موسویان :باید به دنبال استراتژی امنیت برای همه باشیم
سید حسین موسویان پژوهشگر دانشگاه پرینستون و عضو سابق گروه مذاکره کننده هسته ای در مصاحبه با مجله کایرو رویو دانشگاه آمریکایی مصر گفت : امنیت برای همه کشورها و ملت های منطقه، باید ملاک عمل باشد، لذا ما باید به دنبال استراتژی امنیت برای همه باشیم.
به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا، وی در پاسخ به این پرسش که تصورات هنگام مذاکرات برجام درسال ۲۰۱۴، با امروز یعنی ۵ سال بعد چه تفاوتی کرده است؟ افزود : درشرایط فعلی چند نکته اساسی برای جامعه جهانی درمورد عدم اشاعه سلاح های هسته ای روشن شده است.
اول اینکه ایران و مصر در اوائل دهه ۷۰ طرح عاریسازی خاورمیانه از سلاح های هسته ای را مطرح و به تصویب سازمان ملل رساندند. از آن زمان تاکنون پیشرفت درمورد تحقق این مصوبه شورای امنیت سازمان ملل، صفر بوده است زیرا فقط اسرائیل درخاورمیانه بمب هسته ای دارد که حاضر به پذیرش معاهده ان پی تی و کنار گذاشتن بمب های هسته ای خود نیست.
دوم اینکه قدرت های جهانی یک استاندارد دوگانه درمورد سلاح هسته ای درخاورمیانه دارند. آنها باتمام ظرفیت سعی کرده اند که از دسترسی کشورهای قدرتمند اسلامی درخاورمیانه به بمب هسته ای جلوگیری کنند و همزمان هم با تمام قدرت از اسرائیل دربهرمندی از سلاح های کشتار جمعی حمایت کرده اند. این ریشه اصلی شکست طرح های عاریسازی خاورمیانه از سلاح هسته ای، چه قبل از برجام و چه بعد از برجام است
موسویان راجع به اتهامات به ایران درمورد نقض بین المللی برجام تصریح کرد : آژانس بین المللی انرژی اتمی بیشترین بازرسی‌های تاریخ خود را از ایران داشته است. ایران برجام را پذیرفت و اجراء کرد با وجودیکه جامعترین مکانیزم بازرسی و محدودیت ها را دارد درحدی که هیچ عضو ان پی تی تا کنون چنین حدی از شفافیت دربرنامه هسته ای خود را نپذیرفته است. اما با این وجود آمریکا و اسرائیل همچنان ایران را درمورد سلاح هسته ای متهم می کنند.
درصحنه امروز جهانی کسی درمورد بمب هسته ای اسرائیل صحبت نمی کند و همه جنجال ها درمورد ایرانی است که بمب هسته ای ندارد، عضو ان پی تی است و بیشترین بازرسی را به آژانس داده است درحالیکه اسرائیل اجازه یک بازرسی هم به آژانس نداده و نمی دهد و متقابلا ایران درچند سال گذشته بیش از ۳۰ هزار نفر ساعت بازرسی به آژانس داده است.
لذا استاندارد دوگانه آمریکا و قدرت های جهانی دربرخورد با ایران و برجام از یک طرف و برخورد با بمب هسته ای اسرائیل ازطرف دیگر، نفاق آنها را آشکار می سازد. آمریکا ایران را بخاطر اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل درمورد برجام مجازات می کنند و سایر قدرت ها هم تسلیم تحریم های آمریکا شده و متقابلا اسرائیل را بخاطر نقض قطعنامه های عاریسازی خاورمیانه از سلاح هسته ای، تشویق و حمایت می کنند.
حالا باتوجه به این استاندارد دوگانه، کشورهای قدرتمند اسلامی منطقه برای اجرایی شدن قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل دو گزینه درپیش رو دارند.
گزینه اول ادامه روال ۴۰-۵۰ سال گذشته است. اگرسیاست های گذشته ادامه یابد، برنامه عاریسازی خاورمیانه از سلاح های کشتار جمعی و هسته ای همچنان شکست خواهد خورد چون اسرائیل سلاح های هسته ای خود را از دست نخواهد داد و مورد حمایت قدرت های جهان هم خواهد بود.
گزینه دوم اینکه قدرت های اسلامی خاورمیانه بمب هسته ای داشته باشند که دراین صورت آمریکا قدرت های جهانی و اسرائیل برای اجرای قطعنامه های سازمان ملل جدی خواهند شد و نهایتا به هدف پاک سازی خاورمیانه از سلاح های کشتار جمعی دست خواهیم یافت.
