کلیات
چیلر یا سرد کن (Chiller) دستگاهی است که حرارت را از مایع (معمولاً آب) بر اساس سیکل تبرید تراکم بخار یا جذبی میزداید. این مایع میتواند برای خنک کاری هوا یا دستگاهها (هواسازها و فن کویلها) استفاده شود که معمولاً به صورت سیکل و درون یک مبدل حرارتی جریان دارد. به عنوان یک محصول جانبی مهم، حرارتی که از مایع جذب شده یا باید به محیط خارج دفع شود یا برای کاراییهای بالاتر برای مقاصد گرمایی استفاده شود. نگرانیهایی در مورد طراحی و انتخاب چیلرها وجود دارد. این نگرانیها شامل، کارایی، بازده، تعمیر و نگهداری، آسیبپذیریهای محیطی است.
دستگاه های برش لیزری نیز برای خنک کردن سیستم از چیلر است. چیلر دستگاهی مستقل از دستگاه لیزر است و برای خنک کردن سورس و هد لیزر نقش بسیار مهمی دارد.
انواع چیلرها
در یک دسته بندی چیلرها به دو دسته چیلرهای تراکمی و چیلرهای جذبی تقسیم میشوند. شکل دیگر تقسیمبندی چیلرها بر اساس شکل خنک شدن ماده مبرد است که به سه دسته آب خنک، هوا خنک و تبخیری تقسیمبندی میشوند.
چیلرهای تراکمی با استفاده از انرژی الکتریکی و چیلرهای جذبی با استفاده از انرژی حرارتی باعث ایجاد برودت و سرما میشوند.
چیلر تراکمی
در چیلرهای تراکمی گاز ابتدا توسط کمپرسور، متراکم میگردد (فشار ان افزایش میابد). این گاز سپس به کندانسور وارد شده توسط آب یا هوای محیط، خنک شده و به مایع تبدیل میگردد این مایع با عبور از شیر انبساط یا لوله موئین دچار کاهش فشار انی شده و وارد فضای خنککننده (اواپراتور) میشود که این کاهش فشار باعث تبخیر مایع گردیده و در نتیجه مایع سردکننده با گرفتن حرارت نهان تبخیر خود از محیط خنککننده، باعث کاهش دمای فضای خنککننده میگردد. پس از تبخیر این گاز به کمپرسور منتقل میشود و این سیکل تکرار میشود.
با عبور بخار با سرعت در یک مسیر، هوای کندانسور مکیده میشود. خلاء در کندانسور به علت تبدیل بخار به آب و کاهش حجم بخار نسبت به آب ایجاد میگرد. چیلر تراکمی هواخنک، از انواع چیلرهایی هستند که بر اساس سیکل تبرید تراکمی کار میکنند. عمل خنکسازی کندانسور در این چیلرها با عبور هوای اجباری از روی کویل انجام میگیرد، به همین دلیل به آن چیلر هواخنک گفته میشود. از این دستگاهها جهت تهویه مطبوع در ساختمانهای مسکونی، اداری، تجاری، صنعتی و همچنین در برخی صنایع جهت خنک سازی پروسههای تولید استفاده میشود.1
انواع چیلر تراکمی
کنترلکنندههای فشار در چیلر تراکمی
این وسیله جهت کنترل کردن فشار دستگاه میباشد، دو لوله موئین در این کنترل وجود دارد که لوله LP را به قسمت مکش کمپرسور متصل کرده و لوله HP را به قسمت فشار بالا.
در سیستم چیلر کمپرسور باید با فشار مکش و دهش معینی کار کند. هرگاه از این فشار کمتر یا بیشتر شود این کنترل عمل کرده و دستگاه را خاموش میکند. کنترل فشار بالا و پایین قابل تنظیم میباشد.
در چیلر تراکمی با کندانسور آبی معمولاً فشار پایین را روی ۳۰ psi و فشار بالا را روی psi ۲۲۰ و با کندانسور هوایی فشار پایین را روی ۴۰ و فشار بالا را روی ۲۵۰ psi میتوان تنظیم کرد.
