کلیات

استارلینک یک منظومه ماهواره‌ای است که از سوی شرکت اسپِیس‌اِکس برای فراهم کردن اینترنت ماهواره‌ای شکل گرفته‌است. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیل‌شده‌است که در ترکیب با فرستنده و گیرنده‌های زمینی کار می‌کنند.

اسپیس‌اکس قصد دارد برخی از ماهواره‌ها را برای اهداف نظامی، علمی یا اکتشافی بفروشد. مرکز توسعه ماهواره‌های اسپیس‌اکس در ردموند واشینگتن، میزبان تحقیق، توسعه، ساخت و کنترل گردش ماهواره‌های استارلینک است. هزینه پروژه یک‌دهه‌ای طراحی، ساخت و استقرار این صورت فلکی توسط اسپیس‌اکس در ماه مه ۲۰۱۸ حداقل ۱۰ میلیارد دلار برآورد شد.

توسعه محصول از سوی شرکت سازنده در سال ۲۰۱۵ آغاز شد. در گام اول، دو ماهواره نمونه اولیه برای پرواز آزمایشی در فوریه ۲۰۱۸ به فضا پرتاب شدند. بعدها به مرور زمان ماهواره‌های آزمایشی بیشتری اضافی شدند و ۶۰ ماهواره عملیاتی در ماه مه سال ۲۰۱۹ در مدار مستقر شدند.

از سپتامبر ۲۰۲۰، اسپیس‌اکس در راستای اهداف خود، هم‌زمان تا ۶۰ ماهواره در هر پرتاب را با هدف استقرار ۱۵۸۴ ماهواره ۲۶۰ کیلوگرمی برای ارائه خدمات تقریباً جهانی تا اواخر سال ۲۰۲۱ یا ۲۰۲۲ به فضا می‌فرستد. اسپیس‌اکس در اوت ۲۰۲۰ یک سرویس بتا خصوصی در ایالات متحده شمالی و یک بتا عمومی را در اکتبر ۲۰۲۰ در عرض‌های جغرافیایی بالا بین ۴۴ و ۵۲ درجه شمالی آغاز کرد.

در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹ کمیسیون فدرال ارتباطات ایالات‌متحده پرونده‌هایی را از طرف اسپیس‌اکس به اتحادیه بین‌المللی مخابرات فرستاد تا طیفی را برای ۳۰٬۰۰۰ ماهواره اضافیِ مکملِ ۱۲٬۰۰۰ ماهواره استارلینک که قبلاً توسط کمیسیون فدرال ارتباطات تأییدشده بود، فراهم کند.

ستاره‌شناسان در مورد تأثیر صورت‌های فلکی در مشاهدات نجومی زمینی و چگونگی افزودن ماهواره‌ها به یک مدار از پیش متراکم، ابراز نگرانی کرده‌اند. این منظومه ماهواره‌ای همچنین باعث به وجود آمدن سخنانی در مورد رعایت اخلاق توسط یک شرکت که به‌طور یک‌جانبه ظاهر آسمان شب را تغییر می‌دهد، شد.

دسترسی در کشورها

ارائه خدمات ماهواره‌ای بر روی هر کشوری طبق مقررات اتحادیه بین‌المللی مخابرات و معاهدات بین‌المللی، مستلزم اعطای مجوز توسط حوزه قضایی هر کشور است. درنتیجه، حتی اگر شبکه دسترسی به استارلینک در عرض‌های جغرافیایی زیر ۶۰ درجه تقریباً در سطح جهانی مقدور باشد، خدمات پهن باند به مناطق روستایی و محروم فقط تاکنون در چند کشور قابل‌ارائه است. اسپیس‌اکس همچنین می‌تواند ملاحظات اقتصادی و عملیاتی تجاری داشته باشد که ممکن است باعث شود که کشورهایی که خدمات استارلینک در آن‌ها ارائه خواهد شد با ترتیب و در زمان‌های متفاوتی این خدمات را دریافت کنند. به‌عنوان‌مثال، اسپیس‌اکس در ژوئن ۲۰۲۰ خواستار مجوز برای ارائه خدمات در کانادا شد، مقام‌های نظارتی کانادا درخواست را در نوامبر ۲۰۲۰ تصویب کردند و اسپیس‌اکس دو ماه بعد، ژانویه ۲۰۲۱، سرویس خود را در این کشور ارائه داد.

خدمات

هدف اسپیس‌اکس اتصال اینترنت ماهواره‌ای به مناطق کم برخوردار کره زمین و همچنین ارائه خدمات با قیمت رقابتی به مناطق شهری است. این شرکت اظهار داشته‌است که گردش مالی مثبت حاصل از فروش خدمات اینترنت ماهواره‌ای برای تأمین اعتبار برنامه‌های مریخ آن‌ها ضروری است.

در اوایل سال ۲۰۱۵، دو کارآفرین فضایی فعالیت‌های اینترنت ماهواره‌ای را در یک هفته اعلام کردند. علاوه بر مدیرعامل اسپیس‌اکس، ایلان ماسک، از پروژه‌ای که بعداً استارلینک نام‌گذاری شد، کارآفرین بریتانیایی ریچارد برانسون نیز از سرمایه‌گذاری در وان‌وب خبر داد. وان‌وب یک صورت فلکی مشابه با حدود ۷۰۰ ماهواره پی‌ریزی‌شده‌است که قبلاً مجوزهای فرکانس ارتباطی را برای طیف رادیویی خود تهیه‌کرده‌است.

