبیر کل سازمان ملل در ادامه گزارش خود بار دیگر از بازگشت آمریکا به برجام استقبال کرد و آن را تسهیل کننده فعالیت‌هایی همچون کمک به توسعه نیروگاه هسته‌ای بوشهر، انتقال اورانیوم غنی سازی شده به خارج از ایران در ازای دریافت اورانیوم طبیعی، تغییر زیرساخت‌های سایت فوردو و فعالیت‌های مرتبط با نوسازی رآکتور اراک دانست.
گوترش در بخش مربوط به اجرای مفاد مربوط به موشک‌های بالستیک نوشت: در نامه مورخ ۱۸ فوریه ۲۰۲۱، نمایندگان دائم فرانسه، آلمان و بریتانیای کبیر چندین پرتاب موشک بالستیک به وسیله جمهوری اسلامی ایران در ۱۶ و ۱۷ ژانویه ۲۰۲۱ و آزمایش ماهواره‌بر ذوالجناح در ۱ فوریه ۲۰۲۱ را به اطلاع من رساندند. به گفته این کشورها، موشک‌های پرتاب شده ذیل سامانه‌های دارای طبقه‌بندی شماره یک در نظام کنترل فن‌آوری موشکی قرار گرفته و بنابراین به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای باشند. آن‌ها تأکید کردند که استفاده از موتور‌های سوخت جامد در ماهواره‌بر ذوالجناح نگران کننده است چرا که این موتور‌ها می‌توانند مبنایی برای ساخت موشک‌های بالستیک میان برد تا دوربرد باشند. آن‌ها نتیجه‌گیری کردند که پرتاب‌های موشکی و آزمایش ماهواره‌بر ذوالجناح ناسازگار با پاراگراف ۳ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ است.
گوترش در ادامه این گزارش با ذکر تکذیبیه نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل در رد ادعا‌های کشور‌های آلمان، انگلیس و فرانسه، به نقل از نماینده ایران نوشت که برنامه‌های موشکی و فضایی ایران از جمله پرتاب موشک‌های بالستیک یا ماهواره‌بر خارج از حیطه یا کفایت قطعنامه ۲۲۳۱ و ضمایم آن است و هیچ گونه ارجاعی به نظام کنترل فن‌آوری موشکی یا ماهواره‌بر در پاراگراف ۳ ضمیمه B نشده است.
در ادامه این گزارش آمده که نمایندگی اسرائیل در سازمان ملل در نامه‌ای به تاریخ ۷ آوریل ۲۰۲۱ خطاب به دبیر کل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت، پرتاب موشک‌های بالستیک میان برد در رزمایش پیامبر اعظم ۱۵ در نیمه ژانویه ۲۰۲۱ را مشمول طبقه‌بندی ۱ نظام کنترل فن‌آوری موشکی و ناقض پاراگراف ۳ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ دانست. این نمایندگی همچنین آزمایش ماهواره‌بر ذوالجناح را نشاندهنده ارتباط نزدیک میان برنامه‌های نظامی و هسته‌ای ایران خواند. به نوشته گوترش، نمایندگی ایران در نامه مورخ ۱۴ آوریل ۲۰۲۱ همانند پاسخ به تروئیکای اروپایی، ادعا‌های اسرائیل را تکذیب کرد.
نمایندگی اسرائیل در نامه دیگری به تاریخ ۱۲ ژانویه ۲۰۲۱ خطاب به دبیر کل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت مدعی شد که ایران به بزرگترین اشاعه دهنده موشک‌های بالستیک و دیگر فن‌آوری‌های موشکی به لبنان، یمن، سوریه، عراق و غزه تبدیل شده است. نمایندگی ایران در نامه‌ای به تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۲۱ ادعا‌های اسرائیل را به‌شدت تکذیب کرد.
گوترش در ادامه این گزارش و در بخش اجرای مفاد دارایی‌های مسدود شده نوشت: در خلال بازه زمانی (شش‌ماهه) این گزارش، دبیرخانه اطلاعات رسمی در مورد اقدام‌های ناسازگار با مفاد دارایی‌های مسدود شده قطعنامه ۲۲۳۱ دریافت نکرد.
بخش‌هایی از یازدهمین گزارش گوترش درباره روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ به شرح زیر است:
دبیر کل سازمان ملل در مقدمه یازدهمین گزارش خود با اشاره به تحولات شش ماه اخیر در مورد اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نوشت: بازگشت آمریکا به برجام پس از آنکه در مه ۲۰۱۸ از آن خارج شد، تحول مطلوبی خواهد بود. در همین زمینه توجه شما را به نامه ۱۸ فوریه به رئیس شورای امنیت از طرف کاردار نمایندگی ایالات‌متحده در سازمان ملل جلب می‌کنم که در آن ایالات‌متحده تائید کرد که نظر آن در مورد تدابیر مندرج در پاراگراف‌های ۷، ۸ و ۱۶ الی ۲۰ قطعنامه ۲۲۳۱ نافذ بوده و مفاد قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) که به وسیله قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده بودند، ملغی باقی ماندند.
