اهمیت سفر گزارشگر ویژه سازمان ملل به ایران
"آلنا دوهان" گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور تحریم‌ها در سفری 10 روزه به ایران توانست فهرست بلند بالایی از نقض حقوق بشر علیه ملت ایران را فراهم کند؛ حقوقی که در اثر تحریم‌های ظالمانه آمریکا به وقوع پیوسته است. حقوقی که خانم دوهان به آنها اشاره کرده، از همه نسل‌های حقوق بشری و مرتبط با اقشار گوناگون است.
این موضوع را مدت‌هاست که مسئولان و رسانه‌های ایرانی اعلام و گزارش کرده‌اند اما ساختار یکجانبه و سیاست‌زده سازمان‌های بین‌المللی تاکنون اجازه نداده است که این فهرست بلندبالا از نقض حقوق مردم ایران، با ضمانت اجرای درخوری مواجه شود.
درست است که مکانیزم‌هایی نظیر UPR در شورای حقوق بشر، آن هم با فشار کشورهای غیرغربی، پیش‌بینی شده است و اکنون اوضاع حقوق بشری همه کشورها مورد رصد قرار می‌گیرد اما عقوبت نقض حقوق بشر به دلیل ماهیت غیرالزام‌آور بسیاری از جنبه‌های حقوق بین‌الملل، هنوز از بازدارندگی کافی برخوردار نیست.
همین عدم بازدارندگی باعث شده است که کشورهای غربی، بزرگ‌ترین ناقضان حقوق بشر باشند و از قضا بیشترین ژست‌های حقوق بشری را هم بگیرند؛ در چنین فضایی است که باید حضور خانم دوهان در ایران و گزارش وی را غنیمت شمرد؛ او اکنون نخستین نماینده رسمی سازمان ملل در ایران است که به آثار ضدحقوق بشری تحریم‌های غربی اذعان کرده و برای آنها مستند هم جمع‌آوری کرده است.
پس از این مرحله، دولت با استفاده از ظرفیت‌های عظیم حقوقی داخل کشور می‌تواند در فضای بین‌المللی منافع ملت ایران را بهتر و ساده‌تر از قبل پیگیری کند. این پیش‌بینی درستی است که کشورهای غربی و خصوصاً آمریکا به استناد گزارش خانم دوهان از رویه خصمانه خود علیه ملت ایران عقب‌نشینی نخواهند کرد اما حداقل این قبیل گزارش‌ها خواهد توانست اقدامات یکجانبه غربی‌ها علیه حقوق ایرانیان را پرهزینه‌تر کند.
آنچه اکنون مهم به نظر می‌رسد، پیگیری گزارش‌های گزارشگر ویژه سازمان ملل در عرصه بین‌المللی از سوی ایران است. ارائه این گزارش‌ها و مستندات آن در شورای حقوق بشر و سایر ارکان سازمان ملل حتی می‌تواند به صدور قطعنامه علیه آمریکا هم منجر شود. حقوق بین‌الملل به طور عام و حقوق بشر به طور خاص سیاست‌زده است اما کم هم نیستند ابزارهای حقوقی‌ای که می‌توانند هم در اجماع‌سازی به کار بیایند و هم در هزینه‌سازی اقدامات خصمانه کشورهای غربی کارساز باشند.
گورهای دسته‌جمعی کودکان و دانش‌آموزان در کانادا و آمریکا در کنار موارد بسیار تکرار شده‌ای مانند نقض حقوق رنگین‌پوستان و حقوق زنان و اقلیت‌ها در این کشورها، اذهان ملت‌های جهان را بیش از پیش متوجه اقدامات خلاف حقوق بشری غربی‌ها کرده است. به رغم این موضوع، همچنان همین غربی‌ها هستند که با سوءاستفاده از اقسام مختلف حقوق بشر، بدون مجازات رها شده‌اند!
علاوه بر دولت‌ها، اکنون دیگر ملت‌ها هم پیگیر مقابله حقوق بشری با مصادیق نقض حقوق بشر شده‌اند؛ گزارشگر ویژه سازمان ملل و مستنداتی که جمع‌آوری کرده است، می‌تواند در این مورد حلقه واصل دولت‌ها و ملت‌ها باشد.
خانم دوهان در ایران هم با نهادهای دولتی نشست داشته و هم با گروه‌های مردمی دیدار کرده و از هر دو گروه مستند جمع‌آوری کرده است؛ وجه مشترک همه این‌ها، همان نقض حقوق بشر ملت ایران در اثر تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه است؛ این نوآوری ظرفیت بزرگی فراهم آورده که در اثر استفاده صحیح می‌تواند، نتایج بسیار بهتری را رقم بزند.
حسن عبدلیان‌پور؛ رئیس مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه
