در مورد قزاقستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید کلیات
قزاقستان با نام رسمی جمهوری قزاقستان، کشور مستقل و فراقارهای در آسیای مرکزی و اروپا است. پایتخت این کشور در سال ۱۹۹۸ از آلماتی در جنوب که بزرگترین شهر کشور است به نورسلطان یا آستانه در شمال منتقل شد.
جمعیت قزاقستان ۱۸٬۷۵۵٬۰۰۰ نفر، زبانهای رسمی آن قزاقی و روسی و واحد پول آن تِنگه است. قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است و تراکم جمعیتی کمی دارد. حدود ۷۰ درصد از مردم این کشور مسلمان هستند.
نور سلطان، پایتخت کنونی قزاقستان شهری است بسیار سرد و بادخیز که دمای هوا در زمستان در آن به منفی ۴۰ درجه میرسد. گروههایی از ملیگرایان روس در روسیه و داخل قزاقستان دعوی الحاق مجدد شمال قزاقستان به روسیه را داشتند، و این یکی از انگیزههای رئیسجمهوری قزاقستان برای انتقال پایتخت به شهری در مرکز کشور و نزدیک به روسیه بود و این امر باعث شد که شمار زیادی از قزاقها به این شهر منتقل شوند و این دعوی به خودی خود خاموش شود.
پایگاه فضایی
پایگاه فضایی بایکونور در کشور قزاقستان قرار دارد و قدیمیترین پایگاه فضایی جهان است. یوری گاگارین نخستین انسان فضانورد از این پایگاه به فضا سفر کرد. این پایگاه در دوران شوروی سابق و به خاطر موقعیت جغرافیایی مناسب در جمهوری قزاقستان ساخته شد. پس از فروپاشی شوروی، کشور روسیه این پایگاه را تا سال ۲۰۵۰ از قزاقستان اجاره کردهاست.
مردم
ساکنان اصلی آسیای مرکزی از مردم ایرانیتبار سَکا بودند. مردمان ترکتبار از سده پنجم به اینسو آغاز به نفوذ و کوچ در منطقه کردند.
هونها در اوایل سده هشتم قبل از میلاد به این منطقه آمدند و در سالهای بعدی ترکان قبچاق که از کوهستانهای آلتای آمده بودند در حوالی دریاچه آرال و دشت قبچاق ساکن شدند قزاقها شعبهای از ترکان قبچاق هستند. در سده سیزدهم، این منطقه توسط امپراتوری چنگیزخان مغول تصرف شد. پس از مرگ او، این امپراتوری بین فرزندان او قسمت شد و قزاقستان کنونی به جُغَتای، پسر چنگیزخان رسید؛ ولی قسمت غربی و بیشتر قسمتهای شمالی به گنقیز نوه چنگیزخان رسید. به دلیل حکومت طولانی مغولها بر این منطقه عناصر مغولی در این منطقه نفوذ کردهاست.
واژه شناسی
واژهٔ قزاقستان از دو بخش «قزاق» و پسوند فارسی «ستان» تشکیل شدهاست، که به معنای «سرزمین قزاقها» است. واژه قزاق نیز خود به معنی «کوچنده» و از ریشه ترکی «قَز» است که معنای کوچیدن میدهد و به زندگی کوچنشینی قزاقها اشاره دارد.
پس از انقلاب اکتبر و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی، قزاقستان با عنوان جمهوری سوسیالیستی قزاقستان شوروی به یکی از جمهوریهای آن تبدیل شد. با فروپاشی شوروی، قزاقستان به استقلال دست یافت.
جغرافیا و تاریخ
قزاقستان در تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۹۹۱ آخرین جمهوری شوروی بود که اعلام استقلال کرد.
قزاقستان از شمال با روسیه، از شرق با چین، در جنوب شرقی با قرقیزستان، در جنوب با ازبکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد.
وسعت قزاقستان ۲٬۷۲۴٬۹۰۰ کیلومتر مربع (بیش از سه برابر ترکیه یا پاکستان و کوچکتر از آرژانتین) است و حدود ۲۰٪ آن در سوی کوههای اورال قرار گرفته و به لحاظ جغرافیایی بخشی از آن در اروپا است. البته قزاقستان معمولاً یک کشور آسیایی طبقهبندی میشود.
قزاقستان بزرگترین کشور خشکیبست (محصور در خشکی) دنیا است. قزاقستان به بزرگی اروپای غربی است و از دریای خزر در غرب تا کوههای آلتای در شرق ادامه مییابد. مرزهای شمالی قزاقستان در دشتهای سیبری غربی و مرزهای جنوبی آن در بیابانهای آسیای میانه قرار دارند.
با وجود وسعت زیادی که این کشور را نهمین کشور بزرگ دنیا کرده، بیشتر پهنههایش کویر و استپ است و تراکم جمعیت آن تنها ۶ نفر در هر کیلومترمربع است.
