کلیات

سرفه یا به انگلیسی (cough)، عمل اختیاری یا غیر اختیاری پاکسازی گلو و مسیر تنفسی از ذرات خارجی، میکروب‌ها، عوامل تحریک کننده، مایعات و موکوس است.

با اینکه گاهی اوقات سرفه می‌تواند یکی از نشانه‌های بیماری جدی و زمینه‌ای باشد اما اکثر اوقات بدون نیاز به دارو بهبود پیدا می‌کند. بد نیست بدانید که برخی از میکروب‌ها با ایجاد سرفه سعی در پخش شدن و انتقال به سایر افراد دارند.

برخی سرفه‌ها نیز فقط در شب اتفاق می‌افتند. راه‌های مختلفی برای تشخیص علت سرفه وجود دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

علت سرفه 

همانطور که گفتیم گاهی اوقات سرفه کاملا طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد. اما گاهی اوقات سرفه می‌تواند نشانه بیماری‌های ویروسی مثل کرونا، سرماخوردگی، و مشابه آن باشد. اکثر مواقعی که ویروس باعث سرفه می‌شود نیاز به درمان خاصی نیست.

• علل سرفه کوتاه مدت (حاد):

در این حالت عفونت در قسمت‌های بالایی مسیرهای هوایی است و حلق را تحت تأثیر قرار می‌دهد که به این نوع عفونت که موجب سرفه می‌گردد، URTI می‌گویند. دلایل عمده آن شامل ابتلا به آنفلوانزا، سرماخوردگی معمولی و لارنژیت (التهاب حنجره) هستند. اما گاهی اوقات هم قسمت‌های پایینی مسیر هوایی و ریه‌ها درگیر می‌شوند (LRTI) که دلایل عمده آن ابتلا به برونشیت و ذات الریه و تب یونجه هستند. گونه‌های مختلف کرونا مثل امیکرون باعث URTI می‌شوند، به همین دلیل خفیف بوده و چندان خطرناک نیست. معمولا این نوع سرفه کمتر از 3 هفته طول می‌کشد.

• علل سرفه طولانی (مزمن):

سرفه طولانی و مزمن معمولا ناشی از سیگار کشیدن، پایین رفتن خلط و موکوس از گلو به سمت مسیرهای هوایی، آسم، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) و برخی داروها هستند. در کودکان هم سرفه مزمن معمولا ناشی از آسم یا برخی گونه‌های کرونا در دوران کنونی است. در موارد نادر سرفه مزمن می‌تواند ناشی از بیماری سل، عفونت قارچی ریه و سرطان ریه باشد. سرفه مزمن در بزرگسالان بیشتر از 8 هفته و در کودکان عموما بیشتر از 4 هفته طول می‌کشد.

انواع سرفه

سرفه‌ها انواع مختلفی دارند که با تشخیص نوع آن می‌توان اقدامات درمانی لازم و صحیح را در سریع‌ترین زمان ممکن اتخاذ کرد. در ادامه انواع سرفه را بررسی می‌کنیم:

• سرفه مرطوب یا مولد (Wet/Productive):

سرفه مرطوب یا مولد به سرفه‌ای می‌گویند که همراه با خارج شدن خلط یا مخاط از گلو است. معمولا سرفه خلطی علامت ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا، ذات الریه یا COPD است. در این حالت همیشه حس می‌کنید رطوبت زیادی در پشت گلوی شما وجود دارد که نتیجه آن سرفه پیوسته است. تا زمانی که خلط زرد کمرنگ، بژ خیلی کم رنگ یا سفید رنگ باشد طبیعی است. اما اگر سبز تیره، قهوه‌ای تیره یا زرد پررنگ باشد، نشانه عفونت باکتریایی است. اگر خلط همراه با خون یا رنگ غیر طبیعی باشد باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

• سرفه خشک (Dry):

سرفه خشک معمولا در پاسخ به خشکی هوا یا محیط اطراف، خشکی نای یا عفونت‌های بخش بالایی سیستم تنفسی ایجاد می‌شوند. به علت خشک بودن سرفه، احساس درد و زخم شدگی در گلو خواهید داشت و دیرتر هم بهبود پیدا می‌کند. سرفه خشک عموما همراه با لارنژیت، ورم لوزه‌ها، سوزش گلو یا حساسیت فصلی و آلرژی است. در صورتی که سرفه خشک طولانی شد یا صدای خشن ایجاد کرد به پزشک مراجعه کنید. سرفه کرونایی هم از نوع سرفه خشک است.

• سرفه حمله‌ای (Paroxysmal):

این سرفه‌ها باعث بروز حملات سرفه‌ای پی در پی شده و بسیار اذیت کننده هستند. سرفه‌های حمله‌ای معمولا بخاطر درد در دیافراگم، ناحیه شکمی، معده یا حتی سردرد هستند. سیاه سرفه نمونه‌ای از سرفه حمله‌ای است. درد عضلانی و تهوع در کنار سرفه حمله‌ای هم رخ می‌دهند.