تعریف کلی
منظور از بورس یا بهابازار بازاری است که وظیفه قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را بر عهده دارد.
بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود که در بورس کالا کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.
واژه بورس برگرفته از نام خانوادگی شخصی به نام فندر بورس است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی میکرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این رویه سبب شد تا این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.
تاریخچه بورس
هر چند اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت.
در همین چارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.
از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکتهای خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش میشود و از سویی محلی برای جمعآوری پسانداز ونقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژههای سرمایهگذاری بلند مدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند.
بورس این وظیفه را بر عهده دارد که بین عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. هم چنین با قیمتگذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمتها جلوگیری می کند.
کارکردهای بورس
از جمله کارکردهای بورس میتوان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پسانداز تشویق و بدین وسیله باعث به کارگیری پسانداز مردم در فعالیتهای اقتصادی میشود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژههای دولتی و خصوصی را فراهم میآورد.
طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۹٫۶ میلیون نفر فراتر رفته است.
نحوه معامله در بورس
برای معامله در بازار بورس، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاریهای رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند.
باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم میتوان با روشهای غیر مستقیم نظیر صندوقهای مشترک سرمایه گذاری یا صندوقهای قابل معامله در بورس یا قراردادهای سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.
عدم قطعیت بازار، اصل مهمی است که می بایست در هر شرایطی مدنظر سهامداران قرار گیرد. دیده شده که افراد تنها به صرف بازدهی گذشته یک شرکت و یا شاخصهای بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته اند.
تالار شیشه ای
در حالی که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه ای» معروف است و با هر تلنگری فرو میریزد و ترک بر میدارد پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمیتوان به زمانهای آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است مصداق کاملی دارد.
بورس تهران
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد.
در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی بهمنظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکتها و موسسههای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
بورس تهران پس از انقلاب اسلامی
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایهداری تلاشهایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت بودهاست. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس بهعنوان پیشزمینه اجرای خصوصیسازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون ادره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
یکشنبه سیاه
بیسابقهترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت. گمانههای مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیسجمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
رکورد بیشترین نزول شاخص
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن شبندر پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
چشمانداز و مأموریت
فلسفه وجودی: ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان بهمنظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان
چشم انداز سازمانی: بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
اهداف کلان
برای بورس تهران اهداف کلانی در نظر گرفته شده است که در ادامه به آنها اشاره می شود.
ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
بهکارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شدهاستفاده کنند. یاداوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
شاخص کل بورس تهران در آخرین روز معاملاتی هفته جاری با رشد 667 واحدی در کانال 309 هزار و 646 واحدی قرار گرفت.
کد خبر: ۹۳۰۵۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۴
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز با تشدید عرضه ها و عدم حمایت صندوق توسعه و حقوقی های بازار با ریزش 10892 واحدی مواجه شد.
کد خبر: ۹۳۰۲۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۳
ارزش معاملات امروز بورس تهران بیش از ۱۷۶۴.۹ میلیارد تومان بود که ناشی از دست به دست شدن بیش از ۳ میلیارد و ۴۱۷ میلیون برگه سهم و اوراق مالی قابل معامله طی ۴۰۰ هزار و ۸۷۲ نوبت معاملاتی بود.
کد خبر: ۹۲۹۷۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۱
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (شنبه بیستم مهرماه ۹۸)، با افزایش ۹۰۱۰ واحدی معادل ۲.۸۸ درصد به رقم ۳۲۲ هزار و ۵۹ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد ۸۵ واحدی به رقم ۴ هزار و ۱۵۴ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۹۴۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
شاخص کل بورس تهران در امروز آخرین روز هفته جاری با کاهش حدود سه هزار واحدی تا کانال 309 هزار واحدی نیز عقب نشینی کرد، لیکن در ادامه مسیر توانست مقداری از مسیر رفته را جبران کند و در نهایت با کاهش 1420 واحدی رقم 313 هزار و 48 واحدی را به نمایش گذاشت.
کد خبر: ۹۲۸۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۷
در معاملات امروز دماسنج بازار سرمایه در حالی با رشد 701 واحدی در ارتفاع 320 هزار و 909 واحدی قرار گرفت که این نماگر اصلی بازار در 40 دقیقه ابتدایی بازار با رشد بیش از 3 هزار واحدی مواجه و تا کانال 324 هزار واحدی نیز پیش روی کرده بود.
کد خبر: ۹۲۸۳۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۵
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (یکشنبه چهاردهم مهرماه ۹۸)، با کاهش ۷۰۹۷ واحدی معادل ۲.۱۷ درصد به رقم ۳۲۰ هزار و ۲۰۸ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت ۶۷ واحدی به رقم ۴ هزار و ۱۸۷ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۸۱۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۴
کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با بورس تابناک مطرح کرد؛
زمانی که شاخص در کانال ۲۵۰ هزار واحدی قرار داشت برخی چنین اظهار میکردند که شاخص به ۱۹۰ هزار واحد خواهد برخواهد گشت لیکن همانطور که شاهد عبور پرقدرت شاخص کل بورس از سقف جدید و ابرکانال ۳۰۰ هزار واحدی بودیم و فعلاً این انتظار وجود ندارد که دماسنج بازار سرمایه از ۲۸۰ واحد هزار واحد کمتر شود.
