کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
عضو حقوقدان شورای نگهبان اظهار کرد: رژیم صهیونیستی نوعی مصونیت و امنیت را برای خودش فرض کرده بود مبنی بر اینکه کسی نمی‌تواند به منافع آنها تعرضی بکند یا به جنایت‌هایی که مرتکب می‌شوند پاسخ دهد، اما اقدام شب گذشته جمهوری اسلامی ایران این سد را شکست و اگر رژیم صهیونیستی بخواهد به جنایت‌هایش ادامه دهد، کشورها می‌توانند برای تنبیه متجاوز اقداماتی که لازم است را انجام دهند.
کد خبر: ۱۲۳۱۹۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
شورای نگهبان با صدور بیانیه‌ای از اقدام نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حمله موفق به مواضع رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های فلسطین اشغالی قدردانی کرد.
کد خبر: ۱۲۳۱۸۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس جزئیات آخرین ایرادات و ابهامات شورای نگهبان نسبت به لایحه حجاب و عفاف را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۲۳۱۱۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۲
محمد مهاجری در یادداشتی خطاب به رئیسی نوشت: شما رئیس جمهور خوبی نیستید. این را نه فقط خیل مردمی که صدها وعده وقول عمل‌نشده شما را شنیدند، که حتی بعضی از دولتی‌ها هم می‌گویند.
کد خبر: ۱۲۳۰۹۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۱
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی از ارسال لایحه عفاف و حجاب به شورای نگهبان تا هفته آتی خبر داد.
کد خبر: ۱۲۳۰۹۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۱
مجلس شورای اسلامی برای تامین نظر شورای نگهبان ، این هفته ایرادات وارده به لایحه برنامه هفتم توسعه را بررسی و اصلاح می‌کند.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
نوه امام خمینی(س)، با اشاره به اینکه پروژه علمی آیت‌الله موسوی بجنوردی «فقه معطوف به قانون» بود، گفت: فقه باید بتواند مبدل به قانون شود؛ اگر نتواند مبدل به قانون شود، در جامعه امروز نمی‌تواند اجرا شود. کما اینکه بسیاری از موارد هم نشده است. من معتقدم مرحوم آقای بجنوردی در فضای علمی ما چنین جایگاهی داشت. یعنی ایشان در فضایی بود که «فقه معطوف به قدرت» و «فقه معطوف به قانون» را پیگیری می‌کرد.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
سخنگوی شورای نگهبان گفت: ایستادن در کنار مردم فلسطین و مبارزه با رژیم اشغالگر قدس افتخار ملت ایران است.
کد خبر: ۱۲۳۰۴۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
سخنگوی شورای نگهبان نوشت: حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران نقض فاحش کنوانسیون روابط دیپلماتیک ۱۹۶۱ است.
کد خبر: ۱۲۲۹۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۴
سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه «لایحه عفاف و حجاب هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده است» درباره طرح ادعایی از سوی یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر اینکه «تمام ارکان نظام برای جریمه بی حجابی به جمع‌بندی رسیدند» تاکید کرد: تهیه، تدوین و تصویب طرح‌ها و لوایح بر عهده دولت و مجلس است و شورای نگهبان ورودی به مباحث کارشناسی نمایندگان ندارد.
کد خبر: ۱۲۲۹۲۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۹
سال ۱۴۰۲ سالی پر مشغله‌ای برای شورای نگهبان محسوب می‌شود چراکه این شورا در کنار اقدامات همیشگی خود در بررسی مصوبات همیشگی مجلس شورای اسلامی و همچنین اساسنامه‌های سازمان‌ها، شرکت‌ها، مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت و پاسخ به استعلامات دﯾﻮان ﻋﺪاﻟﺖ اداری، رسیدگی به لایحه برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران و بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات‌های ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری و دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و نیز نظارت بر انتخابات ۱۱ اسفند و بررسی صحت آن را بر عهده داشت.
کد خبر: ۱۲۲۸۹۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۸
مسعود پزشکیان، نماینده مجلس می‌گوید: تصور می‌کنم اگر رهبری در مورد تایید صلاحیتم توصیه نمی‌کردند امکان نداشت اینها من را تایید کنند چون به صورت سیستماتیک از نظر جناحی و سیاسی تصمیم گرفته بودند بنده را ردصلاحیت کنند.
کد خبر: ۱۲۲۸۹۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷
فلاحت پیشه گفت: آرای بیش از ۹۰ درصد افرادی که تاییدصلاحیت شدند، بسیار کمتر از آرای باطله در بسیاری از استان‌ها بود.
کد خبر: ۱۲۲۸۸۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷
سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که در حوزه انتخابیه ورامین، پیشوا و قرچک آرای مهدی زمانی افشار ابطال شد؛ اما او اولین نفری نیست که بعد از رأی آوردن ردصلاحیت می‌شود.
کد خبر: ۱۲۲۸۰۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۱
پس از برگزاری انتخابات، اسناد جدیدی در خصوص منتخب حوزه ورامین، پیشوا و قرچک به شورای نگهبان رسید که این اسناد پیش از این در پرونده او منعکس نشده بود و با توجه به اهمیت آنها، سبب ایجاد تردید جدی در خصوص صلاحیت «مهدی زمانی افشار» شد.
کد خبر: ۱۲۲۷۹۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۹
نبض خبر
شورای نگهبان در اقدامی قابل تامل، یکی از منتخبین انتخابات مجلس را پس از انتخابات و انتخاب شدن به عنوان نفر اول ردصلاحیت کرد. هادی طحان‌نظیف، سخنگوی شورای نگهبان ، از ردصلاحیت مهدی زمانی‌افشار، منتخب ورامین در مجلس دوازدهم خبر داد و گفت: «در حوزه انتخابیه ورامین، پیشوا و قرچک نفر دوم و سوم به مرحله دوم راه یافتند.» پس از انتخابات مجلس دوازدهم، ویدیویی از فحاشی و الفاظ نامناسب مهدی زمانی افشار که مخفیانه ضبط شده بود، منتشر شد که حسابی جنجال به پا کرد. جزئیات را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۲۷۸۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۸
طحان نظیف از صحت انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری در تمامی حوزه‌های انتخابیه (۳۱ استان) خبر داد.
کد خبر: ۱۲۲۷۷۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۸
واکنش واعظی به اظهارات طحان‌نظیف:
رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت دوازدهم در واکنش به اظهارات اخیر سخنگوی شورای نگهبان گفت: آقای دکتر روحانی نماینده‌ای نداشته که در جلسه شورای نگهبان حاضر شود و یکی از اعضای شورا هم در تماس تلفنی با دکتر روحانی فقط خبر ردصلاحیت ایشان در انتخابات مجلس خبرگان رهبری را اطلاع داده است.
کد خبر: ۱۲۲۷۷۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۸
رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت دوازدهم در واکنش به اظهارات اخیر سخنگوی شورای نگهبان گفت: آقای دکتر روحانی نماینده‌ای نداشته که در جلسه شورای نگهبان حاضر شود و یکی از اعضای شورا هم در تماس تلفنی با دکتر روحانی فقط خبر ردصلاحیت ایشان در انتخابات مجلس خبرگان رهبری را اطلاع داده است.
کد خبر: ۱۲۲۷۶۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۸
«تاکنون صحت انتخابات در ۱۳۳ حوزه انتخابیه توسط شورای نگهبان تایید شده است.»
کد خبر: ۱۲۲۷۵۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۷
