چرا مستندهای ایرانی دیده نمی‌شوند؟
مهدی خرمدل مستندساز و روزنامه‌نگار سینمایی معتقد است بلیت فروشی برای آثار مستند در جشنواره «سینماحقیقت» به جذب مخاطب این رویداد لطمه می‌زند.
به گزارش تابناک، مهدی خرم دل روزنامه‌نگار و مستندساز درباره شرایط اکران فیلم‌های مستند به وسایت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گفت: «معمولا مستندها با بودجه‌های محدود ساخته می‌شوند که مرکز گسترش، حوزه هنری یا شبکه مستند به پروژه‌ها اختصاص می‌دهند و این نهادها هم بودجه‌های کمی دارند که باید بین تعداد زیادی پروژه مستند تقسیم کنند. به دلیل بودجه‌های محدودی که وجود دارد، پروژه‌های مستندی که در ایران ساخته می‌شوند معمولا ظرفیت نمایش سینمایی ندارند. درنهایت پروژه‌ها نمی‌توانند مخاطب را متقاعد کنند تا به سینما بروند و مستندها را تماشا کنند.»
وی ادامه داد: «بنابراین ما اکران مستند نداریم و برخلاف کشورهای دیگر دنیا که اکران مستند به یک امر روتین تبدیل شده است و به طور خاص در آمریکا، اروپا و کره جنوبی این اتفاق می‌افتد، در ایران این ماجرا رخ نمی‌دهد. ساخت یک مستند جذاب که با فیلم‌های سینمایی رقابت کند و سینما‌داران متقاعد شوند مستندها را اکران کنند، باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد و مستندهای ما عمدتا نه تنها امکان اکران به شکل مداوم پیدا نمی‌کنند بلکه امکان فروش بین‌المللی هم معمولا ندارند؛ به این معنی که یک پخش‌کننده بین‌المللی آن را بخرد و در یک کشور دیگر اکران کند.»
خرم دل افزود: «سایت هاشور یا نمایش‌های آنلاین و اکران‌های موردی که در گروه هنروتجربه انجام می‌شود مخاطب محدودی دارند. اما اکران مستند در این بستر خوب است و حداقل دریچه‌ای بین من به عنوان مستندساز و مخاطب باز می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد این است که این اکران‌ها باعث نشده مستندها به شکل فراگیر دیده شوند، دلیل‌اش هم این است که پلتفرم‌ها و گروه هنروتجربه هم بودجه زیادی ندارند که تواناییِ تبلیغات به شکل گسترده داشته باشند.»
وی ادامه داد: «تبلیغات فیلم‌های سینمایی با ارقام میلیاردی است که با فروش فیلم‌ها، هزینه تبلیغات هم تامین می‌شود. اما برای فیلم‌های مستند به دلیل اینکه فروش زیادی نداریم، تبلیغات زیادی هم انجام نمی‌شود و معمولا نهادهای فرهنگی و جاهایی که مایل به تبلیغات هستند، آن را به سینمای داستانی اختصاص می‌دهند. مشکل دیگری که در اکران آنلاین وجود دارد و من هم ترجیح دادم مستندهایم را به این شکل اکران نکنم این است که بعضی از پلتفرم‌ها اجازه دانلود می‌دهند یا اینکه به محض قرار گرفتن مستند در این سایت‌ها، بلافاصله فیلم‌ها در کانال‌های تلگرامی و جاهای دیگر دیده می‌شوند. به همین دلیل مستندسازان ترجیح می‌دهند که فیلم‌شان اکران نشود تا اینکه به شکل آنلاین اکران شود. مشکل دیگری که پلتفرم‌های آنلاین دارند این است که محصول را از شما نمی‌خرند و یا عمدتا به قیمت خیلی کمی می‌خرند و عملا مستندسازی با این قیمت‌ها ممکن نیست و اگر هم درصدی کار می‌کنند چون مستندها خیلی سریع سر از تلگرام درمی‌آورند، درصد زیادی دست مستندسازان را نمی‌گیرد.»
خرم دل همچنین درباره مخاطب سنجی در حوزه فیلم‌های مستند توضیح داد: «موضوع مستند اهمیت دارد اما از موضوع و مضمون مهم‌تر، فرم است. اگر به هر موضوعی با فرم خوب بپردازیم، مخاطب جذب می‌شود. نکته دیگری که از فرم و موضوع اهمیت بیشتری دارد، تبلیغات است. نه مستندسازان توان تبلیغات دارند و نه مرکز گسترش و مجموعه‌های دیگر بودجه لازم برای تبلیغات دارند. اگر می‌خواهیم فضای مستندسازیِ ما برای انعکاس حقیقت درباره مسائل مختلف کشور، فضای قدرتمندی باشد باید به بودجه توجه کنیم و نهادهایی که در این حوزه فعال هستند، بودجه بیشتری داشته باشند.»
وی ادامه داد: «اگر بهترین مستند تاریخ هم ساخته شود اما مردم از آن اطلاعی نداشته باشند، طبیعتا مخاطبی نخواهد داشت. به همین دلیل مستند در ایران نیاز به تبلیغات دارد و در کیفیت مستندها هم پروداکشن کمک می‌کند که با بودجه و امکانات مناسب، هر موضوعی با فرم خوب ساخته شود تا مخاطب بعد از تماشای اثر به اطرافیان هم توصیه کند که به تماشای آن بنشینند.»
خرم دل درباره تاثیر جشنواره سینماحقیقت بر فضای مستند ایران گفت: «من با بلیت فروشی در جشنواره سینماحقیقت مخالف هستم. البته این روش باعث می‌شود افرادی که قصد دارند هدف‌مندتر مستند ببینند، به جشنواره بیایند و بخشی از پول مستندسازان هم برمی‌گردد. اما با توجه به شرایط فعلی باید بلیت جشنواره خیلی ارزان شود یا اینکه رایگان باشد.»
مهدی خرم دل گفت: «جشنواره سینماحقیقت فوق‌العاده است و به عنوان مهم‌ترین جشنواره مستند در خاورمیانه شناخته می‌شود و خیلی اهمیت دارد که استانداردهای کیفی‌اش را حفظ کند و در انتخاب فیلم‌های مستند سخت‌گیر باشد. جشنواره سینماحقیقت بستر فوق‌العاده‌ای است که من هر دوره در آن حضور پیدا کردم هیجان زده شدم و هر دوره که کمتر حضور داشتم، افسوس خوردم. باید این جشنواره را حفظ کرد و هم به لحاظ کیفی و هم محتوایی به آن توجه کرد و قطعا نمی‌شود به سادگی از کنار این جشنواره گذشت. امیدوارم تجربه‌ای که از جشنواره در سال‌های دور داشتیم همچنان تداوم پیدا کند، هم در بحث داوری‌ها و هم در بحث آثاری که انتخاب شده و مهم‌تر از همه این که جشنواره بتواند ارتباط‌ش با مخاطب را حفظ کند.»