کد خبر: ۹۲۷۶۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۱۲
ارزش معاملات امروز بورس تهران بالغ بر ۳۳۶۳.۹ میلیارد تومان بالغ شد که ناشی از دست به دست شدن بیش از ۸ میلیارد و ۸۱۹ میلیون برگه سهم طی ۶۹۶ هزار و ۷۴ نوبت معاملاتی بود.
کد خبر: ۹۲۷۰۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۹
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
امروز و با اختلال مجدد در هسته معاملات صدای اعتراض سهامداران بار دیگر بلند شد، این در حالی است که مدیر عامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران چند وقت پیش در مصاحبهای اعلام کرده بود ما مشکلات هسته معاملات را حل کردیم و حتی باگ آتوس را هم برطرف کردیم فرانسویها بیایند از ما بخرند!
کد خبر: ۹۲۶۵۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۷
شاخص کل بورس تهران که به نظر میرسد دیگر به اخبار منفی سیاسی واکسینه شده در معاملات امروز با رشد ۵۶۱۴ واحدی در ارتفاع ۳۲۰ هزار و ۲۳ واحدی ایستاد.
کد خبر: ۹۲۶۴۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۶
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (چهارشنبه سوم مهرماه ۹۸)، با افزایش ۲۲۰۲ واحدی معادل ۰.۷۱ درصد به رقم ۳۱۴ هزار و ۴۰۹ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد ۲۹ واحدی به رقم ۴ هزار و ۱۶۸ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۵۸۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۳
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (سه شنبه دوم مهرماه ۹۸)، با افزایش ۷۳۵ واحدی معادل ۰.۲۴ درصد به رقم ۳۱۲ هزار و ۲۰۶ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد ۱۶ واحدی به رقم ۴ هزار و ۱۳۸ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۵۶۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۲
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (دوشنبه اول مهرماه ۹۸)، با افزایش ۹۳۶۷ واحدی معادل ۳.۱۰ درصد به رقم ۳۱۱ هزار و ۴۷۱ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد ۱۰۴ واحدی به رقم ۴ هزار و ۱۲۱ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۵۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۰۱
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (یکشنبه ۳۱ شهریورماه ۹۸)، با افزایش ۴۳۹۰ واحدی معادل ۱.۴۷ درصد به رقم ۳۰۲ هزار و ۱۰۳ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با رشد ۶۴ واحدی به رقم ۴ هزار و ۱۷ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۵۲۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۳۱
هر گونه نوسان سینوسی در جهت افزایش یا کاهش، ذات بازار سرمایه است. این گونه اتفاقات در همه دنیا رخ میدهد کما اینکه قیمتهای نفت در چند روز اخیر بی سابقهترین افزایش را در بازارهای بورس نفت دنیا تجربه کردند و در یک روز بیش از ۱۵ درصد قیمت نفت افزایش یافت.
کد خبر: ۹۲۴۶۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۲۷
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (چهارشنبه بیست و هفتم شهریورماه ۹۸)، با کاهش ۷۹۱۵ واحدی معادل ۲.۶۲ درصد به رقم ۲۹۴ هزار و ۱۶۶ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت ۱۰۳ واحدی به رقم ۳ هزار و ۸۸۶ واحد رسید.
کد خبر: ۹۲۴۶۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۲۷
رفتار هیجانی امروز سهامداران بورس تهران متاثر از برخی اخبار سیاسی در کنار نزدیک شدن به موعد تسویه اعتبار برخی کارگزاریها، صفوف فروش حجیمی را در ساختمان زیر پل حافظ رقم زد تا شاخص کل بورس تهران پس از رکورد شکنیهای چند وقت اخیر، با عقبگرد ۳۸۳۴ واحدی به ارتفاع ۳۰۲ هزار و ۸۲ واحدی بازگردد.
کد خبر: ۹۲۴۳۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۲۶
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون شاخص کل بورس تهران به ۳۰۶ هزار واحد نزدیک شد، سعودیها به دنبال تعویق در عرضه اولیه سهام آرامکو، فروش بنزین قاچاق در مسیرهای جادهای با قیمت آزاد توسط دلالها، افت ارزش دلار با پناه بردن سرمایهگذاران به سرمایههای امن، ثبات نرخ مرغ در بازار ادامهدار شد و مقاومت سایتها در برابر کاهش قیمت بلیت هواپیما را در بر دارد.
کد خبر: ۹۲۴۲۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۲۶
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
ارزش معاملات امروز بورس تهران بیش از ۲۵۰۸ میلیارد تومان بالغ شد که ناشی از دست به دست شدن بیش از ۷ میلیارد و ۶۸۱ برگه سهم و اوراق مالی قابل معامله طی ۵۹۳ هزار و ۸۹۲ نوبت معاملاتی بود.
کد خبر: ۹۲۴۱۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۲۵