کلیات

بیمارستان سیار، یک مرکز درمانی یا یک بیمارستان کوچک با تجهیزات پزشکی لازم است که می‌توان آن را در زمان کوتاهی به مکان مورد نظر حمل و راه اندازی و شروع به بهره‌برداری کرد. بیمارستان سیار بایستی بتواند حداقل خدمات پزشکی و درمانی را برای بیماران یا زخمی‌ها در شرایط بحرانی همچون جنگ و بلایای طبیعی فراهم نماید.

طراحی بیمارستان سیار به صورت ماجولار انجام می‌شود و هر ماجول بر روی یک تریلر یا کامیون یا اتوبوس نصب می‌گردد و نهایتاً بیمارستان سیار از کنار هم قرار گرفتن ماجول‌های مختلف تشکیل می‌شود. بعضی از ماجول‌ها طوری طراحی می‌شوند که به صورت مستقل نیز می‌توانند خدمات لازم را ارائه دهند. در بیمارستان سیار همه ماجول‌ها روی چرخ قرار دارند و می‌توانند روی جاده حرکت نمایند و به آسانی به جایی دیگر منتقل شوند. در این ماجول‌ها، فضای درمانی لازم و تجهیزات مورد نیاز، برای ارائه خدمات پزشکی، درمانی و حتی جراحی‌های حیاتی، لحاظ شده‌است و امکان انتقال مجموعه، برپایی سریع و آغاز به بهره‌برداری در کمترین زمان، برای چنین بیمارستانی متصور است.

بیمارستان سیار ارائه خدمات درمانی و پزشکی حیاتی را برای بیماران و زخمی‌ها در شرایط بحرانی، و در نزدیکی محل حادثه و پیش از انتقال آنان به یک بیمارستان دائمی را فراهم می‌آورد. در بیمارستان سیار، با توجه به وضعیت مجروح و درجه وخامت بیمار، می‌توان روند درمان را در بیمارستان سیار کامل نمود یا بر حسب ضرورت، فقط به تثبیت وضعیت بیمار اقدام نموده و سپس آن را به مرکز درمانی دیگر اعزام کرد.

در طی صدها سال، نیاز ارتش‌ها به نجات جان سربازان زخمی در میدان جنگ، به پیدایش و توسعه پزشکی نظامی منجر شده‌است.

در واقع جنگ همیشه به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب پیشرفت در علم پزشکی شده‌است. در این راستا، بیمارستان‌های سیار و بیمارستان‌های صحرایی برای کمک به ارائه خدمات سریع تر و مطلوب تر پزشکی و درمانی در جبهه‌های جنگ به وجود آمده و توسعه یافته‌اند.

می‌توان "بیمارستان سیار" را نمونه مدرن تر و به روز تر "بیمارستان صحرایی" و همچنین نمونه بزرگتر و جامع تر " واحدهای نظامی و سیار جراحی " (Mobile army surgical hospital) موسوم به MASH در نظر گرفت که به نجات جان انسان‌ها و بهبود انجام فرایند درمان در بلایای طبیعی و جنگ می‌کنند.

از آنجایی که بیمارستان سیار بایستی بسیاری از تجهیزات پزشکی و فضاهای درمانی را شامل بوده و بتواند آن فضاها و تجهیزات را به سادگی به جای دیگر منتقل کند احتیاج به پلت فرم‌های خاصی دارد.

پلت فرم میزبان بیمارستان سیار، می‌تواند باکس عقب یک کامیون یا اتاق روی یک تریلی یا فضای داخلی یک اتوبوس باشد.

از آنجا که پروتکل‌های درمانی بیمارستان‌های سیار مشابه با بیمارستان‌های دائمی بوده و قوانین و معیارهایی یکسان و مشابهی با آن‌ها دارند، بنابراین پلت فرم بیمارستان سیار باید بسیار انعطاف‌پذیر و کارآمد و مناسب برای طراحی یک مرکز بهداشتی و درمانی و جراحی باشد که در نهایت بتواند کارکرد و فضاها و تجهیزات شبیه به یک مرکز بیمارستان دایمی را داشته باشد.

از نظر تنوع انجام خدمات پزشکی یا ظرفیت تخت‌های بستری، بیمارستان سیار و بیمارستان صحرایی شبیه به هم می‌باشند و به‌طور کلی می‌توان گفت که یک بیمارستان سیار بزرگتر از واحدهای ارائه کمک‌های اولیه (واحدهای امدادرسانی و کمک‌های اولیه که ممکن است در یک ایستگاه یا در یک یا چند آمبولانس ارائه شود) و کوچکتر از یک بیمارستان دائمی است.

همچنین، در شرایط اضطراری بیمارستان سیار را می‌توان به یک بیمارستان صحرایی دیگر متصل کرد و ظرفیت تخت‌های بستری را افزایش داد یا برای بیماران و مجروحان بدحال، خدمات درمانی بهتری را فرآهم آورد.

با توجه به قوانین بین‌المللی حقوق بشر از جمله کنوانسیون ژنو مبنی بر ممنوعیت حمله به پزشکان و آمبولانس‌ها و بیمارستان‌ها نشان‌گذاری شده با علامت صلیب سرخ یا هلال احمر، بیمارستان‌های سیار هم بایستی از هر حمله‌ای مصون باشند.