کلیات
امیر هوشنگ ابتهاج روز یکشنبه ۶ اسفند ۱۳۰۶ شمسی در رشت متولد شد. پدرش «آقاخان ابتهاج» از مردان سرشناس رشت و مدتی رئیس بیمارستان پورسینای این شهر بود.
پدربزرگ او یعنی «ابراهیم ابتهاج الملک» گرگانی و مادربزرگش اهل رشت بود. پدربزرگش مسئول گمرک بود و در زمان تسلط جنگلیها بر جنگل توسط یکی از آنها، یا به روایتی توسط یکی از کشاورزانش، کشتهشد.
برادران ابتهاج یعنی غلامحسین ابتهاج، ابوالحسن ابتهاج و احمدعلی ابتهاج، عموهای امیرهوشنگ هستند.
هوشنگ ابتهاج دوره تحصیلات دبستان را در رشت و دبیرستان را در تهران گذراند و در همین دوران اولین دفتر شعر خود را با نام نخستین نغمهها منتشر کرد.
عاشق شدن هوشنگ ابتهاج
ابتهاج در جوانی دلباخته دختری ارمنی به نام گالیا شد که در رشت ساکن بود و این عشق دوران جوانی دستمایه اشعار عاشقانه ای شد که در آن ایام سرود. بعدها که ایران غرق خونریزی و جنگ و بحران شد، ابتهاج شعری به نام (دیرست گالیا…) با اشاره بههمان روابط عاشقانهاش در گیر و دار مسائل سیاسی سرود.
سایه در سال ۱۳۴۶شمسی به اجرای شعرخوانی بر آرامگاه حافظ در جشن هنر شیراز میپردازد که باستانی پاریزی در سفرنامه معروف خود (از پاریز تا پاریس) استقبال شرکتکنندگان و هیجان آنها پس از شنیدن اشعار سایه را شرح میدهد و مینویسد که تا قبل از آن هرگز باور نمیکردهاست که مردم از شنیدن یک شعر نو تا این حد هیجانزده شوند.
برنامه گلها
ابتهاج از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶ شمسی سرپرست برنامه گلها در رادیوی ایران (پس از کنارهگیری داوود پیرنیا) و پایهگذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود. تعدادی از غزلها، تصنیفها و اشعار نیمایی او توسط موسیقیدانان ایرانی نظیر محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری، شهرام ناظری، حسین قوامی و محمد اصفهانی اجرا شدهاست. تصنیف خاطرهانگیز تو ای پری کجایی و تصنیف سپیده (ایران ای سرای امید) از اشعار هوشنگ ابتهاج (سایه) است.
سایه بعد از حادثه میدان ژاله (۱۷ شهریور ۱۳۵۷) بههمراه محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان و حسین علیزاده، بهنشانه اعتراض از رادیو استعفا داد.
ابتهاج مدتی بهعنوان مدیر کل شرکت دولتی سیمان تهران بهکار اشتغال داشت.
منزل شخصی سایه که خود آن را ساخته (به اشتباه میگویند سازمانی بودهاست) در سال ۱۳۸۷ با نام خانه ارغوان به ثبت سازمان میراث فرهنگی رسیدهاست. دلیل این نامگذاری وجود درخت ارغوان معروفی در حیاط این خانه است که سایه شعر معروف ارغوان خود را برای آن درخت گفتهاست.
آثار هوشنگ ابتهاج
از مهمترین آثار هوشنگ ابتهاج تصحیح او از غزلهای حافظ است که با عنوان «حافظ به سعی سایه» نخستین بار در ۱۳۷۲ شمسی توسط نشر کارنامه بهچاپ رسید و بار دیگر با تجدیدنظر و تصحیحات تازه منتشر شد. سایه سالهای زیادی را صرف پژوهش و حافظشناسی کرده که این کتاب حاصل تمام آن زحمتهاست که سایه در مقدمه آن را به همسرش پیشکش کردهاست.
