کلیات
به منازعات و کشمکشهای سیاسی اجتماعی که در نتیجه ی کمبود آب بوجود می آید، بحران آب گویند. همچنین در ایجاد بحران آب عواملی همچون رشد فزاینده جمعیت، گسترش صنایع و نیاز آب برای تأمین غذا و بهداشت و خشکسالی موثر هستند.
چشم انداز آب در ایران
رشد سریع جمعیت مهم ترین عامل کاهش سرانه آب تجدید شونده کشور در طول دهه های گذشته بوده است. با هر نرخ از رشد جمعیت پیش بینی شده توسط سازمان ملل متحد کشورمان تا سال ۲۰۵۰ جزء ۲۰ کشور پرجمعیت جهان خواهد بود. بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر کشور نیز از ۱۳۲ میلیارد متر مکعب در سال ۱۳۸۵ تقلیل چشمگیری یافته و در صورت ادامه این روند وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد.
در حالی که ایران در ناحیه خشک جهانی قرار دارد و متوسط بارش آن ۲۵۰ میلی متر است و ۲۵ درصد خاک ایران در مناطق فراخشک، ۴۰ درصد در مناطق خشک و ۲۵ درصد در مناطق غیر خشک قرار دارند مصرف زیاد، عدم تقارن بارندگی ها در کشور، رشد جمعیت و توسعه ناهمگون و ناپایدار در بخش های مختلف از جمله دلایل اصلی برای بروز بحران ها و چالش های بخش در ایران آب است.
بانک جهانی در گزارش سال ۲۰۰۷ خود با تأکید بر اینکه کاهش سالانه منابع داخلی آب شیرین در ایران ۳/۶ برابر استانداردها و شاخص های جهانی است، اعلام کرد که کشاورزی عامل ۹۱ درصد کاهش سالانه منابع آب شیرین در ایران است.
همچنین طبق این گزارش کاهش سالانه منابع داخلی آب شیرین طی سالهای ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۲ میلادی در جهان ۹ درصد بوده است و این رقم در کشور ما ۷/۵۶ درصد و معادل ۹/۷۲ میلیارد متر مکعب بوده است. این کاهش سالانه منابع داخلی آب شیرین در ایران طی مدت یاد شده ۶/۸ برابر انگلیس، ۳/۳ برابر آمریکا و ۷/۲ برابر ژاپن بوده است. بر اساس این برآوردها طی این مدت، کاهش سالانه آب شیرین ایران حدود ۵/۵ برابر کشورهای فقیر و ۹/۸ برابر کشورهای با درآمد متوسط بوده است.
در مجموع، منابع آبی کشور برابر ۱۳۰ میلیارد متر مکعب گزارش شده است. ۸۵ میلیارد متر مکعب آن آب های سطحی، ۷ میلیارد متر مکعب آن چشمه های پراکنده، ۳۹ میلیارد متر مکعب منابع آب های زیرزمینی آبرفتی و آهکی می باشد
متوسط بارندگی سالیانه در ایران ۲۸۹ میلیمتر، یعنی حدود یک چهارم متوسط باران سالانه ی کره زمین است. حجم متوسط باران سالیانه حدود ۴۰۰ متر مکعب و صورت تقریبی به میزان یک هزارم حجم باران سالیانه ی دنیا است. از حجم ۴۰۰ میلیارد متر مکعب آب تولیدی در سطح کشور، ۲۷۴ میلیارد متر مکعب یعنی بیش از ۶۸ درصد آن تبخیر می شود.
حجم آب های رودخانه های مرزی ورودی به کشور حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب و رودخانه های خروجی ۶ میلیارد متر مکعب است. ۸۵ میلیارد مترمکعب حجم آب قابل استحصال از جریان آب سطحی کشور و ۳۵ میلیارد مترمکعب حجم آب قابل استحصال از منابع آب های زیرزمینی برآورد گریده است. در مجموع میزان متوسط ذخایر آبی قابل استحصال شامل آب های سطحی، آب های زیرزمینی و چشمه های پراکنده ۱۳۰ میلیارد مترمکعب است.
کتاب های نوشته شده پیرامون بحران آب
کتاب آب امنیت و خاورمیانه، گزارشی است از موسسه مطالعات استراتژیک لندن که توسط ایزدی در سال ۱۳۷۳ ترجمه گردیدهاست. این کتاب ضمن بر شمردن عوامل ایجاد بحران آب در خاورمیانه به بررسی بعد امنیتی بحران آب در خاورمیانه میپردازد.