آنتونیو گوترش در ادامه اعلام کرد که نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نامه مذکور ایالات‌متحده نامه‌ای را به دبیر کل و رئیس شورای امنیت و همچنین نامه دیگری را به تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۲۱ به دبیر کل سازمان ملل ارسال کرد.
دبیر کل سازمان ملل در ادامه مقدمه گزارش خود با اظهار دلگرمی از تعاملات دیپلماتیک اخیر که از آوریل ۲۰۲۱ تاکنون در جریان و در کنار جلسات کمیسیون مشترک رخ داده، نوشت: این فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران و ایالات‌متحده است تا اجرای کامل و مؤثر برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را از سر گیرند. من از ایالات‌متحده درخواست می‌کنم تا تحریم‌هایش را که در برجام فهرست شده برداشته و یا تعلیق کند؛ تعلیق‌های مربوط به تجارت نفتی جمهوری اسلامی ایران را تمدید کرده و تعلیق‌های مربوط به پروژه‌های عدم اشاعه هسته‌ای در چهارچوب برجام را به صورت کامل تمدید نماید. این موارد، گام‌های لازم برای تسهیل اجرای کامل و شایسته برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و همچنین قادر ساختن مردم ایران برای برخورداری از مزایای ملموس برجام است.
گوترش در ادامه مقدمه گزارش خود با اشاره به گام‌های «نگران کننده» جمهوری اسلامی ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای برجامی آن که پس از خروج آمریکا از برجام و دیگر تحولات مرتبط با برنامه هسته‌ای‌اش انجام داده، نوشت: در ماه‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ثبت کرده که جمهوری اسلامی ایران سانتریفیوژ‌های جدید و پیشرفته برای غنی سازی لحاظ نشده در برجام نصب کرده که شامل انواع IR-۲ m و IR-۴ می‌شود. (جمهوری اسلامی ایران) اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی سازی کرده و فعالیت‌های تحقیق و توسعه برای تولید فلز اورانیوم را برای سوخت نیروگاه هسته‌ای تهران آغاز کرده است. آژانس همچنین گزارش داد که گرچه نمی‌تواند مجموع ذخایر اورانیوم غنی شده در جمهوری اسلامی ایران را راستی آزمایی کند، تخمین می‌زند که تا مه ۲۰۲۱ این ذخایر ۳ هزار و ۲۴۱ کیلوگرم (بیش از سقف ۲۰۲ کیلو و ۸۰۰ گرم) بود. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که تمامی تمهیداتی که از ۱ ژوئیه ۲۰۱۹ اتخاذ کرده برگشت‌پذیر است. من از جمهوری اسلامی ایران درخواست می‌کنم تا اجرای کامل برجام را از سر گیرد و می‌خواهم تا دیگر نگرانی‌های مطرح شده از سوی دیگر مشارکت‌کنندگان برجام و دیگر کشور‌های عضو مرتبط با قطعنامه ۲۲۳۱ را لحاظ کرده و به دقت مد نظر قرار دهد.
دبیر کل سازمان ملل در ادامه با تأکید بر اینکه برقراری کامل برجام بهترین راه برای تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران است از کشور‌های عضو خواست تا با توجه به چالش‌های بهداشتی و اقتصادی ناشی از همه‌گیری بیماری کووید – ۱۹ با اقدام مؤثر از جمله استفاده از ابزار اینستکس، شرایط لازم برای فعالان اقتصادی خود را در جهت تجارت با ایران فراهم سازند.
گوترش در بخش یافته‌های اصلی و توصیه‌های گزارش خود نوشت که در دوره ۶ ماهه اخیر گزارشی در مورد تأمین، خرید، انتقال یا صادرات اقلام مربوطه هسته‌ای به ایران که بر خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ بوده باشد، دریافت نکرده است.
وی ضمن آنکه کانال تدارکات را سازوکاری حیاتی برای اعتمادسازی و شفافیت خواند، افزود که از ۷ دسامبر ۲۰۲۰ یک طرح پیشنهادی جدید از طریق کانال تدارکات به شورای امنیت ارائه و تائید شده است. گوترش از تمامی امضاکنندگان برجام، کشور‌های عضو و بخش خصوصی خواست تا از این کانال بهره‌برداری و حمایت کنند.
به گفته گوترش، در شش‌ماهه اخیر تعدادی از کشور‌های عضو به اطلاع وی و رئیس شورای امنیت رسانده‌اند که جمهوری اسلامی ایران چندین موشک بالستیک پرتاب و یک ماهواره‌بر را آزمایش کرده است. وی افزود: با این حال من اطلاعات رسمی در مورد جابجایی‌هایی بر خلاف پاراگراف ۴ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ از جمله جابجایی‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک ایران دریافت نکرده‌ام. دبیرخانه نیز هیچ اطلاعات رسمی در مورد اقدام ناسازگار با مفاد دارایی‌های بلوکه شده مندرج در بخش‌های c و d پاراگراف ۶ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ دریافت نکرده است.
آنتونیو گوترش در بخش اجرای مفاد هسته‌ای نوشت: از ۷ دسامبر ۲۰۲۰ یک طرح پیشنهادی برای مشارکت یا اجازه فعالیت ذکر شده در پاراگراف ۲ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ به شورای امنیت از طریق کانال تدارکات ارسال و تائید شده است. علاوه بر این شورای امنیت هشت اطلاعیه مطابق با پاراگراف ۲ ضمیمه B برای موارد خاصی از فعالیت‌های هسته‌ای سازگار با برجام دریافت کرد که نیازی به تائید نداشته، ولی اطلاع شورا و یا شورا به همراه کمیسیون مشترک از آنان لازم بود.
دبیر کل سازمان ملل در ادامه گزارش خود بار دیگر از بازگشت آمریکا به برجام استقبال کرد و آن را تسهیل کننده فعالیت‌هایی همچون کمک به توسعه نیروگاه هسته‌ای بوشهر، انتقال اورانیوم غنی سازی شده به خارج از ایران در ازای دریافت اورانیوم طبیعی، تغییر زیرساخت‌های سایت فوردو و فعالیت‌های مرتبط با نوسازی رآکتور اراک دانست.
گوترش در بخش مربوط به اجرای مفاد مربوط به موشک‌های بالستیک نوشت: در نامه مورخ ۱۸ فوریه ۲۰۲۱، نمایندگان دائم فرانسه، آلمان و بریتانیای کبیر چندین پرتاب موشک بالستیک به وسیله جمهوری اسلامی ایران در ۱۶ و ۱۷ ژانویه ۲۰۲۱ و آزمایش ماهواره‌بر ذوالجناح در ۱ فوریه ۲۰۲۱ را به اطلاع من رساندند. به گفته این کشورها، موشک‌های پرتاب شده ذیل سامانه‌های دارای طبقه‌بندی شماره یک در نظام کنترل فن‌آوری موشکی قرار گرفته و بنابراین به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای باشند. آن‌ها تأکید کردند که استفاده از موتور‌های سوخت جامد در ماهواره‌بر ذوالجناح نگران کننده است چرا که این موتور‌ها می‌توانند مبنایی برای ساخت موشک‌های بالستیک میان برد تا دوربرد باشند. آن‌ها نتیجه‌گیری کردند که پرتاب‌های موشکی و آزمایش ماهواره‌بر ذوالجناح ناسازگار با پاراگراف ۳ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ است.
گوترش در ادامه این گزارش با ذکر تکذیبیه نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل در رد ادعا‌های کشور‌های آلمان، انگلیس و فرانسه، به نقل از نماینده ایران نوشت که برنامه‌های موشکی و فضایی ایران از جمله پرتاب موشک‌های بالستیک یا ماهواره‌بر خارج از حیطه یا کفایت قطعنامه ۲۲۳۱ و ضمایم آن است و هیچ گونه ارجاعی به نظام کنترل فن‌آوری موشکی یا ماهواره‌بر در پاراگراف ۳ ضمیمه B نشده است.
در ادامه این گزارش آمده که نمایندگی اسرائیل در سازمان ملل در نامه‌ای به تاریخ ۷ آوریل ۲۰۲۱ خطاب به دبیر کل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت، پرتاب موشک‌های بالستیک میان برد در رزمایش پیامبر اعظم ۱۵ در نیمه ژانویه ۲۰۲۱ را مشمول طبقه‌بندی ۱ نظام کنترل فن‌آوری موشکی و ناقض پاراگراف ۳ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ دانست. این نمایندگی همچنین آزمایش ماهواره‌بر ذوالجناح را نشاندهنده ارتباط نزدیک میان برنامه‌های نظامی و هسته‌ای ایران خواند. به نوشته گوترش، نمایندگی ایران در نامه مورخ ۱۴ آوریل ۲۰۲۱ همانند پاسخ به تروئیکای اروپایی، ادعا‌های اسرائیل را تکذیب کرد.
نمایندگی اسرائیل در نامه دیگری به تاریخ ۱۲ ژانویه ۲۰۲۱ خطاب به دبیر کل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت مدعی شد که ایران به بزرگترین اشاعه دهنده موشک‌های بالستیک و دیگر فن‌آوری‌های موشکی به لبنان، یمن، سوریه، عراق و غزه تبدیل شده است. نمایندگی ایران در نامه‌ای به تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۲۱ ادعا‌های اسرائیل را به‌شدت تکذیب کرد.
گوترش در ادامه این گزارش و در بخش اجرای مفاد دارایی‌های مسدود شده نوشت: در خلال بازه زمانی (شش‌ماهه) این گزارش، دبیرخانه اطلاعات رسمی در مورد اقدام‌های ناسازگار با مفاد دارایی‌های مسدود شده قطعنامه ۲۲۳۱ دریافت نکرد.
