سیاست‌خارجی رئیسی از روحانی بهتر است

به گزارش «تابناک»، روزنامه هم میهن با ابوالفضل ظهره‌وند سفیر اسبق ایران در ایتالیا و عضو تیم سابق مذاکره‌کننده هسته‌ای گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌آید:

کارنامه سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

با استاندارد‌های خود من، نمره کارنامه سیاست خارجی رئیسی خوب نیست، اما اگر با دولت روحانی بخواهم مقایسه کنم، به نظرم نمره‌اش به دلایل مختلف خیلی بهتر است. تلاش‌هایی که این دولت برای ارتباط با کشورهای همسایه کرد و ابراز تمایل و آمادگی و نمایش موضع مثبت، خیلی خوب است و گام اول در هر نوع دیپلماسی است. عضویت در سازمان همکاری شانگهای خودش خیلی خوب بود. ما قرار است جزو کشورهای مشترک‌المنافع شویم و تمام گام‌هایش هم برداشته شده است، اما اینکه اینها عملیاتی شده و سرعت گرفته و سازماندهی‌شده یا نه، بحث دیگری است. در موضوع برجام هم اتفاق متفاوتی نیفتاده، جز اینکه سعی کردند با توجه به نوع بدعهدی طرف غربی، حداقل اعلام کنند که مذاکرات صرفا هسته‌ای‌ است نه چیز دیگر. این قابل پیش‌بینی بود که طرف مقابل آچمز می‌شود و موضع تند می‌گیرد. چون آنها برجام را بماهوبرجام دنبال نمی‌کردند بلکه ساده‌ترین راهی می‌دیدند که بتوانند به فازهای بعدی برسند. این دولت این فازبندی را قبول نداشت و این رویکردش مثبت است. اما اینکه آیا ایده مشخصی برای کار با اروپا و غرب دارد، باید بگویم جای این ایده خالی است.

بسیاری از حامیان دولت رئیسی به اتفاق عضویت در سازمان همکاری شانگهای را دستاورد دولت می‌دانند. آیا بعد از موضع‌گیری اخیر چین علیه ایران در همراهی با عربستان، شانگهای همچنان امنیت‌زا بوده است؟

بین این دو موضوع نمی‌شود پل زد. انقدر تنگ‌نظرانه و جناحی نمی‌توان موضوع امنیت ملی را بررسی کرد. تا زمانی که این‌طور باشد، همین آش و همین کاسه است. شانگهای یک پیمان امنیتی-اقتصادی است. چین و روسیه نقش بسیار مهمی دارند. این دو قبلا مخالف عضویت ایران بودند، اما در نهایت موافقت کرده‌اند. بیانیه‌ای که در عربستان صادر شده، قبلا هم در دولت روحانی صادر شده بود. هر بیانیه‌ای که یک طرف آن امارات باشد، قطعا ملاحظات خودش را می‌آورد. طرف چینی یا هر کشوری وقتی می‌روند بیانیه مشترک با این کشورها امضا می‌کنند، منافع خودشان را در آن بیانیه می‌گنجانند و طرف مقابل هم ملاحظات خودش را. اگر چنانچه دیپلماسی هوشمندی داشتیم، باید قبل از اینکه آقای شی به خلیج‌فارس برسد، طرف چینی را نسبت به این موضوع مطلع می‌کردیم تا آقای شی در چانه‌زنی‌ها ملاحظات ایران را رعایت کند. اما در واقع این طرف اماراتی بود که در بیانیه این موضوع را گنجانده و به معنی آن نیست که چین از ایران گذشته است. 

در مورد روسیه چطور؟ درز خبر فروش پهپاد به روسیه غیرمنتظره بود و حتی وزارت خارجه هم در ابتدا آن را تکذیب کرد، اما نهایتا به نظر می‌رسید روسیه از درز این خبر رضایت داشته و به‌نوعی ایران را در یک تله انداخته که حالا نتیجه آن هجوم تحریم‌های اروپایی و آمریکایی به سمت ایران و توقف مذاکرات برجام است.