اگر کمپرسور بر اثر فشار بالا قطع شود باید از سیستم رفع عیب شده و کلید ریست را فشار دهیم ولی اگر بر اثر فشار پایین قطع شود دوباره بر اثر افزایش گاز دستگاه روشن میشود.
این وسیله جهت کنترل کردن مداوم فشار روغن کمپرسور میباشد. اگر در کمپرسور فشار روغن نباشد باعث صدمه دیدن آن میشود. کنترل روغن دارای دو لوله موئین میباشد که یکی از آنها به قسمت ساکشن (مکش) کمپرسور و دیگری به قسمت فشار روغن کمپرسور متصل میشود. بین فشار مکش کمپرسور و فشار روغن باید حداقل ۱۰ psi فشار باشد در غیر این صورت کنترل روغن فرمان قطع میدهد. هنگامی که کنترل روغن احساس کند که فشار زیر ۱۰ psi است یک هیتر در داخل کنترل روغن شروع به گرم شدن میشود و پس از تقریباً ۹۰ ثانیه حرارت هیتر باعث قطع شدن جریان شده و کمپرسور خاموش میشود.
ساختمان چیلر تراکمی
برج خنککننده چیلر
برج خنککننده چیلر، از سیکل چرخش آب برای این کار استفاده میکند. این وسیله میتواند به صورت همزمان، هم در کاهش گرمای سیستم و انتقال گرمایش ثانویه برای افزایش بهرهوری سایر بخشهای موتورخانه عمل کند. انواع مختلف برج خنککننده چیلر شامل دستههای زیر هستند:
بر اساس ساختار بدنه:
اصول کار چیلر تراکمی
اصول کار چیلر تراکمی بدین شکل میباشد که سیال مبرد وارد لولهها یا به اصطلاح تبخیرکننده که در داخل اتاق یا محلی که میخواهیم سرد کنیم میشود گرما از هوای اتاق به سیال مبرد داده میشود و سیال در نتیجه گرفتن گرما تبخیر میشود و در عوض درجه حرارت اتاق پایین میآید و دارای شرایط زیر باشد:
چیلر جذبی
در چیلرهای جذبی برخلاف چیلرهای تراکمی از جذبکننده (Absorber) و مولد حرارتی (ژنراتور) به جای کمپرسور استفاده میگردد. عمومیترین خنککننده در چیلرهای جذبی سیستم برمید لیتیم (لیتیوم برماید) است. در این سیستم، در قسمت جذبکننده، بخار آب توسط لیتیوم برماید غلیظ جذب شده و در قسمت مولد حرارتی، آب بر اثر حرارت تبدیل به بخار میشود. بخار آب در کندانسور که دارای فشار ۱/۰ اتمسفر است به حالت مایع در میآیدو سپس در خنککننده که تحت فشار ۰٫۰۱ اتمسفر دوباره به بخار تبدیل میگردد و آب برای اینکه تبخیر گردد گرمای نهان خود را از محیط خنککننده میگیرد و باعث ایجاد برودت میگردد سپس بخار آب ایجاد شده در خنککننده به جذبکننده منتقل میگردد و دوباره این چرخه تکرار میشود.
انواع چیلر جذبی
که خود به سه دسته چیلرهای تک اثره با تغذیه بخار، تک اثره با تغذیه آب داغ (دمای بالای ۱۰۰ درجه سانتیگراد) و تک اثره با تغذیه آب گرم(دمای زیر۱۰۰ درجه سانتیگراد) تقسیم میشوند که نحوه کار آنها مشابه بوده و همگی دارای حداقل یک مولد حرارتی میباشند.
که به دو دسته دو اثره با تغذیه بخار و دو اثره با شعله مستقیم طبقهبندی میشوند. این چیلرها، جز نسل جدید چیلرهای جذبی بوده و دارای سیکل تبرید کاملتری نسبت به چیلرهای جذبی تک اثره است.