در مورد عبدالعظیم حسنی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات  


‌یکی از محدثین جلیل القدر و روات بزرگوار که شرافت نسب و طهارت مولد را با فضیلت علم و تقوی به هم آمیخته، حضرت عبد العظیم حسنی (علیه‌السّلام) است. وی سیدی شریف و بزرگوار،  متقی، پارسا،  پرهیزگار، از مشایخ حدیث و از زهاد و عبّاد زمان خود بود.



معرفی اجمالی


حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام، یکی از شخصیت‌های بزرگ علمی، عملی و جهادی است که حرم ایشان در شهر ری از توابع تهران قرار دارد. در مقدّمه حکمت نامه حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام، موضوعاتی چون: شخصیت خانوادگی، ویژگی‌های علمی و عملی، هجرت به شهرری و وفات ایشان در این شهر، بررسی شده اند. گفتنی است که برای معرفی شخصیت حضرت عبدالعظیم، در ۲۲ خرداد ماه ۱۳۸۲، کنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظیم در تالار شیخ صدوق آستان مقدس ایشان برگزار شد و مجموعه آثار این کنگره در ۲۹ جلد منتشر گردید.


نام و کنیه


مرحوم شیخ عباس قمی‌ (رحمة‌الله‌علیه) در کتاب خود می‌فرماید: «حضرت عبد العظیم (علیه‌السّلام) مکنی و ابوالقاسم است و قبر شریفش در ری معروف و مشهور است و به علو مقام و جلالت شان معروف و از اکابر محدثین و اعاظم علما و از زهاد و عباد بوده و از اصحاب حضرت امام جواد و امام‌هادی (علیهما‌السّلام) است و محقق داماد رحمه الله در رواشح فرمود احادیث بسیاری در فضیلت و زیارت حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) روایت شده است که هر که زیارت کند قبر او را،  بهشت بر او واجب‌ می‌شود».  


تاریخ تولّد و وفات


تاریخ دقیق تولد و وفات حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام مشخص نیست؛    اما در برخی از منابع متأخر، این گونه آمده است:
حضرت شاه عبدالعظیم که کنیه اش ابوالقاسم و ابوالفتح نیز بوده، در روز پنج شنبه چهارم ماه ربیع الآخر سنه ۱۷۳ هجری قمری، مطابق ۲۵ تیر ماه ۱۵۸ یزدگردی، در زمان هارون الرشید در مدینه در خانه جدش حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام متولّد شده … و پس از مدت ۷۹ سال و شش ماه و یازده روز قمری عمر، در روز آدینه پانزدهم شوال المکرّم سنه ۲۵۲ هجری قمری، مطابق سیزده مهر ماه قدیم سنه ۲۳۵ یزدگردی، در زمان المعتزّ بالله عبّاسی به سرای آخرت رحلت نمود.
همچنین در برخی از منابع متأخر از کتبا نزهة الأبرار سید موسی بَرزنجی و مناقب العترة احمد بن محمد بن فهد حلّی و تاریخ نورالدین محمد السمهودی نقل شده که ولادت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام پنجشنبه چهارم ربیع الثانی سال ۱۷۳ ق، در مدینه و وفاتش در پانزدهم شوال ۲۵۲ ق، بوده است.  
گفتنی است با توجه به این که در منابع کهن و معتبر، تاریخ تولد و وفات ایشان ذکر نشده و منابع گزارش‌های پیش گفته، شناخته شده نیستند، این گزارش‌ها فاقد اعتبارند؛ لیکن در کتاب شریف الکافی، از حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام، از هشام بن حکم روایت نقل شده است.  
 تاریخ وفات هشام بن حکم، سال ۱۹۹ ق، یا پیش از آن است؛ و مظنون، این است که حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام هنگام نقل روایت، کمتر از بیست سال نداشته است. بنابراین، تولد ایشان باید سال ۱۸۰ ق، یا پیش از آن باشد.
همچنین براساس روایتی از امام هادی علیه‌السلام که ثواب زیارت قبر حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام، همانند زیارت مرقد سید الشهداء علیه‌السلام دانسته شده، باید بگوییم که او در دوران امام هادی علیه‌السلام و پیش از شهادت ایشان از دنیا رفته است و از آن جا که دوران امامت ایشان از سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ ق بوده، وفات حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام پیش از سال ۲۵۴ ق، اتّفاق افتاده است.
بنابراین، هر چند بر پایه قراین یاد شده، احتمال تولد حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام در سال ۱۷۳ ق، و وفات ایشان در سال ۲۵۲ ق، منطقی و معقول است، با این حال، اثبات آن نیاز به منبع معتبر دارد.
از سوی دیگر با عنایت به این که به هر دلیل، چهارم ربیع الثانی، به‌عنوان تاریخ تولد حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام و پانزدهم شوال، به عنوان تاریخ وفات ایشان شهرت یافته، بزرگداشت یاد آن حضرت و تجلیل از مقام معنوی آن بزرگان در روز‌های یاد شده، نیکوست.
گفتنی است که در جلسه ۶۲۸ مورخ ۲۶/۵/۱۳۸۹ شورای انقلاب فرهنگی، چهارم ربیع الثانی، به عنوان «روز ولادت حضرت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام» جهت درج در تقویم رسمی کشور به تصویب رسید و در تاریخ ۱۸/۷/۱۳۸۹ به آستان مقدس آن حضرت ابلاغ گردید.



