زبان فارسی سرچشمه اصلی همه لهجه‌هاست

به گزارش «تابناک» به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، چهل و سومین گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی با موضوع «وضعیت زبان فارسی در افغانستان امروز» در صفحه اینستاگرام بنیاد سعدی برگزار شد.

این برنامه با حضور زینب کوشکی، کارشناس معاونت امور بین‌الملل در بنیاد سعدی و احمدغنی خسروی، رئیس سابق دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات و استاد و محقق زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بارت برلین، سوم اسفند برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، خسروی ضمن تبریک روز جهانی زبان مادری به سراسر فارسی زبانان در سراسر جهان، با مقدمه‌ای به تشریح هویت زبان فارسی، ریشه‌ها و اصالت این زبان در کشور افغانستان و فراز و فرودهایی را که این زبان در طول تاریخ بر خود دیده، اما همچنان پویا و زنده باقی مانده است پرداخت.

وی افزود: زادگاه زبان فارسی خراسان، شمال و شرق این استان است و در واقع زبان فارسی درکشوری که در آن تولد یافته و در ذهن و زبان مردم زیسته و بالیده و قدمت دارد، نمی‌تواند از بین برود.

رئیس سابق دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات با بیان اینکه در افغانستان مردم متعلق به هر قومی باشند، زبان فارسی زبان اول آنهاست، ادامه داد: زبان فارسی به‌خاطر قدمت خود و غنایی که آثار ادبی دارد، پاینده مانده است.

این استاد دانشگاه یادآوری کرد: زمان حمله اعراب، زبان عربی با دو پشتوانه بسیار بزرگ جغرافیایی و دینی، بسیار قدرتمند بود، اما زبان فارسی در مقابل این زبان قوی دوام آورد و از بین نرفت. عامل ایستادگی زبان فارسی در مقابل عربی تا بعد از خلافت عباسی، این بود که فارسی زبانان دست به ابتکار عمل قوی زدند و لهجه دری در مناطق خراسان و شرق خراسان ایجاد شد و لهجه معیار و اصلی زبان فارسی قرار گرفت.

وی ادامه داد: این گونه است که سخن فردوسی، سعدی و حافظ دو قرن بعد از اسلام، از هجوم زبان عربی نجات یافت و اگر بی‌مهری¬هایی هم صورت بگیرد، زبان فارسی همچنان زنده و پویا است. زبان فارسی درختی است که شاخه و ریشه بسیاری دارد و زبان دیگری که فرزند این زبان است، نمی‌تواند جای آن را بگیرد.

خسروی خاطرنشان کرد: اهل زبان فارسی نباید به این زبان لطمه بزنند و سرچشمه و آبشخور اصلی همه لهجه‌ها همان زبان فارسی است و لهجه¬های دری و تاجیکی در واقع یک ریشه دارند و در مجموع یک زبان هستند و نباید این تقسیم ها را انجام داد.

وی در پاسخ به سوالی درباره فعالیتهای کرسی های دانشگاهی زبان و ادبیات فارسی در افغانستان امروز، این کرسی‌ها را همچنان فعال دانست و گفت: در حال حاضر افغانستان ۳۲ دانشگاه دولتی دارد و ۱۲۰ دانشگاه غیر دولتی در افغانستان وجود دارد و در همه دانشگاه‌های افغانستان تدریس زبان و ادبیات فارسی همواره برقرار بوده و استادان ما تدریس زبان فارسی داشته‌اند.

استاد و محقق زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بارت برلین ادامه داد: به‌رغم تصور برخی افراد امکان تغییر وضعیت زبان فارسی و تضعیف آن در کشور افغانستان وجود ندارد. تصور اینکه زبان فارسی در افغانستان از بین برود تصور باطلی است. بزرگترین کار انگلیس‌ها هنگام ورود به هندوستان، حذف زبان فارسی بود و این زبانی که بیش از هشتصد سال در آن کشور قدمت داشت را حذف کردند. البته این اقدام هجمه امپریالیسم زبانی بود و اهداف نفوذ فرهنگی و به تبع آن نفوذ گسترده‌تری در این منطقه را دنبال می‌کردند.

وی در خصوص دکتر محمد حسین یمین، استاد فقید زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل که اخیراً دار فانی را وداع گفته، اضافه کرد: با وجود خسارت از دست دادن استادانی همچون او، استادان زبان و ادبیات فارسی دیگر در افغانستان همچنان مشغول به کار هستند.

خسروی با اشاره به اقدامات مؤثر و راهگشای نهادهای فرهنگی ایران از جمله فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و بنیاد سعدی در جهت حفظ و تقویت و گسترش زبان فارسی در کشورهای منطقه و جهان، به بعضی اقدامات مؤثر از جمله فعالیت‌هایی نظیر نشر دستور خط فارسی، برگزاری همایش‌های زبان و ادبیات فارسی و تألیف متون آموزشی در سال های اخیر اشاره کرد و گفت: این اقدامات راهگشای استادان کشورهای فارسی زبان است.

وی همکاری‌های مشترک استادان زبان فارسی کشورهای فارسی زبان را موثرترین راهکار در جهت آسیب‌شناسی و حل مشکلات پیش روی زبان فارسی در جهان دانست.