دانشجويان سيگاري، واقعيت يا بزرگنمايي؟
همچنين يكي از كساني كه براي مشاوره در دفتر بود، در اين باره گفت: «اولش در دوره پيش دانشگاهي، براي اينكه به دوستانم ثابت كنم كه بزرگ شدم و می توانم مستقل از پدر و مادرم تصميم بگيرم، تفريحي سيگار مي كشيدم. پس از ورود به دانشگاه ـ كه البته در شهر خودمان نبود ـ برای همیشه و هر روز به سيگار روی آوردم».
سرویس «تابناک اجتماعی» ـ بنا بر آمار، هم اکنون ايران، پانزدهمين وارد كننده بزرگ سيگار در دنياست و دخانيات، سالانه دو تا سه هزار ميليارد تومان سرمايه كشور را از بين مي‌برد، ولی در ميان افراد مصرف كننده سيگار، چه تعداد از ميان قشر دانشجو هستند؟
اعداد اين پرسش مانند اغلب آمارهاي ديگر كشورمان تاکنون پاسخی رسمي نيافته است، ولی بررسي‌هاي انجام شده، نشان مي‌دهد كه مصرف سيگار در دوران تحصيل در مراكز دانشگاهي در ميان دانشجويان پسر سال اول 8/ 21 درصد است كه در سال آخر به 4/ 28 درصد افزايش مي‌يابد.
همچنين بر پایه آمار كلينيك ترك دخانيات تهران، مصرف سيگار در ميان دختران دانشجوي سال اول 7/ 2 درصد است كه تا سال آخر دانشگاه به 8/ 7 درصد افزايش پيدا مي‌كند.
سيگار معياري براي كم نياوردن در میان همسالان!
بيشترين علت گرايش جوانان به سيگار و دیگر مواد دخاني چيست؟
به گفته منيره هادي، كارشناس ارشد مشاوره، بيشتر كساني كه براي مشاوره همزمان ترك سيگار به دفتر او مراجعه مي‌كنند، افراد بين سنين بیست تا سی ساله‌اي هستند كه اغلب دلايل مشابهي براي آغاز سيگار كشيدنشان مي‌گویند.
هادي در ادامه گفت: اين مراجعان مواردي مثل رفع دلشوره و اضطراب، تقويت ذهن، رفع خستگي، رفع عصبانيت را به سيگار نسبت مي‌دادند. در اين ميان، شايعترين باور «رفع عصبانيت» بوده است.
اين كارشناس مشاوره در ادامه اظهارات خود افزود: «البته مواردي هم هست كه دليل آغاز مصرف سيگار را كم نياوردن در میان همسالان بيان داشته‌اند.»
همچنين يكي از كساني كه براي مشاوره در دفتر بود، در اين باره گفت: اولش در دوره پيش دانشگاهي، براي اينكه به دوستانم ثابت كنم، بزرگ شدم و می توانم مستقل از پدر و مادرم تصميم بگيرم، تفريحي سيگار مي كشيدم، ولی پس از ورود به دانشگاه كه البته در شهر خودمان نبود، برای همیشه و هر روزه به سيگار روی آوردم.
محمد جواد، انگيزه تركش را اين‌گونه بيان مي‌كند: «از نزدیک يك ماه پیش به دلیل درد‌هايي كه در اطراف قفسه سينه‌ام آغاز شده بود، نزد دكتر رفتم. دكتر هم خيلي ساده به من گفت که اگر مي‌خواهم زنده بمانم، بايد سيگار را كنار گذارم؛ هم اکنون هم دو هفته است، براي ترك آن اقدام كردم.»
آمارهای نگران كننده
مشاور رئيس كميسيون اجتماعي مجلس، نیز از افزايش آمار گرايش دانشجويان و دانش آموزان به سيگار نگران است.
به نوشته تهران امروز، او مي‌گويد: «متأسفانه، گسترش گرايش دانشجويان به سيگار و قليان باعث شده، زمينه مناسبي براي جوانان براي مصرف مواد مخدر فراهم شود.»
دكتر مجيد ابهري مي‌افزايد: «جاي نگراني است كه عده‌اي سودجو، دانشجوياني را كه خارج از محل زندگي والدينشان تحصيل مي‌كنند، با بدآموزي‌هايي مانند غلبه بر غصه دوري و غم دانشجويان را تشويق به مصرف سيگار و قليان مي‌كنند.»