ایمان عبد العظیم


ایمان، مقام علمی‌و فضایل اخلاقی عبد العظیم (علیه‌السّلام) از زبان ائمه معصومین (علیه‌السّلام)
صدوق (رحمه الله در کتاب کمال الدین   در ضمن حدیث «عرض دین» آورده است: وقتی که حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) خدمت امام‌هادی (علیه‌السّلام) مشرف شد و عقاید خود را اظهار نمود، امام فرمود: تو از دوستان حقیقی ما هستی.
ابو نصر بخاری در بیان حالات فرزندان امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) از ابو علی محمد بن همام (ابو علی محمد بن ابی بکر همام بن سهیل کاتب اسکافی از بزرگان علما و محدثین جلیل القدر بوده. شیخ در رجال خود این راوی را از ثقات روات و مشایخ عظیم الشان شمرده است. نجاشی نیز او را توثیق کرده و از وی به عظمت یاد می‌کند. علامه درقسم اول خلاصه از این محدث جلیل القدر تجلیل زیادی به عمل آورده است. محمد بن همام از معاصران شیخ کلینی بوده که در سال ۳۳۲ ه. ق وفات نموده است.) از حضرت امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) روایت کرده که در نزد آن جناب از عبدالعظیم حسنی (علیه‌السّلام) صحبت به میان آمد، حضرت فرمود: اگر عبدالعظیم حسنی (علیه‌السّلام) نبود، می‌گفتم علی بن حسن بن زید بن حسن (علیه‌السّلام) فرزندی از خود باقی نگذاشته است.
مؤلف کتاب جنة النعیم یا روح و ریحان و دیگران نوشته‌اند: شخصی به نام اباحماد رازی از شیعیان و موالیان شهر ری با مشکلات آن زمان به سامراء رفت و خدمت امام زمانش حضرت امام علی النقی (علیه‌السّلام) رسید و مسائلی را پرسید.
پس امام پاسخ او را چنین داد:
«اما بعد یا اباحماد اذا اشکل علیک شیء من امر دینک فاسئل عنه من عبدالعظیم الحسنی و اقراه منّی السلام».‌ای اباحماد! هرگاه مشکلی از امور دینی برایت پیش آمد، جواب مشکل خود را از عبدالعظیم حسنی بخواه و سلام مرا به او برسان.» 


