زلزله‌ای که وب‌ فارسی را لرزاند؛ پایانی بر سودجویی با رده بندی جعلی

وب‌سایت «الکسا» که بیش از دو دهه به رصد ترافیک اینترنت و رتبه بندی وب‌سایت‌ها می‌پرداخت، طی ماه‌های آینده تعطیل شده و کامل از دسترس خارج می‌شود؛ اتفاقی که تبعات مثبتی برای اینترنت ایران خواهد داشت، چرا که در طول یک دهه اخیر، به مرور با خرید اکانت‌های این وب‌سایت و مجموعه‌ای از تقلب‌های تکنیکی، این رده بندی درباره برخی کشور‌ها از جمله ایران از اعتبار ساقط و بیشتر مبنایی برای کسب اعتبار غیرواقعی برای جذب آگهی شده بود.

به گزارش «تابناک»؛ رده بندی وب‌سایت‌های خبری یکی از مبنا‌های سنجش شمار مخاطبان و تاثیرگذاری رسانه‌هاست. این رده بندی به لحاظ تجاری برای آگهی دهندگان اهمیت دارد و با توجه به اهمیت تجاری این اطلاعات، همواره مجموعه‌های اقتصادی در پی سنجه‌ای قابل اعتبار برای ارزیابی دقیق در این زمینه بوده‌اند. وب سایت آمریکایی «الکسا / Alexa» یکی از در دسترس‌ترین گزینه‌ها بوده، به گونه‌ای که به مرور به معتبرترین منبع ارزیابی تبدیل شد.

به مرور گروهی از وب‌سایت‌ها به قصد آنکه خود را پرمخاطب نشان دهند، دست به شناسایی الگوریتم‌های رده بندی الکسا زدند و تلاش برای فریب این الگوریتم‌ها را به قصد جعل رتبه در این رده بندی و به دست آوردن رده بندی غیرواقعی الکسا در دستور کار قرار دادند. حتی برخی وب سایت‌ها با خرید ترافیک غیرواقعی در این راستا اقدام کردند و قرارداد‌هایی نیز از سوی برخی وب‌سایت‌ها با رقم‌های چندصد میلیون در سال و مجموعاً ارقامی میلیاردی منعقد شد که انجام سلسله اقداماتی از سوی شرکت‌های نرم‌افزاری با هدف از آن، فریب الکسا به نفع برخی وب‌سایت‌ها بود.

این وضعیت از زمانی که الکسا به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های هلدینگ آمازون کوشش کرد درآمدزایی‌اش را شدت بخشد، وخیم‌تر شد. الکسا در عوض خرید یک اشتراک که حق اشتراک سالیانه می‌توانست به هزاران دلار برسد، کدی را بر روی وب سایت می‌گذاشت و مدعی می‌شد، با خواندن اطلاعات بیشتر، رده بندی سایت را بهتر تشخیص می‌دهد! بنابراین با این نوع پوشش، از وب‌سایت‌ها برای ارائه تیک تایید درآمد بالایی کسب می‌کرد و به آن‌ها در رده بندی‌اش، رتبه می‌فروخت.

اکنون در حالی که برخی وب‌سایت‌های ایرانی برای دو رقمی شدن در رده بندی الکسا میلیارد‌ها تومان هزینه کرده‌اند، این وب سایت اعلام کرد که پس از ۲۵ سال از شروع فعالیتش، در تاریخ اول می ۲۰۲۲ برابر با اول اردیبهشت ۱۴۰۱ یعنی کمتر از پنج ماه دیگر برای همیشه بازنشسته و از دسترس خارج می‌شود. در بیانیه کوتاه الکسا به وضوح به دلایل چنین تصمیمی اشاره نشده و این شرکت صرفا اعلام کرده که مجبور به این تصمیم سخت شده است.

به نظر می‌رسد الکسا با وجود تجاری سازی و فروش رده بندی‌اش، نتوانسته به اهداف مالی‌اش دست یابد و آمازون تصمیم گرفته، این مجموعه که احتمالاً هزینه‌هایش بیش از درآمدش بوده را تعطیل کند. این اتفاق در حکم یک زلزله برای گروهی از وب‌سایت‌های ایرانی خواهد بود که با رتبه‌های جعلی، به فریب بخش‌های تجاری می‌پردازند و درآمد سرشاری از این طریق به دست می‌آوردند که چندین برابر هزینه‌های میلیاردی‌شان برای این جعل بوده است.

باید در نظر داشت اهمیت الکسا در ایران آنچنان افزایش یافته بود که برخی وب‌سایت‌ها با استناد به این رتبه جعلی‌شان در این رده حتی کمک و منابعی از دیگر نهاد‌های غیرتجاری نیز دریافت کرده بودند و در واقع این وب سایت محل وزن کشی شده بود. این رتبه آنچنان اهمیت پیدا کرد که برخی وب سایت‌ها که احساس کردند، چهره‌شان به واسطه افت رتبه الکسا در حال مخدوش شدن است، مجبور به ورود به این بازی کثیف و پرداخت هزینه برای دستیابی به رتبه‌ای نسبتاً قابل قبول شدند. حال پس از تعطیلی الکسا، شرایط برای سودجویی از طریق جعل پیچیده‌تر از قبل خواهد شد.