وي ادامه داد: «متأسفانه، سيگار بين جوان‌هاي ما مد شده و بايد فكري به حال اين ماجرا كرد.»
به باور اين رفتارشناس، 70 درصد دانشجوياني كه به سمت مصرف سيگار كشيده شده‌اند، مهارت «نه گفتن» نداشته‌اند. براي همين تأكيد مي‌كند كه اساتيد دانشگاهي تدريس مهارت‌هاي زندگي را جدي بگيرند تا دانشجويان با اصول اوليه مهارت‌هاي زندگي آشنا شوند.
عضو هيأت علمي دانشگاه شهيد بهشتي همچنين از گسترش مصرف سيگار در پايه‌هاي تحصيلي پايين در كشور نگران است و مي‌گويد: «بنا بر تحقيقاتي كه انجام داده ايم، مشخص شده كه 70 درصد دانش آموزان پسر دبيرستاني در سنين شانزده تا هفده سالگی، دست کم يك بار سيگار كشيده اند.»
او مي‌گويد: «نكته مهم اين تحقيق اين است كه 40 درصد دانش آموزان، نه تنها يك بار سيگار تجربه كرده‌اند، بلكه تفنني و روزي سه تا چهار نخ سيگار مي‌كشند.»
مشاور رئيس كميسيون اجتماعي مجلس مي‌گويد: «90 درصد دانش آموزان سيگار را در راه خانه تا مدرسه تجربه مي‌كنند و اين جاي نگراني دارد. به خاطر همين، بايد قوانيني در كشور وضع بشود كه با فروشندگان سيگار براي سنين پايين برخورد شود كه اگر اين اتفاق بيفتد، آن وقت كنترل آمار نگران كننده مصرف سيگار در بين دانشجويان كار راحت تري خواهد بود.»
دانشجويان سالم ترند؟
اما حميد يعقوبي، رئيس مركز مشاوره وزارت علوم با بيان اينكه مصرف مواد دخاني در دانشگاه‌ها بسيار كمتر از دیگر مكان‌هاست، گفت: «بر پایه آخرين آمار اعلام شده از سوي ستاد مبارزه با مواد مخدر، يك ميليون و دویست هزار نفر در كشور معتاد هستند و هشتصد هزار نفر نيز تفنني مواد مصرف مي‌كنند كه اين آمار 3 درصد كل جمعيت كشور را در بر مي‌گيرد. در دانشگاه‌ها نيز با مصرف تفنني مواد و عمدتا دخانيات روبه رو هستيم كه در اين راستا، بايد عوامل هيجان طلبي و روان شناختي را در دانشگاه‌ها كنترل كنيم.»
يعقوبي با بيان اينكه دانشجويان سالمتر از دیگر جوانان جامعه زندگي مي‌كنند كه اين موضوع به دليل جايگاه و موقعيت اجتماعي آنهاست، گفت: «به تازگی با اداره كل پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر قراردادي بسته ايم تا پژوهشي در زمينه ميزان مصرف دخانيات و مواد مخدر در دانشگاه‌ها انجام گيرد.»
او همچنين از بودجه پانصد ميليون توماني براي آموزش مهارت‌هاي زندگي به دانشجويان و همچنين كارمندان در بحث پيشگيري از مصرف دخانيات و مواد مخدر ياد كرد و افزود: «از جمله اين مهارت‌ها مي‌توان به قدرت نه گفتن توسط دانشجويان اشاره كرد.»
از سوي ديگر، دكتر سيد مهدي طيبي تفرشي، دبير شوراي مركزي انضباطي دانشجويان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي؛ در گفت‌وگو با مهر اظهار داشت: «در شيوه نامه جديد اجرايي انضباطي دانشجويان، استعمال دخانيات در دانشگاه و اماكن مرتبط يعني هر فضايي كه به دانشجو و دانشگاه مرتبط باشد، تخلف اخلاقي به شمار می رود.»
طيبي افزود: «در صورت ارتكاب دانشجويان به اين تخلف در مرحله نخست، بندهاي 2 تا 5 شيوه نامه اجرايي كه از اخطار شفاهي تا درج در پرونده است، اعمال مي‌شود و در صورت تكرار تا بند 12 كه در نهايت به دو ترم محروميت (تعليق) مي‌انجامد قابل تشديد است.»
