در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
لیبی با نام رسمی دولت لیبی، کشوری عربی در آفریقای شمالی است که با کشورهای مصر، سودان، چاد، نیجر، الجزایر و تونس هممرز است و پایتخت لیبی، شهر طرابلس است. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
جغرافیا
کشور لیبی با مساحتی در حدود ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا و هفدهمین کشور پهناور جهان است که ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی میکنند. معنای نام لیبی از جمله یونانی libyans به معنای قوم بربر گرفته شده است.
پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشاندهاست. مناطق نسبتاً سرسبز لیبی در کنارههای دریای مدیترانه قرار گرفته است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد میشود. لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کم تراکمترین کشورهای دنیاست.
مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری این کشور در باریکهای از کنارههای مدیترانهای این کشور زندگی می کنند و در مناطق دیگر تنها قبیلههای بیابانگرد (بدوی) روزگار میگذرانند.
اقتصاد
کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترینها در آفریقا است. لیبی صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقا است. تولید ناخالص داخلی این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل میدهند.
نرخ بیکاری در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ تورم در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد. محصولات صادراتی این کشور شامل نفت خام، محصولات فراوری شده پتروشیمی، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که به کشورهای ایتالیا (۳۶٫۷ درصد)، آلمان (۱۴٫۳ درصد)، اسپانیا (۸٫۷ درصد)، آمریکا (۶٫۱ درصد)، فرانسه (۵٫۶ درصد) و ترکیه (۵٫۳ درصد) صادر میشود.
محصولات وارداتی لیبی شامل ماشینآلات، کالاهای مصرفی، و تجهیزات حمل و نقل است که از کشورهای ایتالیا (۱۸٫۹ درصد)، آلمان (۷٫۹ درصد)، چین (۷٫۵ درصد)، تونس (۶٫۳ درصد)، فرانسه (۵٫۸ درصد)، ترکیه (۵٫۲ درصد)، آمریکا (۴٫۷ درصد)، کره جنوبی (۴٫۳ درصد) و انگلیس (۴ درصد) وارد میشود.
سیاست
لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در کنترل شورای ملی انتقالی اداره میشد. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شدهاست.
در بهمن ماه ۱۳۸۹ اعتراضات گستردهای در لیبی علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخشهای مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر این کشور کاملاً تمام شد. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. یکی اعضای مجلسی که در انتخابات ژوئن ۲۰۱۴ برگزیده شدند. آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری بوده و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته میشوند، اما کنترل هیچیک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند. آنها برای فرار از دست شبهنظامیان به شهر طُبـرُق در نزدیکی مرز مصر گریختهاند. گروه دیگر، مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی در طرابلس هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.
بحران کنونی در ماه ژوئن ۲۰۱۴ با باختن اسلامگراها در انتخابات آغاز شد. شبهنظامیانی از شهر مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت: مجلس جدید را به رسمیت نمیشناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشدهاست. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبهنظامیان کنترل میکردند انتقال قدرت به سختی امکانپذیر بود.
تاریخ
بخش خاوری لیبی (برقه یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانیها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور کارتاژها بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی امپراتوری روم قرار گرفتند و پس از آن نیز امپراتوری بیزانس (روم شرقی) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عربها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد.
دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی عثمانی بر این کشور پایان یافت.
تاریخ معاصر
تاریخ معاصر لیبی بیشتر از جهت جنگ مردم لیبی با اشغالگران ایتالیایی اهمیت دارد. در سالهای ۱۹۱۱ و ۱۹۱۲ ایتالیا سیرنایکا و طرابلس را از چنگ امپراتوری عثمانی به درآورد و در سال ۱۹۳۴ از این دو بخش مستعمره لیبی ساخته شد. در جریان جنگ جهانی دوم، لیبی یکی از میدانهای اصلی نبرد متفقین از یک سو و ایتالیا و آلمان از سوی دیگر بود. در سال ۱۹۴۷ ایتالیا از فرمانروایی بر لیبی دست کشید و چهار سال بعد با برپایی حکومت پادشاهی محمد ادریس سنوسی استقلال آن اعلام شد.
در سال ۱۹۶۹ شماری از افسران ارتش لیبی به فرماندهی معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ سال داشت، پادشاهی ادریس را برانداختند و سپس «جماهیر مردمی سوسیالیستی» در لیبی برپا ساختند. حکومت قذافی صنایع این کشور را دولتی کرد و در عرصه سیاست خارجی رویکردی ضدغربی و در عین حال دائماً متغیر در پیش گرفت. این تغییر و چرخشها مناسبات لیبی را حتی با شماری از کشورهای عربی نیز تنشآلود کرد.
جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)
مجموعهای از راهپیماییهای خیابانی، اعتراضات و نافرمانیهای مدنی علیه حکومت لیبی و رهبر آن، معمر قذافی است که از ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ میلادی، به شکلی گستردهتر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونتآمیز حاکمیت با مردم معترض روبهرو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقهی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حملهی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد.
سحرگاه ۳۱ مرداد ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابانهای طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد، اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند.
پس از جنگ
سه سال پس از مداخله نظامی غرب در لیبی که به سرنگونی معمر قذافی منتهی شد؛ لیبی به کشوری ویران، فاقد نظم، فاقد امنیت و در ضمن به صحنه جنگهای گوناگون داخلی تبدیل شد. از آن زمان تا کنون این کشور شاهد خرابکاریهای گسترده، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانهها و حتی در یک مورد ربودن نخستوزیر بودهاست.
بعضی از شبهنظامیان تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان میجنگند؛ و بعضی دیگر به گروههای اسلامی سیاسی مثل اخوان المسلمین، القاعده یا دولت اسلامی عراق و شاموابسته هستند.
تقسیمات کشوری
کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شدهاست. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شدهاست.
استانهای لیبی بدین شرحاند: اجدابیا، بطنان، حزام الاخضر، استان جبلالاخضر، جفره، جفاره، کفره، مرج، مرقب، النقاط الخمس، قبه، واحات، زاویه، بنغازی، بنی ولید، درنه ، غات، غدامس ، غریان، مرزق، مزده، مصراته، نالوت، تاجوراء و نواحی چهارگانه، استان ترهونه و مسلاته، طرابلس، سبها، سرت، صبراته و صرمان، استان وادی الحیاه، استان وادی الشاطی، یفرن.
مردم
جمعیت این کشور ۶٬۱۷۳٬۵۷۹ نفر با میانگین سنی ۲۳٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی ۷۹٫۴۴ سال و برای مردان ۷۴٫۸۱ سال است. نژاد مردم لیبی به این ترتیب است: عرب (۸۷٪) بربر (۷٪) بقیه (۹/۳٪). سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد. در چند سال گذشته گرایشهای آشکاری از اسلامگرایی سنتی در لیبی دیده شدهاست. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند.
* با کشور سوریه بیشتر آشنا شوید
* با کشور آمریکا بیشتر آشنا شوید
* با کشور عراق بیشتر آشنا شوید
* با کشور لبنان بیشتر آشنا شوید
*با کشور ایران بیشتر آشنا شوید
*با کشور افغانستان بیشتر آشنا شوید
*با کشور روسیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ترکیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ونزوئلا بیشتر آشنا شوید
* با کشور انگلیس بیشتر آشنا شوید
* با کشور مصر بیشتر آشنا شوید
* با کشور مراکش بیشتر آشنا شوید
* با کشور اوکراین بیشتر آشنا شوید
* با کشور ژاپن بیشتر آشنا شوید
* در مورد کشور اردن بیشتر آشنا شوید
* با کشور پاکستان بیشتر آشنا شوید
* با کشور کره جنوبی بیشتر آشنا شوید
* با کشور بحرین بیشتر آشنا شوید
در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که تنها راهحل در لیبی راهحل سیاسی است.
کد خبر: ۹۹۲۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۳۱
رؤسای جمهور مصر و آمریکا تلفنی گفتگو کردند.
کد خبر: ۹۹۱۷۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۳۱
رؤسای جمهور فرانسه و آمریکا طی تماسی تلفنی با یکدیگر گفتگو کردند.
کد خبر: ۹۹۱۷۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۳۱
پارلمان مصر با استقرار نیروهای مسلح این کشور در ماموریتهای جنگی در خارج از مرزهای این کشور موافقت کرد.
کد خبر: ۹۹۱۷۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۳۰
اتحادیه اروپا اعلام کرد که این اتحادیه نمیخواهد شاهد ایجاد پایگاههای روسیه و ترکیه در لیبی و روبروی ایتالیا باشد.
کد خبر: ۹۹۱۳۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۸
مقامات سودانی از بازداشت ۱۶۰ نفر از جمله شماری از اتباع خارجی که برای عبور از مرز و سفر به لیبی برای جنگیدن به عنوان مزدور تلاش میکردند، خبر دادند.
