کلیات
اتحادیه عرب با نام کامل اتحادیه کشورهای عربی (به عربی: جامعة الدول العربیة) یک سازمان بینالمللی منطقهای شامل کشورهای عمدتاً عربیِ جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا (منطقه ژئوپلیتیکی منا) است (۲۲ کشور عربی زبان شامل ۱۰ کشور آفریقایی و ۱۲ کشور آسیایی). این اتحادیه در ۲۲ مارس ۱۹۴۵ با ۶ عضو مؤسس مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، و فرااردن (که در ۱۹۴۶ به اردن تغییر نام داد) بنیان نهادهشد و یمن نیز چند روز بعد در ۵ مه ۱۹۴۵ به آن پیوست. این اتحادیه ۲۲ عضو اصلی و ۴ عضو ناظر دارد؛ اتحادیه ای که عضویت سوریه در آن از نوامبر ۲۰۱۱ به حالت تعلیق درآمده است. نبیل العربی دبیر کل کنونی اتحادیه عرب است.
مشخصات جغرافیایی
وسعت اتحادیه عرب ۱۳٬۱۳۰٬۶۹۵ کیلومتر مربع است که هشتاد درصد آن یعنی ۱۰٬۵۰۴٬۵۵۶ کیلومتر مربع بیابان و بقیه آن حدود ۲٬۶۲۶٬۱۳۹ کیلومتر مربع نیمه بیابانی و نسبتاً خشک است.
هدف از تشکیل
علت وجودی چنین اتحادیهای مانند اتحادیه کشورهای آمریکایی اشتراک در فرهنگ و مذهب بود. زیرا اعراب نه تنها از نظر زبانی بلکه از نظر مذهب، مسلمان هستند. پس از اخراج نیروهای فرانسوی از سوریه و تشکیل دولت یهودی اسرائیل عامل دیگری نیز بر لزوم همکاری کشورهای عربی افزوده شد.
قرار دادن حزب الله در گروه های تروریستی
این اتحادیه به دلیل اصرارهای عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ حزبالله لبنان را گروهی تروریستی اعلام کرد، وزیر خارجه عراق به این امر اعتراض کرد و افزود این تصمیم به نفع اسرائیل است.
کشورهای عضو
عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، سودان، جیبوتی، کومور، سومالی، فلسطین، اردن، مراکش، لیبی، عراق، لبنان، سوریه، تونس، الجزایر، قطر، عمان، کویت، مصر، موریتانی و یمن کشورهای عضو این اتحادیه هستند.
کشورهای ناظر
کشورهای ونزوئلا، اریتره، برزیل و هند به عنوان ناظر اتحادیه عرب فعالیت می کنند.
زبانهای رایج
از ۲۲ کشور عربی، ۸ کشور بیش از یک زبان رسمی (علاوه بر عربی) دارند و ۱۹ کشور هم علاوه بر زبانهای رسمی، زبانهای مهم و پر گویش دیگری هم دارند. با این حال زبان رسمی اتحادیه و نقطه اشتراک همه این کشورها همان زبان عربی است.
نشست فوق العاده اتحادیه عرب
۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ رسانه های عربستانی مدعی شدند که ملک سلمان، پادشاه عربستان در خواست نشست فوق العاده اتحادیه عرب و نیز شورای همکاری خلیج فارس را به رهبران سیاسی کشورهای عضو ارسال کرده است.
در همین رابطه خبرگزاری رسمی عربستان (واس) به نقل از یک منبع در وزارت خارجه عربستان گزارش داد، این دعوت به برگزاری نشست سران شورای همکاری خلیج فارس و نشست سران عرب را ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان در چارچوب تاکید ریاض بر رایزنی و هماهنگی با کشورهای برادر در شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب به منظور تقویت امنیت و ثبات منطقه مطرح کرده است.
این منبع افزود: این درخواست در سایه حادثه خرابکاری علیه کشتیهای تجاری در نزدیکی آبهای منطقهای امارات و حمله شبه نظامیان حوثی به دو ایستگاه پمپاژ نفت عربستان مطرح شده است.
به گفته این منبع، با توجه به پیامدهای خطرناک این دو اتفاق بر امنیت و صلح منطقهای و جهانی و تاثیر آن بر انتقال نفت به بازارهای جهانی، ملک سلمان از برادران در شورای همکاری و اتحادیه عرب خواست دو نشست فوقالعاده سران را در ۳۰ ماه مه (۹ خرداد) برای بررسی پیامدهای این حملات و اتفاقات بر منطقه برگزار کنند.
حمایت کشورهای عضو از برگزاری نشست
در خواست برگزاری نشست فوق العاده از سوی ملک سلمان در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ بلافاصله مورد استقبال امارات، بحرین و جیبوتی، حامیان سرسخت عربستان قرار گرفت.
وزارت خارجه امارات در بیانیهای اعلام کرد، چنین ابتکار عملی از سوی رهبری عربستان عجیب نیست زیرا این کشور همواره در جهت تقویت صلح و امنیت منطقه عمل میکند!
وزارت خارجه امارات افزود: شرایط حساس منطقه موضع متحد شورای همکاری و اتحادیه عرب را در قبال چالشهای منطقه میطلبد.
وزارت خارجه بحرین نیز ضمن استقبال از این دعوت تاکید کرد، از تمام گامهای عربستان و رهبری آن حمایت کرده و همبستگی خود را با تلاشهای به کار گرفته شده در جهت حفظ ثبات و امنیت منطقه و تقویت منافع کشورهای عربی اعلام میکند.
جیبوتی دیگر کشور حامی عربستان ضمن تایید برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در مکه از دعوت ملک سلمان برای بررسی تحولات منطقه در چارچوب یکپارچه عربی استقبال کرد.
در این راستا ملک سلمان روز شنبه دعوتنامههایی را برای سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و سران اتحادیه عرب برای برگزاری دو نشست فوقالعاده فرستاد.