دشت قزاق با مساحت ۸۰۴٬۵۰۰ کیلومترمربع یکسوم کشور را دربرمیگیرد و بزرگترین منطقه خشک استپی در جهان است. علفزارها و شنزارهای گسترده شاخصه این دشت هستند.
رودها و دریاچههای مهم قزاقستان عبارتند از دریاچه آرال، رود ایلی، رود ایرتیش، رود ایشیم، رود اورال، سیردریا، رود چارین، دریاچه بالخاش و دریاچه زایسان. دره چارین که ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر عمق و ۸۰ کیلومتر درازا دارد فلات سنگی و سرخرنگ را درمینوردد و در راستای رودخانه چارین در شمال تیانشان ادامه مییابد. دهانه بیگاچ، دهانهای برخوردی است که از برخورد یک سیارک در حدود ۵ میلیون سال پیش بهوجود آمده و ۸ کیلومتر قطر دارد.
آبوهوای قزاقستان بری است و تابستانهای گرم و زمستانهای سرد دارد. بارندگی در این کشور نسبتاً کم است و اراضی آن در شرایط خشک تا نیمهخشک قرار دارند.
شهرها
شهرهای اصلی قزاقستان عبارتند از آستانه، آلماتی، قراغندی، چیمکند، آتیراو و اسکمن. شهرهای بزرگ قزاقستان به ترتیب آلماتی با حدود ۲ میلیون نفر، آستانه و قراغندی با حدود ۷۰۰ هزار نفر هستند. به جز شهرهای نامبرده میتوان به شهرهای آکتاو(۲۶۲٬۰۰۰نفر)، پاولودار(۳۲۹٬۰۰۰)، پتروپاولسک(۲۰۱٬۰۰۰) و اوست کامنگورسک(۳۱۹٬۰۰۰) نیز اشاره کرد.
زبان
زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبانهای ترکیتبار که خود زیر شاخه از زبانهای آلتایی است. از نزدیکترین زبانها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی (در قانون اساسی قزاقستان از اصطلاح زبان ارتباطات بینالمللی استفاده شدهاست) را حفظ کردهاست.
زبانهای زبان اوکراینی، زبان تاتاری، قرقیزی، اویغوری، ازبکی، ترکی آذربایجانی، باشقیری، فارسی تاجیکی، زبان آلمانی، زبان کرهای، زبان ترکمنی، زبان ارمنی و زبان مغولی تنها تعدادی از مهمترین زبانهایی هستند که بزرگترین اقلیتهای قومی این کشور به آنها سخن میگویند. بسیاری از اقلیتهای قومی قزاقستان برای داشتن زبان مشترک به جز روسی، زبان قزاقی را هم میدانند. آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان بینالمللی در سالهای اخیر افزایش یافتهاست.
اقتصاد این کشور تا حد زیادی به بخش کشاورزی متکی است. قزاقستان بیشترین تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه را در میان جمهوریهای تازه استقلال یافته دارد و نیز از اعضای مهم سازمان همکاری شانگهای است.
منابع معدنی و طبیعی
این کشور از لحاظ منابع زیرزمینی هم بسیار غنی است، از سال ۱۹۹۳ تاکنون بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی در این بخش انجام شدهاست. همچنین تخمین زده میشود که قزاقستان صاحب دومین منابع بزرگ در اورانیوم، کروم، روی و سرب و سومین در منگنز، چهارمین در مس و در مورد زغال سنگ، آهن و طلا نیز در بین ۱۰ کشور اول دنیا قرار میگیرد. و همچنین یازدهمین منابع بزرگ هم در نفت و هم در گاز طبیعی را در اختیار دارد.
کشف و استخراج نفت در مناطق غربی در کنار دریای خزر، این کشور را جزو کشورهایی با درصد رشد اقتصادی بالا در میان جمهوریهای اتحاد شوروی سابق قرار دادهاست. قزاقستان به درآمدهای نفتی بسیار وابسته است و سقوط جهانی قیمت نفت در مقطعی وضعیت اقتصادی این کشور را دشوار کرد.
تحریمهای دوجانبه روسیه و غرب به سقوط روبل روسی و بحران اقتصادی در روسیه منجر شده که تأثیراتی جدی بر جماهیر دیگر سابق شوروی، از جمله قزاقستان، گذاشتهاست.
در مورد قزاقستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
نشست سران تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا (سیکا) با حضور سید ابراهیم رئیسی رییس جمهوری اسلامی ایران در آستانه پایتخت قزاقستان آغاز شد.
کد خبر: ۱۱۴۴۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۲۱
پوتین و رهبران کشورهای آسیایی در نشست اجلاس سران کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا شرکت می کنند.