راجر روش، مشاور صنعت ماهواره پس از ناکامی‌های قبلی در زمینه فضایی ماهواره-به-مصرف‌کننده (satellite-to-consumer)، در سال ۲۰۱۵ گفت، «بعید به نظر می‌رسد که بتوان از این طریق یک کسب‌وکار موفق ساخت». ماسک این نیز واقعیت تجاری را علناً تصدیق کرد. بااین‌وجود، اسناد داخلی که در فوریه ۲۰۱۷ به بیرون درز کردند، نشان می‌داد که اسپیس‌اکس پیش از سال ۲۰۲۵ انتظار درآمد بیش از ۳۰ میلیارد دلاری از منظومه ماهواره‌ای خود دارد، درحالی‌که انتظار می‌رفت درآمد حاصل از فعالیت‌های تجاری مربوط به پرتاب ماهواره از سوی این شرکت در همان سال به ۵ میلیارد دلار برسد.

با پرتاب اولیه ۶۰ ماهواره صورت فلکی عملیاتی در سال ۲۰۱۹، اسپیس‌اکس نشان داد که برای دستیابی به پوشش باندپهن اولیه از زمین به ۴۲۰ ماهواره و برای پوشش متوسط به ۷۸۰ ماهواره از حدود ۱٬۶۰۰ ماهواره مدار ۱٬۱۰۰ کیلومتری نیاز دارد.

در ۱۷ آوریل ۲۰۲۰، در اسناد و مدارک ارائه‌شده، اسپیس‌اکس به کمیسیون فدرال ارتباطات اعلام کرد که ارتفاع کمتر، ماهواره‌ها را به مصرف‌کنندگان استارلینک نزدیک می‌کند و به شبکه اجازه می‌دهد «تا اینترنت باندپهن‌ای با تأخیر اندک را برای آمریکایی‌هایی که یا اصلاً به اینترنت دسترسی ندارند یا دارای دسترسی به اینترنتی با کیفیت پایین هستند فراهم کند که ازنظر کیفی با اینترنت موجود در شهرها برابری می‌کند». طبق گفته اسپیس‌اکس، این تغییر همچنین خدمات برای کاربران دولت ایالات‌متحده در مناطق قطبی را بهبود می‌بخشد و امکان استقرار سریع‌تر شبکه را نیز فراهم می‌کند. مدارهای پایین کمک می‌کند تا در صورت خرابی، ماهواره‌ها در مدت‌زمان کوتاه‌تری به جو وارد شوند همچنین ماهواره‌ها در مدار نزدیک به زمین این امکان را دارند تا سیگنال‌ها را در سطح قدرت کاهش‌یافته‌ای منتشر کنند که طبق گفته اسپیس‌اکس این ویژگی امکانی را برای ناوگان زمینی فراهم می‌کند تا محدودیت‌های ناشی از تداخل رادیویی با سایر شبکه‌های بی‌سیم ماهواره‌ای و زمینی را کاهش دهند.

نسخه اولیه استارلینک محدود به کار در چند مایل از آدرس ثبت‌شده مشتری بود. در آوریل ۲۰۲۱ ایلان ماسک اظهار کرد که تا انتهای سال به دنبال برخی به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری و پرتاب ماهواره‌های بیشتر، سامانه قادر به جابجایی خواهد بود.

استفاده در ورای زمین

اسپیس‌اکس برنامه‌های بلندمدتی برای توسعه و استقرار نسخه‌ای از سامانه ارتباط ماهواره‌ای برای خدمات‌دهی در مریخ دارد.

رقابت و تأثیرات بر بازار

علاوه بر صورت فلکی وان‌وب، که تقریباً هم‌زمان با صورت فلکی اسپیس‌اکس اعلام شد، سامسونگ نیز یک طرح صورت فلکی شامل ۴٬۶۰۰ ماهواره در مدار ۱٬۴۰۰ کیلومتری ارائه کرد که توانایی ارائه ظرفیت یک زتابایت داده در هر ماه را دارد که معادل ۲۰۰ گیگابایت در ماه برای ۵ میلیارد کاربر اینترنت است. تا سال ۲۰۲۰ اطلاعات دیگری در مورد این صورت فلکی ارائه نشده‌است. تِلِسَت (Telesat) نیز طرح یک صورت فلکی کوچک که شامل ۱۱۷ ماهواره می‌شود را در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد. آمازون در آوریل ۲۰۱۹ از یک منظومه ماهواره‌ای باندپهن بزرگ خبر داد که قصد دارد ۳٬۲۳۶ ماهواره را در دهه آینده در شرکتی که پروژه کایپر (Project Kuiper) می‌نامد پرتاب کند.

تا اکتبر ۲۰۱۷ انتظاراتی که به خاطر افزایش ظرفیت شبکه نوظهور صورت‌های فلکی باندپهن در ارتفاع پایین به وجود آمده بود باعث لغو برنامه‌ریزی‌های جدید سرمایه‌گذاران در حوزه ماهواره‌های ارتباطی باندپهن مدارِ زمین آهنگ شد.