مهاجرت به ری


جزئیات مسائل مربوط به علل مهاجرت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام به شهرری، مشخص نیست؛ لیکن می‌توان گفت که سابقه مبارزاتی خاندان آن بزرگوار از یک سو، و شخصیت علمی و جهادی و ارتباط بسیار نزدیک حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام با اهل بیت علیه‌السلام از سوی دیگر، موجب شدند که ایشان در سال‌های پایانی زندگی، تحت تعقیب حکومت وقت، قرار گیرد. از این رو، برای ادامه فعالیت‌ها و چه‌بسا با اشاره امام هادی علیه‌السلام، زندگی مخفی را انتخاب کرد، و با لباس پیک و به صورت مسافری ناشناس، وطن اصلی خود را ترک کرد و شهر‌های مختلفی را پشت سر گذاشت تا آن که در شهرری در مکانی به نام «سربان» 
 رحل اقامت افکند و در خانه یکی از پیروان اهل بیت علیه‌السلام در محلّه‌ای – که «سکّة الموالی» نامیده می‌شد - سکونت یافت. روز‌ها روزه بود و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت و گاه به صورت مخفیانه از خانه‌ای که در آن ساکن بود، خارج می‌شد و به زیارت قبری که هم اکنون در مقابل مزار او قرار دارد، می‌رفت و می‌فرمود: این، قبر مردی از فرزندان موسی بن جعفر علیه‌السلام است.
معلوم نیست که حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام چند سال در شهرری سکونت داشته است. مسلّم، این است که ایشان به قدری در این شهر بوده که بیشتر شیعیان ری، به تدریج با ایشان آشنا شده بودند، و با در نظر گرفتن این که ایشان به شدت تحت تعقیب بوده و ارتباط تک تک مردم با او چه‌بسا مدت‌ها طول می‌کشید، می‌توان گفت: احتمالاً ایشان چند سال از سال‌های پایانی عمر خود را در ری گذرانده است. همچنین رفت و آمد بیشتر با وی، حاکی از فعّالیت‌های فرهنگی و سیاسی اوست.


تاریخ وفات


از تاریخ تولد حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) اطلاع درستی در دست نیست. مورخان از سال ورود آن حضرت به ری و این که آیا وی به مرگ طبیعی از دنیا رفته و یا به شهادت رسیده است، اخبار دقیقی نقل نکرده‌اند و هر یک قولی را برگزیده‌اند و دربارة تاریخ ولادت و وفات یا شهادت او، کمتر سخن به میان آورده‌اند، اما دانشمند فرزانه جناب علامه محقق مرحوم شیخ آغا بزرگ تهرانی رحمه الله با تحقیقات فراوان در کتاب خود  تاریخ تولد وفات آن حضرت را به دست آورده است.
ایشان در کتاب بسیار پر اهمیت الذریعه الی تصانیف الشیعه از کتابی به نام الخصائص العظیمیه در شرح زندگانی حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) نام می‌برد، و نویسنده آن کتاب را شیخ جواد بن مهدی لاریجانی متوفای سوم جمادی الثانی ۱۳۵۵ ه. ق معرفی می‌کند، و می‌گوید: این نویسنده، کتاب دیگری به نام نورالآفاق لشهاب الانهار النفاق دارد، که این کتاب در سال ۱۳۴۴ ه. ق به چاپ رسیده است، و در این کتاب از کتاب الخصائص العظیمیه نقل کرده است که ولادت آن حضرت چهارم ربیع الثانی به سال ۱۷۳ هجری  در مدینه واقع شده، و آن بزرگوار در روز جمعه پانزدهم شوال ۲۵۲ ه. ق، در شهر ری وفات یافته است.
روی این حساب، حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) ۷۹ سال عمر کرد، اما کیفیت شهادت یا وفات حضرت عبد العظیم نیز دقیقاً معلوم نیست، و برخی از مورخان او را مسموم می‌دانند و بعضی دیگر می‌گویند که حضرت عبدالعظیم را زنده به گور کرده‌اند. چنانکه در کتاب روح و ریحان  به نقل ار فخر الدین طریحی که در منتخب خود نوشته: «و ممن دفن حیا عبدالعظیم حسنی بری...؛ از کسانی که زنده به گور دفن شد، جناب عبدالعظیم حسنی (علیه‌السّلام) می‌باشد که در شهر ری دفن گردیده است»



 سبب وفات


بر پایه گزارش نجاشی و صاحب بن عبّاد، حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام در اثر بیماری و به مرگ طبیعی از دنیا رفته است.  