کد خبر: ۱۱۴۴۸۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۲۱
درگیری جدید بر بستر تقسیمات ناشی از فروپاشی شوروی
همانند بسیار از بحرانهای سیاسی و نظامی در نقاط مختلف جهان، درگیریهای میان قرقیزستان و تاجیکستان نیز تا حد زیادی در اعمال مرزهای تحمیلی پس از یک رخداد بزرگ در سطح نظام بینالملل ریشه دارد. تنش میان این دو کشور محصور در خشکی نیز میبایست در تنشهای برجای مانده از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ریشهیابی شود.
کد خبر: ۱۱۴۱۱۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۷
رئیس جمهور قزاقستان فرمان تغییر نام پایتخت این کشور را امضا کرد.
کد خبر: ۱۱۴۱۰۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۷
قزاقستان طی هفت ماه سال جاری میلادی 6.4 میلیون تن زغال سنگ به اروپا صادر کرد که رقم بسیار بالایی برای این کشور می باشد.
کد خبر: ۱۱۳۸۸۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۴
یک موشک سایوز روسی صبح امروز ماهواره ایرانی خیام را به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین برد.
کد خبر: ۱۱۳۴۰۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۱۸
رئیس پلیس راهور فراجا گفت: به زودی برای افرادی که میخواهند به خارج از کشور بروند، گواهینامه لاتین صادر میکنیم.
کد خبر: ۱۱۲۹۸۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۳
وزارت امور خارجه اعلام کرد ایرانیان می توانند در بازه زمانی ۱۸۰ روزه، مجموعا ۴۲ روز (در چند سفر ۱۴ روزه) در قزاقستان اقامت داشته باشند.
کد خبر: ۱۱۲۹۲۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۰
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار رئیسجمهور قزاقستان و هیات همراه
در این دیدار که رئیسجمهور کشورمان نیز حضور داشت، آقای قاسم ژورمات توکایف، رئیسجمهور قزاقستان گفت: مذاکرات بسیار خوبی با جناب آقای رئیسی داشتیم و اسنادی که به امضای دو طرف رسید، می تواند زمینهساز گسترش بیش از پیش روابط دو کشور باشد.
کد خبر: ۱۱۲۵۳۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
شرکت نفت و گاز دولتی "کازمونایگاز" قزاقستان ناچار شد با تخفیف برای فروش نفت خود که از طریق شبکه خط لوله روسیه حمل میشود، موافقت کند.
کد خبر: ۱۱۲۳۵۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۹
مردم قزاقستان به طرح پیشنهادی اصلاح قانون اساسی قاسم ژومارت توکایف، رییسجمهوری قزاقستان به عنوان یک قرارداد اجتماعی رای مثبت دادند.
کد خبر: ۱۱۲۲۸۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶
شرکت هواپیمایی ملی قزاقستان ایر آستانه و شرکت هواپیمایی پگاسوس ایرلاینز ترکیه اعلام کردند که پروازهای خود به روسیه را بطور موقت متوقف کردهاند.
کد خبر: ۱۱۰۹۱۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
رئیس جمهوری قزاقستان گفت که رویدادهای روزهای ابتدای سال جاری میلادی باعث تغییر کلی وضعیت در کشورش شده است.
کد خبر: ۱۱۰۳۷۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۰
دولت قزاقستان روز شنبه ۲۲ ژانویه اعلام کرد ۴۶۴ نفر دیگر در این کشور در پی شورشهای بیسابقه ماه ژانویه و به اتهام ارتکاب فعالیتهای تروریستی و اختلال در نظم عمومی بازداشت شدهاند.
کد خبر: ۱۱۰۰۶۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
آخرین سرباز روسی نیروهای حافظ صلح قزاقستان را ترک کرد.
کد خبر: ۱۱۰۰۰۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۹
در پی فراخوان برای تظاهرات جدید در قزاقستان ، پلیس و نیروهای امنیتی و مسلح این کشور به حالت آمادهباش درآمدند.
کد خبر: ۱۱۰۰۰۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۹
شبکه خبری الجزیره به نقل از دستگاه قضایی کشور قزاقستان گزارش داد: ناآرامیهایی که اخیرا در این کشور آغاز شد، تا کنون دهها کشته به جا گذاشته است.
کد خبر: ۱۰۹۹۲۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۶
وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهای حافظ صلح این کشور که در چارچوب پیمان امنیت جمعی در قزاقستان حضور داشتند، این کشور را ترک کردند.
کد خبر: ۱۰۹۹۱۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۵
آلن دورجیف از انجمن عمومی صنعت بلاک چین و دیتا سنتر در قزاقستان که نماینده ۸۰ درصد از شرکتهای استخراج رمزارز در این کشور است، اظهار کرد: اکثر تولیدکنندگان رمزارز اکنون آنلاین شده اند.
کد خبر: ۱۰۹۹۱۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۵
منابع روسی فاش کردند که نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی امروز(پنج شنبه) روند خروج از قزاقستان را آغاز کردند.
کد خبر: ۱۰۹۸۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۳