ما به‌هیچ عنوان در جنگ اوکراین نقشی نداریم. ما یک رابطه‌ای با کشور روسیه داریم که متقابل است. این رابطه متقابل همه حوزه‌ها را در برمی‌گیرد. وقتی از توافق 20ساله حرف می‌زنیم یعنی نمی‌توانید بگویید ما فقط گندم وارد می‌کنیم و پسته صادر می‌کنیم. در این رابطه بحث شراکت بلندمدت و راهبردی است. این طرف غربی است که القا می‌کند ایران در جنگ اوکراین وارد شده. به ما چه مربوط است؟ این تهمتی است که آمریکایی‌ها می‌زنند تا شکست خودشان را وارونه کنند. می‌خواهند ما را تبدیل کنند به یک تهدید. ما چه ربطی به اوکراین داریم؟ کجای دنیا وقتی سلاح معامله می‌کنند پای معامله می‌نویسند ما سلاح داشتیم، در مقابل داریم سوخو 35 می‌خریم؟ دوره روحانی رفتند هشت‌نه‌ تا فوکر خریدند با آن فضاحت که از شش تا هشت تا از آنها در مشهد زمین‌گیر است. خوب اینکه سرتان کلاه رفته را نمی‌شود اینجا جبران کنید. ایران به‌هیچ‌عنوان ربطی به اوکراین ندارد.

آیا ایران در ماجرای درز خبر پهپادها غافلگیر نشد؟ دیدید که آقای امیرعبداللهیان بعد از مدتی تکذیب مجبور شد اصل ماجرا را تایید کند. آیا این خبر خلاف منافع ملی ایران نبود؟

من اگر جای وزارت‌خارجه بودم همین را هم نمی‌گفتم. ما چاقو می‌سازیم و چاقو می‌فروشیم. طبق برجام دو سال است تحریم معامله سلاح متعارف رفع شده و هر کسی از ما پهپاد بخواهد و در ازای آن چیزی را که نیاز داریم بدهد، معامله می‌کنیم. کسی که به ما سوخو 35 بدهد، ما هرچه بخواهد به او می‌دهیم. اروپا به ما اف-35 بدهد ما هرچه بخواهد می‌دهیم. به ما ربطی ندارد سلاح‌های ما را کجا به کار می‌برند. من اگر جای پوتین بودم همین کاری که ایشان کرد، می‌کردم. یعنی همان اقدام پیش‌دستانه.

آیا از نظر شما فروش سلاح به کشور متجاوز درست است؟ ما خودمان قربانی هشت سال جنگ بوده‌ایم و در سه دهه گذشته همیشه کشورهای اروپایی را برای فروش تسلیحات به صدام محکوم کردیم؟

آنها به صدام سلاح نفروختند، بلکه به صدام سلاح شیمیایی دادند. اینجا مسئله فرق می‌کرد. امروز با طرف غربی مواجه هستیم که داروی پروانه‌ای‌ها را هم به ما نمی‌دهد. حالا ما می‌خواهیم با روسیه همکاری راهبردی داشته باشیم. اگر روس‌ها نبودند نمی‌توانستیم داعش را متوقف کنیم. روسیه 16 میلیون کیلومتر خاک دارد که باید اداره کند؛ از جمله این نحوه اداره، برقراری امنیت منطقه و داشتن پهپاد است. حالا خبردار شده‌ایم که در جنگ از پهپاد ما هم استفاده کرده است. مگر غربی‌ها نمی‌گفتند پهپاد ما اسباب‌بازی است، حالا که ضربه خورده‌اند می‌خواهند کاسه و کوزه را سر ایران خُرد کنند.

آیا روسیه انتظارات ایران را تامین کرده است؟

روسیه دارد سوخو 35 به ما می‌فروشد. سوخو-35 معادل اف-35 است. ما سلاح راهبردی گرفته‌ایم. ما صریح می‌گوییم اگر چیزی می‌دهیم در ازای آن چیز راهبردی به‌دست آورده‌ایم.