او يادآور شد: «البته تاكنون حكمي در اين زمينه نداشته ايم كه دانشجويان به طور عمدي بخواهند فضا را آلوده كنند و تاكنون با اخطار شفاهي موضوع حل شده است.»
او گفت: «اين شيوه براي همه دانشجويان دختر و پسر اجرا مي‌شود و تفاوتي نيز ميان دانشگاه‌هاي وابسته به وزارت بهداشت يا علوم نیست.»
چه راهكاري بايد انديشيد؟
اما كارشناسان بر این باورند که افزون بر زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در بروز گرايش مصرف دخانيات در جوانان و به ویژه دانشجويان، مشكلات روان شناختي نيز در گراييدن آنها به استفاده از مواد دخاني موثر است.
مجيد جمشيديان استاد دانشگاه، با بيان اينكه در همه اموري كه مربوط به اختيار انسان مي‌شود چه در ايجاد و چه در ترك آن چهار عامل مهم «علم و آگاهي»، «علاقه و تنفر»، «مهارت و امكان» نقش اساسي را ايفا مي‌كند، گفت: در گرايش دانشجويان و عموم جوانان به مصرف مواد دخاني نيز می بینيم، اين چهار عامل مهم رواني تأثيري بسزا دارد.
همچنين او گفت: از سويي، برخي آگاهي‌هاي نادرست چون اين باور كه سيگار باعث آرامش روحي و رواني دانشجو شده يا ذهن او را باز مي‌كند، در گراييدن دانشجو به سمت سيگار تأثير دارد.
جمشيديان به علاقه و تنفر در استفاده از مواد دخاني اشاره كرد و گفت: مشكلات فردي دانشجويان چه در جامعه و زندگي شخصي و چه در محيط دانشجويي به گونه اي است كه علاقه افراد به سلامت شخصي آنها بسيار كم شده و اين امر، موجب مي‌شود خيلي اوقات با داشتن آگاهي از مضرات سيگار، به مصرف آن بپردازند.
به گفته اين استاد دانشگاه، از طرفي علاقه داشتن به سلامتي فردي و تنفر از بيماري‌ها روحي ـ رواني در دانشجو، كمك مي‌كند تا او از مصرف مواد دخاني دوری کند.
وي ادامه داد: شرايط محيطي زندگي دانشجو نيز به گونه‌اي است كه بسياري از تصميمات را بدون هشياري كامل مي‌گيرد و بعد كه متوجه تصميم خود مي‌شود، تازه پي به اشتباه خود مي‌برد.
اعداد اين پرسش مانند اغلب آمارهاي ديگر كشورمان تاکنون پاسخی رسمي نيافته است، ولی بررسي‌هاي انجام شده، نشان مي‌دهد كه مصرف سيگار در دوران تحصيل در مراكز دانشگاهي در ميان دانشجويان پسر سال اول 8/ 21 درصد است كه در سال آخر به 4/ 28 درصد افزايش مي‌يابد.
همچنين بر پایه آمار كلينيك ترك دخانيات تهران، مصرف سيگار در ميان دختران دانشجوي سال اول 7/ 2 درصد است كه تا سال آخر دانشگاه به 8/ 7 درصد افزايش پيدا مي‌كند.سيگار معياري براي كم نياوردن در میان همسالان!
بيشترين علت گرايش جوانان به سيگار و دیگر مواد دخاني چيست؟
به گفته منيره هادي، كارشناس ارشد مشاوره، بيشتر كساني كه براي مشاوره همزمان ترك سيگار به دفتر او مراجعه مي‌كنند، افراد بين سنين بیست تا سی ساله‌اي هستند كه اغلب دلايل مشابهي براي آغاز سيگار كشيدنشان مي‌گویند.
هادي در ادامه گفت: اين مراجعان مواردي مثل رفع دلشوره و اضطراب، تقويت ذهن، رفع خستگي، رفع عصبانيت را به سيگار نسبت مي‌دادند. در اين ميان، شايعترين باور «رفع عصبانيت» بوده است.
اين كارشناس مشاوره در ادامه اظهارات خود افزود: «البته مواردي هم هست كه دليل آغاز مصرف سيگار را كم نياوردن در میان همسالان بيان داشته‌اند.»