کد خبر: ۹۹۰۹۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۷
رؤسای جمهور ترکیه و آمریکا در تماس تلفنی ضمن توافق برای همکاری در بحران لیبی ، بر لزوم حصول راهکار سیاسی برای این بحران تاکید کردند.
کد خبر: ۹۹۰۶۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۵
با واکنش به درگیریهای مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان
مسؤول سیاست خارجه اتحادیه اروپا امروز (دوشنبه) اعلام کرد، وضعیت لیبی بد است و ممنوعیت انتقال سلاح به این کشور به شکل خطرناک و ادامه داری نقض میشود.
کد خبر: ۹۹۰۳۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۴
رئیسجمهوری فرانسه اظهار کرد: هیچ راه حل نظامی برای بحران لیبی وجود ندارد، ما ازسرگیری مذاکرات به صورت فوری و آغاز روند سیاسی در این کشور را خواستاریم.
کد خبر: ۹۹۰۳۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۳
شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد: به علت تعطیلی اجباری میادین نفتی و عدم توانایی دولت در تامین بودجه برای ازسرگیری فعالیت در آنها و دائمی بودن خسارات وارده به برخی میادین، تولید نفت این کشور در سالهای آتی به نصف کاهش خواهد یافت.
کد خبر: ۹۸۹۶۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۰
وزیران امور خارجه آمریکا و آلمان روز جمعه تلفنی با یکدیگر گفتگو کرده و درباره اوضاع لیبی و ضرورت مقابله با چین بحث کردند.
کد خبر: ۹۸۹۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۰
«سامح شکری» وزیر خارجه مصر چهارشنبه شب در نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد لیبی ، گفت: داعش بار دیگر به غرب لیبی بازگشته است.
کد خبر: ۹۸۹۳۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۹
آخرین تحولات خاورمیانه
درخواست قطر برای آتش بس فوری در لیبی ، عصبانیت آمریکا از گزارش سازمان ملل در مورد سردار سلیمانی، هشدار گوترش نسبت به «مداخله بیسابقه» خارجیها در لیبی و افشای هویت جعلی نوزده مقالهنویس علیه ایران، از جمله مهمترین خبرها و رویدادهای مرتبط با خاورمیانه در ۲۴ ساعت گذشته بوده اند. در این میان، باید به پاسخ مقام روسیه به بولتون درباره ترور سردار سلیمانی نیز اشاره کرد.
کد خبر: ۹۸۹۳۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۹
نخستوزیر پیشین ترکیه و رهبر حزب «آینده»، گفت که حمایت کشورش از دولت وفاق ملی قانونی است.
کد خبر: ۹۸۸۸۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۶
یکی از مسئولان ارتش "ملی" لیبی به رهبری خلیفه حفتر تأکید کرد اگر ترکیه بخواهد خط قرمز را در لیبی زیرپا بگذارد در معرض شکست سختی قرار خواهد گرفت.
کد خبر: ۹۸۸۳۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۴
برخی منابع مصری از تماس مسئولان عالیرتبه دستگاه اطلاعاتی این کشور با «سیفالاسلام» فرزند رهبر سابق لیبی با هدف اعمال فشارهای بیشتر بر طرفهای لیبی ایی خبر دادند.
کد خبر: ۹۸۸۳۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۴
رسانههای وابسته به عربستان سعودی در گزارشی که تاکنون از سوی هیچ یکی از طرفین تایید نشده است، ادعا کردند که وزیر دفاع و رییس ستاد کل ارتش ترکیه با دولت "وفاق ملی لیبی " مستقر در طرابلس یک توافقنامه نظامی جدید با ابعادی وسیع به امضا رساندند که میتواند بر پیچیدگی شرایط لیبی بیفزاید.
کد خبر: ۹۸۸۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۴
وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد، فرانسه در سیاستهای خود در خصوص مسأله لیبی دچار تناقض است.
کد خبر: ۹۸۶۶۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۵
مشاور امنیت ملی آمریکا بر لزوم آماده سازی شرایط مناسب جهت برقراری آتشبس دائم در لیبی تاکید کرد.
کد خبر: ۹۸۶۴۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۴
وزارت امور خارجه ترکیه اعلام کرد: اظهارات امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه که حمایت کشورمان از دولت لیبی را "بازی خطرناک" خوانده، تنها میتوان با «زوال عقل» توجیه کرد.
کد خبر: ۹۸۶۲۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۳