هنگامی که بدن شریفش را برای غسل دادن برهنه کردند، در جیب ایشان ورقه‌ای یافت شد که در آن، نسب ایشان تا امیرمؤمنان علیه‌السلام نوشته شده بود.
 لیکن در کتاب الشجرة المبارکة در باره سبب وفات حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام آمده: و قتل بالری و مشهده بها معروف و مشهور.
 حضرت عبدالعظیم در ری کشته شده و مزار او در آن جا معروف و مشهور است.
همچنین در کتاب المنتخب طریحی آمده:
قیل: و ممن دفن حیا من الطالبین عبدالعظیم الحسنی بالری.
 گفته شده از جمله کسانی که از خاندان علی بن ابی طالب زنده به گور شده، عبدالعظیم حسنی در ری است. در گزارش دیگری به کتاب مشجّرات ابن معیه، نسبت داده شده که ایشان را با زهر، به شهادت رسانده اند.
درباره گزارش‌های یاد شده، چند نکته قابل توجه است:
۱. گزارش صاحب بن عبّاد و نجاشی، معتبر و مربوط به قرن چهارم و پنجم هجری است؛ بنابراین در تعارض با گزارش‌های متأخّر، بر آن‌ها تقدم دارد. ۲. گزارش‌های یاد شده نشان می‌دهند که ظاهراً تا قرن پنجم هجری، موضوع شهادت حضرت عبدالعظیم مطرح نبوده است، وگرنه در این گزارش‌ها به آن اشاره می‌شد. ۳. در صورتی که بتوانیم بر گزارش کتاب الشجره المبارکه اعتماد کنیم، جمع میان این گزارش و گزارش مشجرات ابن معیّه و نیز گزارش منابع معتبر یاد شده، این است که ایشان در اثر مسموم شدن، بیمار شده و به شهادت رسیده است. ۴. با عنایت به پیشینه خانوادگی حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام و قیام علویان در طبرستان، در صورتی که زمامداران فاسد بنی عبّاس از مخفیگاه ایشان در ری آگاه می‌شدند، قطعاً ایشان را به شهادت می‌رساندند، و بعید نیست در اثر کثرت رفت و آمد با ایشان در مدت حضورشان در ری، به این موضوع پی برده باشند. ۵. تشبیه زیارت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام به زیارت امام حسین علیه‌السلام می‌تواند قرینه‌ای بر شهادت ایشان باشد.
بنابراین، هر چند دلیل قاطعی بر شهادت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام در دست نیست، لیکن دلیل محکمی بر نفی شهادت ایشان نیز وجود ندارد؛ بلکه با توجه به نکته سوم، چهارم وپنجم، پذیرفتن اصل شهادت بعید نیست



مدفن


 شب وفات حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام یکی از شیعیان ری در عالم رؤیا،  پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را دید که به او فرمود: «مردی از فرزندان مرا فردا از سکة الموالی می‌آورند و در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب، در کنار درخت سیب، دفن خواهند کرد». آن شخص نزد صاحب باغ رفت تا آن درخت و مکان آن را بخرد. صاحب باغ به او گفت: این درخت و مکانش را برای چه می‌خواهی؟ او جریان رؤیای خود را بازگو کرد. صاحب باغ گفت: من هم چنین خوابی دیده‌ام و بدین جهت، محل این درخت و همه این باغ را وقف سادات و شیعیان کرده ام که اموات خود را در آن دفن کنند؛ بنابراین گزارش، با عنایت به این که باغ‌های آن دوران، معمولاً بسیار بزرگ بوده، می‌توان حدس زد که تا شعاع قابل توجهی در اطراف مرقد مطهر حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام وقف دفن سادات و پیروان اهل بیت علیه‌السلام بوده است.

 

در مورد عبدالعظیم حسنی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

گزیده‌ خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزید‌ه‌ای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می‌کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیتر‌ها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبر‌های «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۹۰۶۲۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۹

عملیات بهسازی بلوار سلمان‌ فارسی در ضلع جنوبی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) تکمیل شد.
کد خبر: ۱۱۵۰۵۰۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۲۴

- مراسم چهلمین روز رحلت آیت‌الله محمد محمدی ری شهری، تولیت فقید آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) در این بارگاه ملکوتی برگزار می‌شود.
کد خبر: ۱۱۱۶۰۱۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۷

پیکر آیت الله سیدمحمد ضیاءآبادی عالم شیعه و استاد حوزه علمیه، با حضور مردم صبح امروز ۲۲ بهمن در مسجد حضرت علی بن حسین (ع) دربند تشییع شد.
کد خبر: ۱۰۳۳۵۵۶   تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۲

nabzefanavari
ostanha
bato
farhangi
jahan
economic
sport
social
parliment
نبض بورس - داخلی - ستون چپ