همچنين يكي از كساني كه براي مشاوره در دفتر بود، در اين باره گفت: اولش در دوره پيش دانشگاهي، براي اينكه به دوستانم ثابت كنم، بزرگ شدم و می توانم مستقل از پدر و مادرم تصميم بگيرم، تفريحي سيگار مي كشيدم، ولی پس از ورود به دانشگاه كه البته در شهر خودمان نبود، برای همیشه و هر روزه به سيگار روی آوردم.
محمد جواد، انگيزه تركش را اين‌گونه بيان مي‌كند: «از نزدیک يك ماه پیش به دلیل درد‌هايي كه در اطراف قفسه سينه‌ام آغاز شده بود، نزد دكتر رفتم. دكتر هم خيلي ساده به من گفت که اگر مي‌خواهم زنده بمانم، بايد سيگار را كنار گذارم؛ هم اکنون هم دو هفته است، براي ترك آن اقدام كردم.»
آمارهای نگران كننده
مشاور رئيس كميسيون اجتماعي مجلس، نیز از افزايش آمار گرايش دانشجويان و دانش آموزان به سيگار نگران است.
به نوشته تهران امروز، او مي‌گويد: «متأسفانه، گسترش گرايش دانشجويان به سيگار و قليان باعث شده، زمينه مناسبي براي جوانان براي مصرف مواد مخدر فراهم شود.»
دكتر مجيد ابهري مي‌افزايد: «جاي نگراني است كه عده‌اي سودجو، دانشجوياني را كه خارج از محل زندگي والدينشان تحصيل مي‌كنند، با بدآموزي‌هايي مانند غلبه بر غصه دوري و غم دانشجويان را تشويق به مصرف سيگار و قليان مي‌كنند.»
وي ادامه داد: «متأسفانه، سيگار بين جوان‌هاي ما مد شده و بايد فكري به حال اين ماجرا كرد.»
به باور اين رفتارشناس، 70 درصد دانشجوياني كه به سمت مصرف سيگار كشيده شده‌اند، مهارت «نه گفتن» نداشته‌اند. براي همين تأكيد مي‌كند كه اساتيد دانشگاهي تدريس مهارت‌هاي زندگي را جدي بگيرند تا دانشجويان با اصول اوليه مهارت‌هاي زندگي آشنا شوند.
عضو هيأت علمي دانشگاه شهيد بهشتي همچنين از گسترش مصرف سيگار در پايه‌هاي تحصيلي پايين در كشور نگران است و مي‌گويد: «بنا بر تحقيقاتي كه انجام داده ايم، مشخص شده كه 70 درصد دانش آموزان پسر دبيرستاني در سنين شانزده تا هفده سالگی، دست کم يك بار سيگار كشيده اند.»
او مي‌گويد: «نكته مهم اين تحقيق اين است كه 40 درصد دانش آموزان، نه تنها يك بار سيگار تجربه كرده‌اند، بلكه تفنني و روزي سه تا چهار نخ سيگار مي‌كشند.»
مشاور رئيس كميسيون اجتماعي مجلس مي‌گويد: «90 درصد دانش آموزان سيگار را در راه خانه تا مدرسه تجربه مي‌كنند و اين جاي نگراني دارد. به خاطر همين، بايد قوانيني در كشور وضع بشود كه با فروشندگان سيگار براي سنين پايين برخورد شود كه اگر اين اتفاق بيفتد، آن وقت كنترل آمار نگران كننده مصرف سيگار در بين دانشجويان كار راحت تري خواهد بود.»
دانشجويان سالم ترند؟
اما حميد يعقوبي، رئيس مركز مشاوره وزارت علوم با بيان اينكه مصرف مواد دخاني در دانشگاه‌ها بسيار كمتر از دیگر مكان‌هاست، گفت: «بر پایه آخرين آمار اعلام شده از سوي ستاد مبارزه با مواد مخدر، يك ميليون و دویست هزار نفر در كشور معتاد هستند و هشتصد هزار نفر نيز تفنني مواد مصرف مي‌كنند كه اين آمار 3 درصد كل جمعيت كشور را در بر مي‌گيرد. در دانشگاه‌ها نيز با مصرف تفنني مواد و عمدتا دخانيات روبه رو هستيم كه در اين راستا، بايد عوامل هيجان طلبي و روان شناختي را در دانشگاه‌ها كنترل كنيم.»
