پایان برند «کلاه قرمزی» پرطرفدارترین مجموعه عروسکی ایران؟

مجموعه تازه عروسکی ایرج طهماسب با اجرای او در حالی عرضه شد که این مجموعه نه تنها برای نخستین بار به جای تلویزیون، از شبکه نمایش خانگی پخش شد، بلکه هیچ یک از عناصر مجموعه «کلاه قرمزی» به جز قوه خلاقه طهماسب در آن حضور ندارد و حتی همکار همیشگی طهماسب یعنی حمید جبلی نیز در این دور کنار او حاضر نیست؛ اتفاقی که می‌تواند پایان برند «کلاه قرمزی» و کوشش تازه «آقای مجری» برای خلق برند به همان قدرت باشد؛ اما چه چیزی باعث شد کار به اینجا برسد؟

به گزارش «تابناک»؛ «کلاه قرمزی» از دهه هفتاد در قالب چند فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی به محبوب‌ترین شوی عروسکی ایران تبدیل شد. گروه‌هایی کوشیدند به موفقیت مشابهی دست یابند، اما هیچ‌یک نتوانستند دوام بیاورند. ترکیب ایرج طهماسب و حمید جبلی حتی در قالب چند فیلم سینمایی که بدون این عروسک‌ها ساختند نیز پرمخاطب و قاعدتاً پولساز بود. «کلاه قرمزی» در دهه نود متکی بر نوستالژی دهه شصتی‌ها توانست موفق‌تر عمل کند و در قالب چند مجموعه تلویزیونی نوروزی، به پرمخاطب‌ترین برنامه نوروزی تبدیل شود.

همکاری جبلی و طهماسب با تلویزیون که حمید مدرسی تهیه کنندگی‌شان را بر عهده داشت، پرفراز و نشیب بود و به نوروز ۱۳۹۶ نرسید. آن گونه که تهیه کننده این برنامه می‌گفت، مطالبات آن‌ها از تلویزیون با تاخیری قابل ملاحظه پرداخت می‌شد و همین اختلافات مالی در نهایت رسانه‌ای شده، کار را به جدایی رساند. حمید مدرسی در واپسین روز‌های سال ۱۳۹۵ با اشاره به تولید سری جدید این برنامه با هزینه شخصی، یادآور شد نتوانسته با سازمان صداوسیما بر سر سری جدید به توافق برسد که موج رسانه‌ای بزرگ شکل گرفت و از صداوسیما خواسته شد تا هزینه لازم برای خرید این مجموعه پرداخته شود.

در واکنش به این اتفاق، محمدرضا جعفری‌جلوه، مدیر وقت شبکه دو سیما این اظهارات را فضاسازی رسانه‌ای خواند و تاکید کرد: «بنده در جلسات مکرر... به تهیه کننده اعلام کرده‌ام که سازمان برنامه در حال تولید (کلاه قرمزی ۹۶) را با بهترین قیمت خریدار است؛ این یعنی حتی پنجاه درصد فراتر از مجموعه هزینه مالی کلاه قرمزی ۹۴. با کمال تاسف زیاده خواهی‌های بی وقفه عوامل تولید آن که طی سالیان به یک عادت تبدیل شده، مانع از این است و می‌رود که این فرصت از ما و مخاطبان شبکه دریغ شود.»، اما عدم نمایش سری تازه کلاه قرمزی، پایان یک مناقشه و آغاز یک مناقشه بزرگ‌تر بود.

تهیه کننده این مجموعه کوشید آن را از طریق شبکه نمایش خانگی عرصه کند. در آن زمان هنوز از سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد به نفع صداوسیما در این حوزه خلع ید نشده بود و تصمیم گیرنده در این حوزه، سازمان سینمایی بود؛ بنابراین صداوسیما که از سازوکار‌های کنونی نظیر ساترا برخوردار نبود، به پیگیری حقوقی ماجرا پرداخت و مانع از پخش این مجموعه در شبکه نمایش خانگی شد.

حسین پارسایی مدیرکل وقت دفتر نمایش خانگی سازمان سینمایی که گفته بود: «تمامی حقوق عروسک‌های «کلاه قرمزی» مردادماه سال ۸۸ طی قراردادی از سوی شبکه دو سیما به تهیه‌کننده این مجموعه واگذار شده است»، در نیمه مرداد ۱۳۹۶ از ابلاغ قضایی درخصوص تعلیق توزیع مجموعه «کلاه‌قرمزی» در شبکه نمایش خانگی خبر داد و گفت: «در حال حاضر بنا به دستور قضایی تا رسیدگی حقوقی، توزیع کلاه قرمزی تعلیق شده است و صدور پروانه نمایش برای این مجموعه تابع شرایط بوروکراتیک مابین دو سازمان صداوسیما و امور سینمایی و ابلاغ مجدد قضایی است که درصورت حل اختلاف موارد به شکل مقتضی انجام می‌شود.»