کتاب بحران آب در خاورمیانه یکی دیگر از کتابهای مهمی است که توسط نهازی در سال ۱۳۷۸ منتشر گردیده است. این کتاب نیز ضمن بررسی تخصصی منابع و مسائل آب و ذکر محدودیتها و مشکلات پیش روی نیاز مردم کشورهای خاورمیانه، ضمن ذکر علل و عوامل تهدیدکنندهی منابع آبهای ایران سعی بر تشریح جوانب مشکلات دارد.
کتاب ابعاد سیاسی-امنیتی بحران آب در خاورمیانه عربی و آینده مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل نوشته ی فغانی (۱۳۷۸) یکی از مفصلترین پژوهشهایی است که به بحران آب از بعد سیاست و امنیت نگریسته است. اگرچه در این کتاب بیشتر مسائل و اختلافات کشورهای عربی و اسرائیل حول محور آب مورد بررسی قرار گرفته است، ولی توجه به نتیجه گیریهای این کتاب ضروری به نظر میرسد. فغانی در نتیجه گیری خود می آورد که مشکلات آب خاورمیانه بسیار جدی است. او در کتاب خود مجموعه علل و عواملی را در ایجاد بحران آب دخیل میداند که عبارتند از عدم شناخت درست و به موقع نقش آب به عنوان عنصری حیاتی و بی جایگزین، استحصال بیرویه و مصرف بیش از حد آبهای موجود، ضعف و سوء مدیریت دولت ها به ویژه در زمینه تنظیم و اجرای یک برنامه ملی جامع جهت کاهش مصرف آب، ناتوانی مسئولین در زمینه سیاست مناسب قیمت گذاری، ضعف سیستم های جمع آوری، ذخیره سازی و بازیافت آب، همچنین مصرف بخش قابل توجهی از آبهای تجدیدناپذیر منطقه در ازای اتخاذ سیاست های پرستیژی در زمینه خود اتکایی غذایی علی رغم عایدات ناچیز اقتصادی، عدم بهرهگیری شایسته از نیروها و سازمان های غیر دولتی، افزایش بی رویه جمعیت و... .
فعانی همچنین در پایان کتاب خود می آورد بحران آب و مشکلات ناشی از آن ضمن اینکه میتوانند منبع تولید خشونت و تنازع باشند، در عین حال قادرند بستر مناسبی برای توسعه همکاریها و به تبع آن رفع سایر مشکلات هم باشند.
عوامل موثر بر کمبود آب
کاهش منابع آبی در جهان علل و عوامل عدیدهای دارد که در ادامه به صورت کلی به نقش اصلیترین عوامل موثر بر کمبود آب اشاره میشود:
1-انسانها: انسان ها و عوامل طبیعی تأثیر عمیقی بر چرخه و بحران آب دارند. انسانها بر فرآیند کاهش آب و آلودگی بیشتر آن تأثیر شدیدتری میگذارند. نیاز به آب برای مصارف کشاورزی تولید انرژی، تولیدات صنعتی و مصارف شهری، به سرعت در حال افزایش است. امروزه رشد روزافزون جمعیت جهان و افزایش مصرف آب، قطع بیرویه درختان جنگلها، رشد شهرسازی و افزایش صنایع آلوده کننده آب شیوههای نامناسب و غیر اصولی کشاورزی احداث سدهای مخزنی و ایجاد دریاچه های مصنوعی از عوامل نابودی چرخه منظم آب در سطح جهان به شمار میآیند که در نهایت همه آنها نوعی تهدید برای جامعه بشری محسوب می شوند.
2-کشاورزی: بخش کشاورزی و صنعتی از مهمترین بخشهای مصرف آب است. در خاورمیانه بیش از 70%منابع آب به بخش کشاورزی اختصاص داده شدهاست. در حالی که اکثر کشورهای واقع در خاورمیانه دچار کمبود آب هستند و در منطقه گرم و کم آب قرار گرفتهاند که میزان بارندگی بسیار پایین و گاهی در حد صفر دارند.
3-مصرف خانگی: بنابر اعلام سازمان بهداشت جهانی، حداقل مصرف آب خانگی 100لیتر به ازای هر نفر در روز است. اما این میانگین در میان خانوارها رعایت نمیشود. پس میتوان گفت عامل مهم دیگری که سبب رشد مصرف آب گردیده نیاز و اقتضای بهداشت عمومی است. با پیشرفتهایی که از نظر بهداشت در بسیاری از کشورها دیده میشود مصرف آب روزانه هر فر سیر صعودی طی مینماید. امروزه مسائلی نظیر رشد جمعیت، ارتقای سطح زندگی و بهداشت، گسترش شهرنشینی، گسترش صنایع، کشاورزی و... افزایش مصرف آب را موجب گردیده است به طوری که مصرف آب نسبت به اوایل قرن 20 هفده برابر و نسبت به 3 قرن قبل 45 برابر شده است.
مرور روزنامههای یکشنبه، هفتم آذر
تورم ۵۰ درصد، حقوق ها فقط ۱۰ درصد افزایش مییابد، سهامداران در زمان ریزش بورس چه باید کنند؟ سویه جدید کروناویروس چقدر نگرانکننده است؟ بازگشت به قانون راهحل اورژانسی بحران آب ، چهره جدید ایران بر سر میز مذاکره، پایان دلالی ارز، شوک بخشنامه به صف خریداران ارز، «اُمیـکرون» فاز شـشم کرونـا و احتمال تبرئه سیف و عراقچی، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۰۹۰۱۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۰۷
دومین ماه از سال آبی ۱۴۰۰ در حالی پایان یافت که کمآبی گسترده در کشور همچنان ادامه دارد. برخی تصور میکردند بارشهای مقطعی اخیر بتواند بخشی از ظرفیت خالی منابع آب زیرزمینی و سدها را پر کند، اما بررسیها نشان میدهد وضعیت منابع آبی کشور وخیمتر از آن است که بارشهای پراکنده و موقت بتواند آن را جبران کند.
کد خبر: ۱۰۸۹۰۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۳۰
روستای ابوغریب و مراغیه در ۴۵ کیلومتری مرز ایران و عراق قرار دارند. نبود آب شرب، قطعی برق و عدم وجود زیر ساخت روستایی باعث مهاجرت روستاییان به شهرهای مجاور یا روستاهای با امکانات بهتر شده، از مشکلات اصلی روستا نبود آب شرب و لوله کشی شده است. در حال حاضر اهالی روستا برای تامین آب مصرفی روزانه از کانال نزدیک روستا استفاده میکنند و آب شرب خود را با تانکر خریداری میکنند. این شهرستان به مرکزیت شهر الوان و دارای ۲ بخش مرکزی و شاوور و دارای ۱۲۰ روستا و ۸۰ هزار نفر جمعیت است.
کد خبر: ۱۰۸۳۰۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۷
آمار و ارقام منابع آبی استان تهران گویای وجود یک بحران جدی است؛ بحرانی که به گفته کارشناسان اگر امروز به فکر آن نباشیم به یک چالش اساسی در سال های آینده تبدیل میشود که دیگر راه چارهای برای آن نخواهد بود.
کد خبر: ۱۰۸۰۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۱۳
نشریه اویل پرایس در یک گزارش تحلیلی به کشف اخیر یک میدان گازی در آبهای شمالی ایران اشاره و تأکید کرد که این کشور قادر خواهد بود حداقل ۲۰درصد گاز مورد نیاز اروپا را تأمین کند و این موضوع جغرافیای سیاسی منطقه را تغییر میدهد.
کد خبر: ۱۰۷۱۴۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۳۱
حاشیهای بر اعتراضات آبی این روزها
اگر بخواهیم معیار مدیریت منابع آب را استانی تعریف کنیم، طبیعتاً به مدیران اجرایی استان اصفهان، این حق را داده ایم تا هر طور که خواستند با ۱۳ رود جاری در شهرستان فریدونشهر ـ که در حوضه آبریز کارون قرار دارند ـ رفتار کنند... در استانهای دیگر نیز مدیریت استانی منابع آب مشکلات فراوانی را برای زاینده رود و حقابه تالاب گاوخونی به وجود آورده است.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۳
اعتراض های مردم خوزستان به کم آبی و مشکلات ناشی از آن این روزها از جمله موضوعاتی است که در کنار آمار صعودی بیماری کرونا در کشور منعکس می شود. قطعاً اعتراض های به حق مردم خوزستان باید شنیده شود و مسئولان مربوط باید برای حل مشکلات و رفع موانع تمام توان خود را به کار بگیرند.