يعقوبي با بيان اينكه دانشجويان سالمتر از دیگر جوانان جامعه زندگي مي‌كنند كه اين موضوع به دليل جايگاه و موقعيت اجتماعي آنهاست، گفت: «به تازگی با اداره كل پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر قراردادي بسته ايم تا پژوهشي در زمينه ميزان مصرف دخانيات و مواد مخدر در دانشگاه‌ها انجام گيرد.»
او همچنين از بودجه پانصد ميليون توماني براي آموزش مهارت‌هاي زندگي به دانشجويان و همچنين كارمندان در بحث پيشگيري از مصرف دخانيات و مواد مخدر ياد كرد و افزود: «از جمله اين مهارت‌ها مي‌توان به قدرت نه گفتن توسط دانشجويان اشاره كرد.»
از سوي ديگر، دكتر سيد مهدي طيبي تفرشي، دبير شوراي مركزي انضباطي دانشجويان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي؛ در گفت‌وگو با مهر اظهار داشت: «در شيوه نامه جديد اجرايي انضباطي دانشجويان، استعمال دخانيات در دانشگاه و اماكن مرتبط يعني هر فضايي كه به دانشجو و دانشگاه مرتبط باشد، تخلف اخلاقي به شمار می رود.»
طيبي افزود: «در صورت ارتكاب دانشجويان به اين تخلف در مرحله نخست، بندهاي 2 تا 5 شيوه نامه اجرايي كه از اخطار شفاهي تا درج در پرونده است، اعمال مي‌شود و در صورت تكرار تا بند 12 كه در نهايت به دو ترم محروميت (تعليق) مي‌انجامد قابل تشديد است.»
او يادآور شد: «البته تاكنون حكمي در اين زمينه نداشته ايم كه دانشجويان به طور عمدي بخواهند فضا را آلوده كنند و تاكنون با اخطار شفاهي موضوع حل شده است.»
او گفت: «اين شيوه براي همه دانشجويان دختر و پسر اجرا مي‌شود و تفاوتي نيز ميان دانشگاه‌هاي وابسته به وزارت بهداشت يا علوم نیست.»
چه راهكاري بايد انديشيد؟
اما كارشناسان بر این باورند که افزون بر زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در بروز گرايش مصرف دخانيات در جوانان و به ویژه دانشجويان، مشكلات روان شناختي نيز در گراييدن آنها به استفاده از مواد دخاني موثر است.
مجيد جمشيديان استاد دانشگاه، با بيان اينكه در همه اموري كه مربوط به اختيار انسان مي‌شود چه در ايجاد و چه در ترك آن چهار عامل مهم «علم و آگاهي»، «علاقه و تنفر»، «مهارت و امكان» نقش اساسي را ايفا مي‌كند، گفت: در گرايش دانشجويان و عموم جوانان به مصرف مواد دخاني نيز می بینيم، اين چهار عامل مهم رواني تأثيري بسزا دارد.
همچنين او گفت: از سويي، برخي آگاهي‌هاي نادرست چون اين باور كه سيگار باعث آرامش روحي و رواني دانشجو شده يا ذهن او را باز مي‌كند، در گراييدن دانشجو به سمت سيگار تأثير دارد.
جمشيديان به علاقه و تنفر در استفاده از مواد دخاني اشاره كرد و گفت: مشكلات فردي دانشجويان چه در جامعه و زندگي شخصي و چه در محيط دانشجويي به گونه اي است كه علاقه افراد به سلامت شخصي آنها بسيار كم شده و اين امر، موجب مي‌شود خيلي اوقات با داشتن آگاهي از مضرات سيگار، به مصرف آن بپردازند.
به گفته اين استاد دانشگاه، از طرفي علاقه داشتن به سلامتي فردي و تنفر از بيماري‌ها روحي ـ رواني در دانشجو، كمك مي‌كند تا او از مصرف مواد دخاني دوری کند.
وي ادامه داد: شرايط محيطي زندگي دانشجو نيز به گونه‌اي است كه بسياري از تصميمات را بدون هشياري كامل مي‌گيرد و بعد كه متوجه تصميم خود مي‌شود، تازه پي به اشتباه خود مي‌برد.