این مجموعه طی پنج سال اخیر نه از صداوسیما پخش شد و نه امکان پخش از شبکه نمایش خانگی را یافت، تا آنجا که برخی رسانه‌ها ادعا کرده، شماری از عوامل از تهیه کننده که به واسطه عدم تفاهم مالی با صداوسیما، نتوانسته بود مطالبات عوامل را بپردازد، شکایت کرده‌اند. به نظر می‌رسد کار تمام شده و آنچه اطمینان از این وضعیت را رقم زد، گفت و گوی حامد معینی مدیر کل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل سازمان صدا و سیما در تیر ۱۳۹۸ است.

معینی در این گفتگو عنوان کرده بود: ««کلاه قرمزی اثری بود که به سفارش سازمان صدا و سیما تولید شده بود و طرح و برنامه سازمان صدا و سیما برای خلق هر کاراکتر آن طبق اسنادی که وجود دارد، از سازمان صدا و سیما مبالغی را دریافت کرده‌اند که آن را انجام بدهند. در قرارداد‌ها هم مقرر به این بودند که مالکیت این اثر متعلق به سازمان صدا و سیما است به واسطه اینکه سازمان نظارت صحیحی روی این دارایی‌هایش نداشت، در یک برهه با توجه به غفلتی که وجود داشت، دوستان آمدند و از آن بهره‌برداری کردند. کما اینکه آن‌ها هم غیر مجاز این کار را انجام نداده بودند. بعضاً مجوز‌هایی بود که از خود اشخاص دارای سمت در سازمان صدا و سیما انجام شده بود. اما ترتیبات شکلی اعطای این مجوز‌ها کاملاً قانونی نبود و رویه خاص و روتینی برای این مجوز‌ها نوشته نشده بود. اما بعد‌ها به موجب رأی دادگاه و رسیدگی که انجام شد، حتی به رأی دادگاه هم نرسید و با حصولی که از پدیدآورندگان و تهیه‌کنندگان خود اثر کلاه‌قرمزی داشتم، پرونده این مجموعه از طریق مصالحه معلوم شد که این حقوق، متعلق به سازمان صدا و سیما است و عملاً از بروز دعوای احتمالی جلوگیری کرد و کل آثاری که مالکیت سازمان صدا و سیما بود، تثبیت شد.»

البته در اظهارات معینی مشخص نبود آیا تنها مالکیت «ایده کلاه قرمزی و پسرخاله» از آن صداوسیما بوده یا تک تک عروسک‌ها به سفارش و بودجه صداوسیما تولید شده یا تنها دو عروسک اصلی و قدیمی تحت مالکیت صداوسیماست، اما اتفاقی که به تازگی رخ داد، نشان داد احتمالاً کل مجموعه و همه عروسک‌های جدید و قدیم به عنوان اموال صداوسیما تصور شده است. ایرج طهماسب مجموعه‌ای تازه در نوروز امسال از طریق شبکه نمایش خانگی ارائه کرده که یک شوی عروسکی با امضای خودش در دکور، دیالوگ‌ها و سایر جزئیات اجراست، اما نامش «کلاه قرمزی» نیست، بلکه «مهمونی» است.

در این مجموعه نه تنها خبری از هیچ یک از عروسک‌های مجموعه «کلاه قرمزی» نیست، بلکه برای نخستین بار خبری از زوج همیشگی کاری طهماسب یعنی حمید جبلی ـ که بخشی از قوه خلاقه این مجموعه محسوب می‌شد ـ نیز نیست. توجه‌ها به «مهمونی» قابل توجه است که بخشی از آن متاثر از برند ایرج طهماسب و بخشی دیگر از آن، متاثر از تکرار نسبتاً موفق الگو‌های مجموعه «کلاه قرمزی» است که در حد فاصل سنی نوجوانان تا بزرگسالان طراحی شده است. آیا تیم طهماسب موفق خواهند شد با برند تازه و بدون ساخته‌های سه دهه اخیرشان، موفقیت‌شان را تکرار کنند و برای سال‌های پیش روی دوام بیاورند؟