کلیات
بیماری کووید ۱۹ که با ویروس SARS-CoV-۲ به وجود می آید از اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی در سراسر جهان گسترش یافت و تاکنون جان تعداد زیادی از مردم جهان را گرفته است. این همه‌گیری سبب آشفتگی و تنش بسیار در سیستم‌های بهداشتی، اقتصادی و سیاسی دنیا شده است. همه‌گیری کرونا و تاثیرگذاری آن بر اجتماع، سیاست دولت‌ها را به سمت حمایت از تولید دارو و واکسن‌های مرتبط، سوق داده و میلیاردها دلار تا به حال برای این موضوع در دنیا سرمایه‌گذاری شده است.
برای آنکه هر واکسن بتواند مجوز تولید و فروش تجاری را از سازمان بهداشت جهانی کسب کند، باید مراحلی را طی کند و نتایج موفقیت‌آمیزی در هر مرحله به‌دست آورد. طی این روند، تعداد زیادی از واکسن‌های انتخاب‌شده حذف می‌شود؛ ولی تعدادی نیز می‌توانند با کسب نتایج مثبت مجوز نهایی را دریافت کنند. اما ذکر این نکته مهم است که واکسن برای پیشگیری است و هیچ تاثیری در درمان بیماران کرونایی ندارد. واکسن‌ها سبب تحریک سیستم ایمنی و آماده نگه داشتن آن برای مقابله با بیماری احتمالی می‌شوند.
واکسیناسیون
واکسیناسیون راهی برای آموزش به سیستم ایمنی بدن است که چگونه یک عامل خارجی را شناسایی کند و از بین ببرد. واکسیناسیون شکل مهمی از پیشگیری اولیه است که می توانند فرد را از مریض شدن محافظت کنند. واکسیناسیون به ما این مکان را می دهد تا بسیاری از بیماری ها را کنترل کنیم. واکسیناسیون فقط از افراد محافظت نمی کند. وقتی افراد زیادی در جامعه واکسینه شوند، به محافظت جامعه کمک خواهد شد.
مراحل تولید واکسن کرونا
تولید واکسن مراحلی دارد؛
نخست، مرحله تولید: در این مرحله پژوهشگران تلاش می‌کنند با استفاده از تجربیات، امکانات پیشرو و همچنین بررسی‌های دقیق پروتئین‌ها یا مواد ژنتیکی، واکسنی را انتخاب و تولید کنند که احتمال می‌دهند در پیشگیری از این بیماری موثر واقع می‌شود.
دوم، مرحله پیش‌بالینی: در این مرحله، واکسن تولید شده در کشت‌های سلولی، موش و میمون مورد آزمایش قرار می‌گیرد؛ همچنین درباره دو موضوع تحقیق می‌شود، نخست اینکه آیا واکسن سبب تحریک سیستم ایمنی در این حیوانات می‌شود و دوم اینکه این واکسن برای این حیوانات خطری دارد یا خیر.
در فاز اول تست بالینی واکسن بر تعداد محدودی در حدود ۱۰ نفر تست می‌شود و بی‌خطر بودن و میزان دوز مصرفی آن بیشتر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در فاز دوم تست بالینی واکسن بر تعداد بیشتری از افراد در حدود ۱۰۰ نفر مورد بررسی قرار می‌گیرد که این افراد را از سنین مختلف کودکان، جوانان و افراد مسن انتخاب می‌کنند. بیشتر درباره بی‌خطر بودن واکسن و اینکه چه مقدار سیستم ایمنی را در سنین مختلف تحریک می‌کند تحقیق می‌شود.
فاز سوم تست بالینی، به‌عنوان آخرین قسمت از تست‌های بالینی، زمان‌بر و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر است؛ از همین رو واکسن به حدود هزار نفر تزریق می‌شود و سپس بررسی می‌شود که چند نفر از این افراد ایمن و چند نفر آلوده می‌شوند.
به دلیل اهمیت ویروس کرونا سازمان بهداشت جهانی سخت‌گیری‌های خود را در این مرحله کاهش داده و اعلام کرده است، واکسنی که بتواند حداقل ۵۰ درصد از دریافت کنندگان را از بیماری محافظت کند مورد تایید قرار می‌گیرد؛ همچنین درباره میزان ایمنی‌زایی در افراد مختلف و اثرات جانبی دارو در آن‌ها با شرایط خاص پژوهش می‌شود.
در فاز تایید نهایی یا چهارم، اگر واکسنی تمام مراحل را به‌درستی سپری کند و مدارک مربوط را منتشر کند، می‌تواند در این مرحله مجوز تولید و فروش تجاری را به‌دست آورد، این مرحله خیلی سریع صورت می‌گیرد.
کارکرد واکسن‌های کووید۱۹ در بدن
دو واکسنی که در ایالات متحده آمریکا تایید شده است یعنی فایزر-بیون‌تک و مدرنا، از کدهای ژنتیکی برای ایجاد پاسخ ایمنی در بدن استفاده می‌کنند. به این نوع واکسن‌ها mRNA گفته می‌شود. این واکسن‌ها سلول های انسانی را تغییر نمی‌دهند، بلکه فقط به بدن دستورهایی برای ایجاد ایمنی در برابر کووید۱۹ می‌دهند. در ساخت واکسن آکسفورد نیز از ویروسی بی‌خطر استفاده شده که شباهت زیادی به این ویروس همه‌گیر دارد. واکسن‌ها گاه حاوی موادی مانند آلومینیوم نیز هستند که باعث پایداری یا تأثیر بیشتر بر بدن می‌شوند.
میزان ایمنی زایی واکسیناسیون
داستان واکسن با آلودگی طبیعی بسیار متفاوت است. در واکسن یا به عبارت درست‌تری واکسیناسیون، دوز بیشتری از بخشی از ویروس را دریافت می‌کنیم که توانایی تحریک سیستم ایمنی را دارد، ولی بیماری‌زا نیست. این موضوع می‌تواند سبب تحریک بیشتر سیستم ایمنی شود. در واکسیناسیون گاه نیاز است که چند بار با فاصله منظم، تزریق واکسن انجام شود تا سبب تحریک بیشتر و مناسب‌تر سیستم ایمنی شود و درنهایت، در واکسن از مواد همراه (ادجوانت) استفاده می‌شود که خود، سبب ماندگاری بیشتر واکسن در بدن و تحریک بیشتر سیستم ایمنی خواهد شد.
در مورد واکسیناسیون کرونا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
