چگونه کهنه سرباز جنگ جهانی دوم، قاچاقچی عمده مواد مخدر شد؟

فیلم سینمایی «مول | Mule» به کارگردانی کلینت ایست و با نقش آفرینی محور این سینماگر هشتاد و هشت ساله، یکی از مهم‌ترین آثاری است که در چند سال اخیر ساخته شده و یک فیلمساز خستگی ناپذیر آن را خلق کرده است؛ اثری که سوای نقدهای قابل طرح پیرامونِ آن، نشان می‌دهد فیلمسازی بازنشستگی ندارد و می‌توان تا تا نفس آخر به خلق اثر پرداخت و با فیلمسازان تازه نفس رقابت کرد.

یک باغبان 90 ساله و جانباز جنگ جهانی دوم، در کهنسالی مسیر دیگری در پیش می‌گیرد و در مسیر انتقال سه میلیون دلار کوکائین از طریق میشیگان برای یک کارتل مواد مخدر مکزیک قرار می‌گیرد و عامل چنین انتقالی می‌شود؛ روایتی بر آمده از داستانی واقعی از لئو شارپ، جانباز جنگ جهانی دوم در دهه 1980 که به یک پیک مواد مخدر برای کارتل سینالوآ تبدیل می‌شود و با آن سابقه، چنین پیشه‌ای را در پیش می‌گیرد که ظاهراً با سابقه او هم‌خوانی ندارد.

فیلم The Mule تنها 10 ماه پس از عرضه فیلم دیگر ایستوود یعنی The 15:17 to Paris اکران شد و دومین ساخته این کارگردان در سال 2018 محسوب می‎شود. جالب است بدانید نقش اول این فیلم را خود او بازی می‎کند. آخرین مرتبه‎ای که ایستوود هنر بازیگری خود را به نمایش گذاشته بود مربوط به سال 2012 و بازی در فیلم Trouble With the Curve می‎شود.

کمپانی فیلمسازی برادران وارنر با وجود این که پاییز و زمستان امسال دو فیلم «تولد یک ستاره» و «آکوامن» را اکران کرده بود، که اولی حتی در شش رشته در مراسم گولدن گلوب نامزد بود و دومی با استقبال زیادی روبه‌رو شد، اما تصمیم گرفتند فیلم قاچاقچی در ژانر درام و جنایی (براساس یک داستان عجیب واقعی) را به امید موفقیت در جوایز اسکار در فهرست آخرین اکران‎های خود قرار دهند. چون به یاد داشته باشید فیلم «تک تیرانداز آمریکایی» کلینت ایستوود چند سال قبل با همین سیاست توانست در اسکار موفق ظاهر شود.

اما آیا فیلم جدید کلینت ایستوود همان سرنوشت را خواهد داشت؟ در ادامه با بررسی فیلم The Mule ( قاچاقچی ) متوجه می‎شویم.

فیلم The Mule اثری قدرتمند، اما معمولی محسوب می‎شود که مرد کهن سینما ساخته است و تمام بار فیلم را توسط قدرت طبیعی و جذبه سینمایی خود به دوش می‎کشد.

ایستوود در این فیلم در نقش ارل استون ظاهر می‎شود. یک باغبان پیر که به اشتباه کار خود را اولویت زندگی‎اش قرار داده و همین قضیه روابط او با خانواده‎اش را خدشه‎دار می‎کند. بدترین آن‎ها مربوط به شرکت نکردن در مراسم ازدواج دخترش آیریس (با بازی آلیسون ایستوود) می‎شود؛ که به جای آن برای دریافت یک جایزه در یک گردهمایی کاری شرکت می‎کند. چندین سال پس از این واقعه، زمانی که ارل کسب‌وکار خود را از دست می‎دهد، اوضاع بدتر می‎شود و از نظر مالی آسیب می‎بیند. اشتباهات گذشته ارل باعث شده همسر سابق او ماری (با بازی Diane Wiest) و آیریس از او دلسرد شوند و از نظر عاطفی بی‎پناه باشد.