در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۵ شمسی بیست و سومین جایزهٔ ادبی و تاریخی محمود افشار یزدی در باغ موقوفات افشار به انتخاب اعضای هیئت گزینش جایزهٔ این بنیاد به هوشنگ ابتهاج اهداشد.
در تاریخ پنجشنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۷شمسی در مراسم پایانی ششمین «جشنواره بینالمللی هنر برای صلح»، نشان عالی «هنر برای صلح» به هوشنگ ابتهاج و ۳ هنرمند دیگر اهداءشد.
درگذشت
هوشنگ ابتهاج سر انجام در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ درگذشت.
امیر هوشنگ ابتهاج (هـ.ا.سایه) شاعر پیشکسوت که از چندی پیش به دلیل نارسایی کلیوی در بیمارستانی در شهر کلن آلمان بستری و تحت درمان بود، به خانه بازگشت.
کد خبر: ۱۱۳۰۲۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶
امیر هوشنگ ابتهاج (هــ.ا.سایه) شاعر و پژوهشگر ۱۴ تیرماه به دلیل نارسایی کلیه در بیمارستانی در کشور آلمان بستری شد.
کد خبر: ۱۱۲۹۹۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۴
ریتم؛
شب شدگان قطعهای از وحید تاج متکی بر شعری از هوشنگ ابتهاج است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۲۸۱۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۴
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۳۶۸۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۷
شعرهای «در آن زمان» و «همزاد» از هوشنگ ابتهاج (هـ . ا. سایه)، هشتادسالگی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، «مردی از تبار باران» از معصومه امیرخانلو، «هشتاد سال شعور و شرف» از ایرج پارسینژاد، «جامعهشناسیِ ذوقِ زمانه» نوشته محمدرضا شفیعی کدکنی، «تحلیل معنایی چند واژه محاورهای» (بخش پایانی) نوشته محمدرضا باطنی، «راز ماندگاری زبان فارسی» از ژاله آموزگار، «روایتهای طردشده و بحرانهای گذار در شاهنامه فردوسی» نوشته دیک دیویس و ترجمه مسعود جعفری جزی، «گذر از دو قرن سکوت: متون نویافته فارسی میانه از طبرستان» نوشته تورج دریایی.
کد خبر: ۹۳۸۴۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۸
ریتم؛
«ایرانی» یکی از قطعات مشهور آلبوم سپیده به آهنگسازی محمدرضا لطفی و بر اساس شعری از هوشنگ ابتهاج است که نخستین بار توسط محمدرضا شجریان خوانده شد. محمدرضا لطفی در سالهای پایانی عمرش کنسرتهایی را با محمد معتمدی داشت و معتمدی نیز این آهنگ را خواند که اکنون اجرای صحنهای معتمدی و لطفی را میشنوید.
کد خبر: ۹۲۰۲۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۰۶
ریتم؛
«سرشک نیاز» یکی از غزلیات هوشنگ ابتهاج است که مجتبی عسگر خواننده موسیقی سنتی با همراهی گروه خورشید با رهبری مجید درخشانی اجرا کرده است. این اجرا را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۹۱۹۹۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۰۴
کد خبر: ۸۶۷۸۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۸
مخالف آمیخته شدن معقول زبان فارسی با دیگر زبانها نیستم، چون اصلاً زبان خالص در هیچ جای دنیا ندارید... چند نفر دیگر صد سال دیگر میتوانند حافظ بخوانند؟ بهترین شعرم، شعری است که دلم میخواهد بگویم اما هنوز نگفتهام! با انتقادی که ما از او میکردیم، شاملو حق داشت تفنگ بردارد و همه ما را بکشد!... حالا فضا پر از عداوت و حسد و کینه است.
کد خبر: ۵۷۶۴۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۱/۰۴
«پنجمعه» با «تابناک»؛
به نوای «سرگشته» یا «تو ای پری کجایی» با صدای حسین قوامی گوش بسپارید و سپس با صدای علیرضا قربانی، بازخوانی این نوای مشهور را که بر پایه شعری از هوشنگ ابتهاج و موسیقی از همایون خرم است، بشنوید.
کد خبر: ۴۲۹۸۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۶/۰۶