کد خبر: ۱۰۶۵۶۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۲
۲۱ روز پیش در توییتی از آقای دکتر روحانی خواستم برای رسیدگیِ فوری به بحران آب در خوزستان، نماینده ای به این استان اعزام کنند. ایشان امروز به نتیجه رسیدند که معاون اول را بفرستند.
کد خبر: ۱۰۶۵۶۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۱
محسن رضایی با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود گزارشی از پیگیری های خود برای حل بحران آب در خوزستان ارائه داد
کد خبر: ۱۰۶۴۷۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۷
دکتر کردوانی تشریح کرد؛
پدر علم کویرشناسی ایران با تأکید بر اینکه حواس مسئولان به تأمین آب نیست، گفت: ایران به دلیل مصرف آبهای زیرزمینی در خشکسالی هیدرولوژیکی باقی خواهد ماند؛ حتی اگر بارندگی طی ۲۰ سال دو برابر شود.
کد خبر: ۱۰۶۴۷۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۷
دکتر محسن رضایی با انتشار مطلبی ذر صفحه اینستاگرام خود به مشکلات و بحران آب در خوزستان واکنش نشان داد
کد خبر: ۱۰۶۴۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۷
هر ساله با آغاز زمان فصل برداشت کشت اصلی برنج با توجه به فضای موجود، کشت دوم در دستور کار کشاورزان قرار میگیرد اما در سال جاری به دلیل کمبود آب کشت دوم ممنوع اعلام شده است.
کد خبر: ۱۰۶۱۵۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۲
یک کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی گفت: اکنون موج اجرای پروژه های انتقال آب، یادآور موج سدسازی در دهه های ۷۰ و ۸۰ خورشیدی است؛ همان که امروزه آسیب و پیامدهای دهشتناک آن دامنگیر ده ها تالاب برجسته کشور شده است، به طور مشخص خشک شدن تالابهای کشور محصول ساده اندیشی در حوزه سدسازی در کشور بوده و قطع شریان حیاتی رودخانه ها، زمینه خشک شدن یکایک تالابهای کشور را فراهم کرده است.
کد خبر: ۱۰۶۱۴۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۱
در ماه پیش رو دو پرداختی انجام میشود که یارانه معیشتی بنزین و نقدی است، در روز دوشنبه دو هفته آینده یارانه بنزین واریز میشود.
کد خبر: ۱۰۵۳۶۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۱
برای مدیران عکس گرفتن با یک پروژه بتنی سدسازی بسیار زیباتر است تا عکس گرفتن با پروژهای مرتبط با احیای آبهای زیرزمینی! آنجا میتواند بگوید هزاران تن بتن و فولاد مصرف شده، ولی تغذیه مصنوعی و نجات یک دشت درحال نابودی، چه چیزی برای عکس گرفتن دارد؟ به این میگویند مدیریت سازهای! دوست دارند حتما سازهای بسازند تا در رزومهشان درج شود.
کد خبر: ۱۰۵۲۹۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
نظرسنجی اخیر آرگوس نشان داد تولید ایران ماه میلادی گذشته به میزان ۸۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت و به ۲.۳۵ میلیون بشکه در روز رسید و ایران از کویت پیش افتاده و چهارمین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک شد.
کد خبر: ۱۰۵۰۶۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۸
بحران کمآبی همواره بزرگترین دغدغه مردم و مطالبه صنایع، معادن و کشاورزان استانهای کویری کشور از جمله کرمان بهشمار میرود که در راستای رفع این مشکل پس از سالها فعالیت کارشناسی طی دولتهای یازدهم و دوازدهم ابرپروژهای با مشارکت بخش خصوصی برای انتقال آب از خلیج فارس به استانهای کمآب ایران از جمله هرمزگان، کرمان و یزد اجرا شده است.
کد خبر: ۱۰۰۲۲۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۳
طبق آخرین آمار، تمامی دشتهای کشور با افت سطح منابع آب زیرزمینی مواجه هستند. ۴۰۵ دشت ایران در وضعیت ممنوعه است و ۱۷ دشت دیگر نیز در حال بررسی است که این موضوع بسیار هشداردهنده به نظر میرسد.
کد خبر: ۹۱۸۸۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۲۸
کد خبر: ۹۱۷۵۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۲۱
کد خبر: ۹۱۶۸۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۸