حضور ارل در یک مهمانی خانوادگی با پیشنهاد مردی مصادف می‎شود که به او پیشنهاد کار می‎دهد. آن مرد به ارل می‎گوید افرادی را می‎شناسد که اگر ارل تنها با کامیون خود بارهای آن‎ها را حمل کند، حاضر هستند به او کار بدهند. ارل با تصور ساده بودن این کار، ناخواسته و ندانسته قاچاقچی یک کارتل مکزیکی مواد می‎شود. او بارهای بزرگ کوکائین مافیای مواد را به نواحی مختلف می‎رساند و دستمزد قابل توجهی دریافت می‎کند. اما لذت ارل از حق‎الزحمه جالب کار جدیدش با تلاش اداره مواد مخدر برای مقابله با کسب‌وکار کارتل مکزیکی همراه می‎شود. مامور کالین بیتس (با بازی بردلی کوپر) می‎خواهد با دستگیری یکی از اعضای مهم کارتل به اسم تاتا سروصدای زیادی بر پا کند و ترفیع رتبه بگیرد.

اگر بررسی فیلم The Mule را منصفانه بخواهیم پیش ببریم باید بگوییم بزرگترین دارایی این فیلم خود ایستوود است. بازیگر افسانه‌ای هالیوود قدرت سینمایی خود را حتی در این سن بالا ثابت می‎کند و نشان می‎دهد هنوز می‎تواند به تنهایی یک فیلم را به دوش بکشد و یک حضور سرگرم‎کننده روی پرده جادویی سینما رقم بزند. شخصیت ارل فردی با مشکلات عمیق است؛ اما ایستوود توانسته است از او یک نقش اول دوست‎داشتنی بسازد، که بسته به سکانس‎های مختلف فیلم رفتاری جالب یا تند و گزنده دارد.

به ویژه در سکانس‎های آغازین، ایستوود به موقعیت عجیب ارل توجه دارد و جنبه طنز این شخصیت را زمانی آشکار می‎کند که در سکانس‎های بعدی او را با کامیونش در جاده نشان می‎دهد. ارل در حال خواندن آهنگ‎های پاپ قدیمی است و از این خوشبختی ناگهانی تعجب کرده و نمی‎داند چکار کند.

هرچه فیلم جلوتر می‎رود، ایستوود با مهارت و ظرافت بخش‎های دراماتیک بیشتری را کنترل می‎کند تا ارل را در قالب تصویری از مردی نشان دهد که پشیمانی تمام وجود او را در بر گرفته است. البته، لحظاتی هم در فیلم وجود دارد که ارل برای ما یادآور شخصیت خشن و محکم هری کثیف شاهکار دان سیگل با بازی فراموش‎نشدنی ایستوود است.

متاسفانه، شخصیت ارل با بازی ایستوود تنها شخصیت واقعا به یادماندنی فیلم است. بسیاری از هنرپیشه‎های نقش مکمل فیلم تنها به دلیل نقش خود در فیلم وجود دارند و فیلم‎نامه نیک شنک به ندرت از لایه سطحی خود فراتر می‎رود.

تنها نقش کوپر یعنی بیتس را می‎توانیم استثنا بدانیم که با توجه به حضور در چند سکانس کلیدی فیلم جدید کلینت ایستوود The Mule کمی از سایه بازیگری خوب او خارج می‎شود. ولی با وجود این، شخصیت بیتس آن قدر گسترش ندارد که او را چیزی بیشتر از یک مامور سازمان DEA بدانیم که به دنبال بالا رفتن از پله‎های ترقی است.

ز دیگر ضعف‎های داستانی فیلم The Mule بهای کمی است که به اعضای خانواده ارل داده شده است. با وجود این که جزء اساسی از هویت عاطفی «قاچاقچی جدید کارتل» به شمار می‎روند.

بسیاری از سکانس‎هایی که استون و اعضای خانواده‎اش در آن قرار دارند پر از حرف‎های کلیشه‎ای در مورد گذشته آشفته آن‎ها است و تاثیری را که ایستوود دوست داشته به همراه نمی‎آورند. سایر بازیگران معروف فیلم مانند مایکل پنیا در نقش همکار بیتس در DEA، لارنس فیشبرن در نقش رئیس DEA و اندی گارسیا در نقش لاتون رئیس کارتل، عملا در نقش‎های بیهوده خود هدر رفته‎اند و نیازی ندارد تلاش زیادی از خود نشان دهند.

منصفانه بخواهیم بگوییم، هیچ کدام از این بازیگران بد نیستند. اما فیلم The Mule مشخص است که تنها محل جولان و نمایش ایستوود است و بس.