البته این گزینه مطلوب من نیست چون من سی سال است که درمورد عاریسازی خاورمیانه از سلاح کشتار جمعی مطلب نوشته و کتابی در این مورد هم در دست نوشتن دارم. لذا من بجد معتقد به حذف سلاح های کشتار جمعی هستم. منتهی سیاست اسرائیل و آمریکا و قدرت های جهانی صادقانه و جدی نیست و مانع اصلی اجرای قطعنامه های سازمان ملل است.
پژوهشگر دانشگاه پرینستون در این پرسش که آیا قدرت های اسلامی منطقه به این اجماع رسیده اند که دستیابی به بمب هسته ای بهترین شیوه کشاندن آمریکا و اسرائیل به پای میز مذاکره است؟ خاطرنشان کرد : خیر! سیاست رسمی ایران هم مخالفت با این ایده است. رهبر عالی مذهبی ایران از همه کشورها درمورد مخالفت با سلاح های کشتار جمعی متعهد تر است و دراین مورد فتوای مذهبی هم صادر کرده است. لذا حتی اگر ایران روزی از معاهده ان پی تی خارج شود؛ از فتوای مذهبی رهبر عالی خود درمورد حرام بودن سلاح های کشتار جمعی، خارج نخواهد شد.
وی ادامه داد : اینکه بعد از رهبری آیت الله خامنه ای چه اتفاقی بیافتد، قابل پیش بینی نیست. شاه دنبال بمب هسته ای بود. یک حکومت لائیک ممکن است دنبال بمب هسته ای برود اما تا زمانی که درایران حکومت مذهبی باشد، آنها به اصول و ارزش های اسلامی پایبند خواهند بود و دنبال بمب هسته ای نخواهند رفت.
بهترین دلیل هم دوران جنگ تحمیلی است که صدام ده ها هزار ایرانی را با سلاح شیمیایی شهید و مجروح کرد. اما آیت الله خمینی اجازه اقدام متقابل به ارتش ایران نداد چون استفاده از سلاح کشتار جمعی را نسل کشی و حرام می دانست. این نمونه بهترین سند تاریخی در مورد مخالفت جدی ایران با سلاح های کشتار جمعی و هسته ای است.
عضو پیشین گروه مذاکره کننده هسته ای در رابطه با ترکیه و این امر که ترکیه و ایران دارای ویژه گی های مشابهی هستند. هردو غیرعرب هستند و درترکیه هم زمزمه هایی درمورد ضرورت داشتن بمب هسته ای شنیده میشود، گفت : من نمی دانم که ترکیه بمب هسته ای دارد یاخیر. ترکیه متفاوت است زیرا عضو ناتو است، با آمریکا و اسرائیل رابطه دیپلماتیک دارد ضمن اینکه دست نشانده آنها هم نیست. به همین دلیل از روسیه اس ۴۰۰ هم می خرد با وجودی که عضو ناتو است. ترکیه هم مثل ایران یک کشور بزرگ با تاریخ و تمدن و نیروی انسانی عظیم است.
وی افزود :کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس سیاست شان این است که امنیت خود را از آمریکا قرض کنند و اصولا امنیت آنها دست آمریکاست. بهمین دلیل هم ترامپ علنا می گوید که اگر آمریکا نباشد، حکومت های عربی شورای همکاری خلیج فارس دو هفته ای سقوط می کنند اما او هرگز چنین حرفی را در مورد ایران نمی تواند بزند.
موسویان در این پرسش که چرا ایران و ترکیه با نفوذ آمریکا مخالف و کشورهای عربی موافقند؟ تصریح کرد :دلایل متعدد دارد که توضیح آن یک کتاب می شود. یک دلیل مهم این است که کشورهایی مثل ایران و ترکیه ومصر، کشورهایی با تاریخ و تمدن و منابع انسانی و حکومت های جا افتاده هستند درحالیکه سن برخی از کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس، ازمن هم کمتر است. درعین حال کشوری مثل قطر عضو این شوراست که مایل به حفظ استقلال خود از سلطه سعودی است و معتقد است که کشورهای حاشیه خلیج فارس می توانند امنیت خود را در قالب یک سیستم همکاری جمعی درخلیج فارس تامین کنند. دلیل دیگر هم اینکه اصولا کشورهای عربی عضو شورا، سیستم حکومتی قبیله ای دارند که متفاوت با سیستم های حکومتی دوران مدرن امروز است.
وی در پرسشی دیگر که چرا آمریکا و قدرت های جهانی رفتار دو چهره ای درخاورمیانه دارند؟ ادامه داد : آمریکا ترجیح می دهد که صدها میلیارد دلار اسلحه به این کشورها بفروشد و لذا دنبال حفظ وضعیت موجود حکومتی این کشورها است. ترامپ سفری به عربستان کرد برای فروش ۳۰۰-۴۰۰ میلیارد دلار اسلحه و لذا برای آنها هم مهم نیست که این سلاح ها چه برسر ملت یمن می اورد. متاسفانه سیاست های آمریکا کوته بینانه است. اگر آمریکا برای ایجاد یک سیستم همکاری جمعی درمنطقه تلاش می کرد، می توانست رابطه خوبی با همه کشورها داشته باشد.
