تعریف کلی
منظور از بورس یا بهابازار بازاری است که وظیفه قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را بر عهده دارد.
بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود که در بورس کالا کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.
واژه بورس برگرفته از نام خانوادگی شخصی به نام فندر بورس است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی میکرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این رویه سبب شد تا این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.
تاریخچه بورس
هر چند اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت.
در همین چارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.
از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکتهای خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش میشود و از سویی محلی برای جمعآوری پسانداز ونقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژههای سرمایهگذاری بلند مدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند.
بورس این وظیفه را بر عهده دارد که بین عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. هم چنین با قیمتگذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمتها جلوگیری می کند.
کارکردهای بورس
از جمله کارکردهای بورس میتوان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پسانداز تشویق و بدین وسیله باعث به کارگیری پسانداز مردم در فعالیتهای اقتصادی میشود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژههای دولتی و خصوصی را فراهم میآورد.
طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۹٫۶ میلیون نفر فراتر رفته است.
نحوه معامله در بورس
برای معامله در بازار بورس، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاریهای رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند.
باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم میتوان با روشهای غیر مستقیم نظیر صندوقهای مشترک سرمایه گذاری یا صندوقهای قابل معامله در بورس یا قراردادهای سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.
عدم قطعیت بازار، اصل مهمی است که می بایست در هر شرایطی مدنظر سهامداران قرار گیرد. دیده شده که افراد تنها به صرف بازدهی گذشته یک شرکت و یا شاخصهای بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته اند.
تالار شیشه ای
در حالی که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه ای» معروف است و با هر تلنگری فرو میریزد و ترک بر میدارد پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمیتوان به زمانهای آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است مصداق کاملی دارد.
بورس تهران
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد.
در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی بهمنظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکتها و موسسههای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
بورس تهران پس از انقلاب اسلامی
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایهداری تلاشهایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت بودهاست. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس بهعنوان پیشزمینه اجرای خصوصیسازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون ادره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
یکشنبه سیاه
بیسابقهترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت. گمانههای مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیسجمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
رکورد بیشترین نزول شاخص
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن شبندر پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
چشمانداز و مأموریت
فلسفه وجودی: ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان بهمنظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان
چشم انداز سازمانی: بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
اهداف کلان
برای بورس تهران اهداف کلانی در نظر گرفته شده است که در ادامه به آنها اشاره می شود.
ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
بهکارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شدهاستفاده کنند. یاداوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
مدیرعامل بورس تهران به سرمایه گذاران توصیه کرد: صندوقها برای افرادی که سرمایه بسیاری دارند و فرصت حضور و رصد بازار را ندارند، مناسب است.
کد خبر: ۹۶۸۶۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۰۹
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (سه شنبه بیست و هفتم اسفندماه 98)، با ریزش 3653 واحدی معادل 0.72 درصد به رقم 502 هزار و 425 واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت 57 واحدی به رقم 6 هزار و 491 واحد رسید.
کد خبر: ۹۶۶۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۷
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای سعادت آباد؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (یکشنبه بیست و پنجم اسفندماه 98)، با ریزش 8596 واحدی معادل 1.71 درصد به رقم 494 هزار و 142 واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت 77 واحدی به رقم 6 هزار و 505 واحد رسید. نماگر بورس در مجموع دیروز و امروز، 26068 هزار واحد کاهش داشته است.
کد خبر: ۹۶۶۰۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۵
امروز مطالبی همچون کاهش قیمت دلار در بازار امروز، کرونا، خط تولید یک شرکت بورسی دیگر را به حالت تعلیق درآورد، پربازدهترین و زیاندهترین نماد امروز بورس تهران ، عقب نشنی آیفکس به میانه کانال ۶ هزار واحدی، تضاد منافع در صندوقها و سبدگردان ها، تداوم روند عجیب و کم سابقه بورسهای جهانی؛ در سایت نبض بورس قرار گرفته است.
کد خبر: ۹۶۵۸۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۴
کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با بورس تابناک مطرح کرد
همزمانی ویروس کرونا با FATF، تحریمها و از همه مهم تر جنگ اقتصادی عربستان و روسیه که منجر به کاهش قیمت جهانی نفت شده، مطمئناً بر کامودیتیها نیز تأثیرگذار و اقتصاد ما را نیز متاثر خواهد کرد.
کد خبر: ۹۶۵۶۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۳
شاخص کل بورس تهران که در 4 روز معاملاتی هفته جاری، روند کاهشی را در پیش گرفته بود، در نهایت امروز سبز کم رنگی را بر رخ نشاند.
کد خبر: ۹۶۵۲۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۱
امروز مطالبی همچون ۷ نماد با با برترین صفوف خرید در بازار منفی، افزایش قیمت دلار در صرافی بانکی پس از یک روز استراحت، نگاهی بنیادی به چهارمین عرضه اولیه اسفند ماه فرابورس، احتمال سقوط ۱۲۰۰ واحدی داوجونز، چهارشنبه هفته جاری زمان عرضه اولیه ۱۵ درصد از سهام زکوثر + جزئیات، سایه سقوط قیمت نفت بر بورس تهران ، شفاف سازی، نمادی که "به ظن دستکاری بازار" متوقف شده بود، یک درصد از سهام هپکو واگذار شد؛ در سایت نبض بورس قرار گرفته است.
کد خبر: ۹۶۴۷۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۰
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای سعادت آباد؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (دوشنبه نوزدهم اسفندماه ۹۸)، با کاهش ۱۴۸۰۶ واحدی معادل ۲.۷۰ درصد به رقم ۵۳۴ هزار و ۳۷۸ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت ۱۴۷ واحدی به رقم ۶ هزار و ۸۹۳ واحد رسید.