نقص دیگری که می‎توانیم به آن اشاره کنیم و احتمالا دلیل آن فیلم‎نامه و شیوه کارگردانی ایستوود است، این است که فیلم The Mule گاهی اوقات به نفع خود سخت نمی‎گیرد. پس از این که ارل کار جدید خود را شروع می‎کند، فیلم به یک سری الگوی تکراری تبدیل می‎شود که در آن استون سریعا هر مشکلی را که زندگی سر راه او قرار می‎دهد با حمل یک محموله مواد دیگر و استفاده از دستمزدش حل می‎کند.

با آنکه این قضیه باعث شده فیلم ریتم دوست‎داشتنی خود را پیدا کند، ولی از طرفی باعث می‎شود هیچ نوع سکانس دراماتیک واقعی شکل نگیرد. چون ارل با کوچکترین نوع عواقب یا تهدید کار خود را به اتمام می‎رساند.

علاوه بر این، کمی طول می‎‌کشد تا داستان ارل با داستان فرعی فیلم یعنی هدف سازمان مبارزه با مواد مخدر گره بخورد. (سکانس‎های اولیه‎ای که کوپر در آن‎ها شرکت دارد بیشتر می‎خواهند حضور او در فیلم را به عنوان مامور DEA نشان دهند). همین قضیه باعث می‎شود از هیجان فیلم قاچاقچی که به دنبال شکل‌گیری یک بازی موش و گربه به وجود می‎آید، کاسته شود. البته در یک سوم پایانی فیلم The Mule کمی به هیجان و اوج آن افزوده می‎شود، ولی بیش از حد دیر و بیش از حد کم است.

می‎توان انکار کرد داستان واقعی که فیلم The Mule براساس آن ساخته شده، فوق‎العاده جالب و برای اقتباس پخته بوده است. اما باید گفت که فیلم قاچاقچی بهترین نسخه از فیلمی که از این داستان می‎توان ساخت، نیست. ایستوود در پیش بردن سریع پروژه‎های فیلم‌سازی خود شهرت دارد. (فیلم The Mule تابستان امسال فیلم‌برداری شده است). و اگر او به این ماجراجویی خود کمی فضا و زمان بیشتری می‎داد تا تیم تولید برای یک اقتباس بی‎نقص از داستان و تمامی عناصر مهم آن وقت کاملی داشتند، فیلم بسیار بهتر از آب در می‎آمد.

در بسیاری از سکانس‎ها به نظر می‎رسد فیلم تنها با یک مرتبه بررسی فیلم‎نامه ساخته شده است. یعنی تمامی بخش‎های لازم و مورد انتظار را دارد؛ ولی بعضی از آن‎ها ذاتا مشکل دارند و با یک مرور دوباره اصلاح می‎شدند. واقعا جای شگفتی دارد که ایستوود با این سن بالای خود می‎تواند با این سرعت فیلم بسازد. امیدواریم مرتبه بعد او کمی ترمز خود را بکشد تا به فیلمش کمک کند به پتانسیل کامل و واقعی‎اش برسد.

سابقه ایستوود در شرکت در مراسم اسکار و دریافت جوایز طولانی است. ولی فیلم The Mule را نمی‎توانیم یک نامزد شایسته برای این مراسم نام ببریم و تنها انتخاب خوبی برای مشاهده در یک روز تعطیل است. طرفداران قدیمی ایستوود از این فیلم لذت می‎برند ولی یک شیفته واقعی سینما نیازی نیست برای آشنایی با تمامی نامزدهای احتمالی اسکار، این فیلم را (به ویژه زمانی که فیلم‎های قدرتمندی مانند فیلم Vice در حال اکران هستند) در فهرست تماشای خود قرار دهد و برای دیدن آن به سینما برود.

نقد فیلم The Mule ممکن است این فیلم را بد نشان دهد، ولی در واقع این طور نیست. فقط باید بگوییم فیلم جدید کلینت ایستوود نمی‎تواند با بعضی دیگر از فیلم‎های او رقابت کند. با وجود این هفت‎تیرکش بدون نام «خوب، بد و زشت» با ساخت این فیلم نشان می‎دهد سینما هنوز نفس می‎کشد و ستارگانی مانند او یا وودی آلن دوست‎داشتنی که تنها 5 سال از ایستوود کوچکتر است، می‎توانند اعتبار سینمای هالیوود را هنوز حفظ کنند.