دیپلمات سابق ایرانی اضافه کرد: اوباما متفاوت بود. او سیاست هسته ای آمریکا درمورد ایران که چند دهه براساس "غنی سازی صفر" بود، را تغییر داد و سیاست "بمب هسته ای صفر" را انتخاب کرد. یعنی اینکه ایران غنی سازی داشته باشد اما بمب هسته ای نه. لذا اوباما راه را برای توافق هسته ای بازکرد. اگر سیاست اوباما درکل منطقه اجراء می شد، شاید ما روزی به خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای دست می یافتیم.
موسویان در این مورد که چرا اوباما میخواست برخلاف سیاست دیرینه آمریکایی، روابط با ایران را تغییر دهد؟ تاکید کرد: ما درآمریکا هم دو طرز تفکر داریم. یک طرز تفکر جنگ طلبانه علیه ایران که افرادی مثل جان بولتون آن را دنبال کرده اند و یک طرز تفکر برمبنای "چند جانبه گرایی" که افرادی مثل اوباما و جان کری دنبال کرده اند. اوباما و کری دنبال تعامل با ایران از طریق یک مکانیزم همکاری جمعی درمنطقه، صلح بین ایران و عربستان و مشارکت دو کشور درمنطقه بودند درحالیکه ترامپ و بولتون با خروج از برجام و نقض مقررات جهانی، سیاستی معکوس را دنبال می کنند.
این پژوهشگر درپاسخ این پرسش که آیا این بینش اوباما-کری بخاطرخسارت هایی بود که آمریکا درجنگ عراق دید؟ ابراز داشت :خیر! آمریکا تمام جنگ های بعد از جنگ جهانی دوم را باخته است. لذا این طرز تفکر و مردم آمریکا می گویند که جنگ کافی است. آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم همه جنگ ها همچون افغانستان و عراق و یمن و ویتنام و کره را باخت بجز حمله به جزیره کوچک گرانادا درسال ۱۹۸۳. این تنها دستاورد پیروزی جنگی آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم است. به افغانستان بنگرید! آمریکا هفده سال این کشور را تحت اشغال کامل داشت. با این وجود امروز طالبان دست بالا را گرفته و کنترل نیمی از افغانستان را دردست دارد. حالا آمریکایی ها برای خروج آبرومندانه، به طالبان التماس می کنند.
بهمین دلیل اکثریت جمهوریخواهان و دموکرات ها و ملت آمریکا مخالف ایجاد جنگی جدید درخاورمیانه هستند. اوباما درک کرده بود که اولا یکجانبه گرایی در مدیریت موضوعات جهانی جواب نمی دهد وثانیا باید از جنگ جدید درمنطقه پرهیز شود.
موسویان در رابطه با حمله علیه آرامکو، بحران درروابط ایران و سعودی و شورای همکاری خلیج فارس و یمن گفت :بحران جاری جای تردید باقی نگذاشته که باید روی اصولی برای خاتمه دادن به بحران های منطقه توافق کرد. حقیقت این است که ما مخیریم بین "امنیت برای همه کشورها" یا "امنیت برای هیچ کشور". لذا اگر سعودی و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دنبال نابود کردن امنیت و منافع مشروع ایران درمنطقه باشند، منطقه طعم امنیت پایدار را نخواهد چشید. امنیت برای همه کشورها و ملت های منطقه، باید ملاک عمل باشد. این موضوع مربوط به ایران هم نیست. عواقب وحشتناک حمله به افغانستان و عراق و یمن، دلیل روشن حرف من است. حمله نظامی آمریکا به افغانستان و عراق، امنیت منطقه را تخریب کرد و حمله سعودی به یمن، امروز نتیجه کاملا معکوس برای سعودی ها داشته است. لذا ما باید دنبال "استراتژی امنیت برای همه" باشیم.
موسویان در مورد دیدگاه نهایی خود درمورد آینده منطقه افزود :آمریکا نهایتا مجبور به ترک منطقه خواهد شد. برخی از قدرت های جهانی از الان دنبال پرکردن خلاء حضور آمریکا هستند. اما دیدگاه من این است که هیچیک از قدرت های جهانی نمی توانند برمنطقه سلطه پیدا کنند. به همین دلیل من سال هاست برای تحقق تز ایجاد "سیستم همکاری و امنیت درمنطقه توسط خود کشورهای منطقه" تلاش کرده و آن را تنها راهکار صلح و ثبات و امنیت پایدار درمنطقه می دانم.