کد خبر: ۹۶۴۷۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۹
مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ، دلیل اختلال امروز در معاملات بازار سرمایه را ایجاد صفهای خرید سنگین در فرابورس ذکر کرد و گفت: مشکل نرم افزار معاملات آنلاین کارگزاریها - که روز شنبه با مشکل مواجه شده بود - برطرف شده است.
کد خبر: ۹۶۴۶۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۹
شاخص کل بورس تهران امروز با اصلاح ۵۹۸۱ واحدی در ارتفاع ۵۴۹ هزار و ۱۴۹ واحدی قرار گرفت. ارزش معاملات نیز بیش از ۵۹۴۱.۴ میلیارد تومان بود که ناشی از دادو ستد حدود ۷ میلیارد برگه سهم طی ۸۴۲ هزار و ۳۱۱ نوبت معاملاتی بود که بیشترین گردش نقدینگی را در نمادهای شیمایی با ۴۸۵.۲ میلیارد تومان ارزش معاملاتی شاهد بودیم،
کد خبر: ۹۶۴۳۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۷
امروز مطالبی همچون ورود شاخص بورس به کانال ۵۵۰ هزار واحد، دلار و یورو را گران نخرید!، در آستانه عرضه اولیه سهام پتروشیمی شهید تندگویان، سکه گران شد، «شصدف» با قیمت ۱۹ هزار و ۹۰۰ ریال به تابلو معاملاتی بازار دوم آمد، بورس تهران ککش هم نگزید!، پایان عرضه اولیه «تملت» / به هر متقاضی چقدر رسیده است؟؛ در سایت نبض بورس قرار گرفته است.
کد خبر: ۹۶۳۸۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۵
بازار سرمایه امروز باز هم در مدار صعود حرکت کرد و نزدیک به ۱۱ هزار واحد رشد کرد. امروز معاملهگران این بازار شاهد صعود سهام شرکتهای بزرگی مانند فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران، گروه مپنا، پتروشیمی پارس و ... بودند.
کد خبر: ۹۶۳۷۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۴
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای سعادت آباد؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (دوشنبه دوازدهم اسفندماه 98)، با افزایش 13745 واحدی معادل 2.67 درصد به رقم 529 هزار و 328 واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد 109 واحدی به رقم 6 هزار و 784 واحد رسید.
کد خبر: ۹۶۳۲۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۲
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون کاهش ۸۰۰ تومانی دلار در صرافیهای بانکی، کاهش تا شش میلیون تومانی قیمت خودرو، سرنخ گرانی موز پیدا شد، یارانه معیشتی امشب واریز میشود و عرضه گوشت وارداتی با ارز نیمایی در فروشگاههای زنجیرهای و میادین را در بر دارد.
کد خبر: ۹۶۲۶۴۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۰
نماد هلدینگ پتروشیمی فارس(فارس) با 3434 واحد، فولاد مبارکه اصفهان با 1096 واحد، گل گهر با 538 واحد، تاپیکو با 474 واحد، چاد رملو با 443 واحد و بانک ملت با 798 واحد بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص را داشتند.
کد خبر: ۹۶۱۷۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۶
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون جزئیات فروش تعهدی در بورس، همتی: بانک مرکزی با هیجانات بازار، هیجانی برخورد نمیکند، متولدان جدید یارانه معیشت میگیرند، مرز ترکمنستان با ایران بسته شد، از سرگیری صادرات کالا به عراق از مرز چذابه، قیمت خودروهای سایپا در بازار امروز و تصویر هولناک خودروسازی در سال ۲۰۲۰ را در بر دارد.
کد خبر: ۹۶۱۲۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۴
گزارش «بورس تابناک» از نبض تالار شیشهای سعادت آباد؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (چهارشنبه سی بهمن ماه 98)، با افزایش 6634 واحدی معادل 1.41 درصد به رقم 478 هزار و 755 واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد 90 واحدی به رقم 6 هزار و 206 واحد رسید.
کد خبر: ۹۶۰۲۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۳۰
دماسنج امروز بازار سرمایه روز پرنوسانی را پشت سر گذاشت، سبز کم جان لحظات ابتدایی لبخند بر لبان سهامداران نشاند لیکن پس از لحظاتی تالار سراسرقرمز پوش شد و در ادامه حدود 7 هزار واحد اصلاح کرد لیکن در در نیمه دوم بازار قسمتی از عقبگرد خود را جبران و درنهایت با اصلاح 4692 واحدی به کار خود پایان داد.
کد خبر: ۹۶۰۰۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۹
نمادهای فولاد، پارس، کگل، فارس، شتران، شبندر و وامید بیشترین تاثیر مثبت را در رشد شاخص داشتهاند. شاخص فرابورس نیز با رشد ۱۱۷ واحدی به ۶ هزار و ۳۲ واحد رسید.
کد خبر: ۹۵۹۴۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۷
«بورس تابناک» در گفتوگو با مدیرعامل بورس تهران بررسی میکند؛
سرمایه گذاران بورس ایران، که با توجه به یکطرفه بودن معاملات تنها از خرید سهم منتفع میشدند، تا چند وقت دیگر با دو طرفه شدن بازار و راه اندازی معاملات فروش استقراضی میتوانند شیرینی سود از فروش سهم را نیز بچشند، لیکن با توجه به اینکه قیمت سهام به طور طبیعی تمایل به افزایش دارد، انجام معاملات فروش تعهدی نیازمند تحلیل و بررسی درست از مولفههای مختلف است.
کد خبر: ۹۵۸۹۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۵