در مورد تنگه هرمز در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات


تنگه، آبراهی باریک است که به واسطه‌ نزدیکی دو خشکی به یکدیگر به وجود آمده و در دو طرف آن آب‌هایی وسیع‌تر مثل دریا و اقیانوس وجود دارد و همین وضع جغرافیایی، اهمیتی راهبردی به تنگه‌ها می‌دهد. در جهان، چندین تنگه وجود دارد که عرض آنها کمتر از ۴۰ کیلومتر است و از این میان تعداد انگشت‌شماری از تنگه‌ها به دلایلی دیگر نظیر تعداد کشتی‌های عبوری، اهمیت اقتصادی، نظامی و سیاسی برای چندین کشور و گاه برای تمام جهان دارند.

 

مهم ترین تنگه های جهان


اگر این تنگه‌ها را بر مبنای ملاک‌هایی که گفته شد رتبه‌بندی کنیم، تنگه‌ی هرمز در جنوب ایران و  بین خلیج فارس و اقیانوس هند، تنگه‌ی جبل الطارق در جنوب اسپانیا (بین دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس)، تنگه‌ی باب المندب در جنوب یمن (بین دریای سرخ و اقیانوس هند)، تنگه‌ی بسفر در غرب ترکیه (بین دریای سیاه و دریای مرمره) و تنگه‌ی داردانل در شمال غرب ترکیه (بین دریای اژه و دریای مرمره) مهم‌ترین تنگه‌های جهان محسوب می‌شوند.

 

تنگه هرمز


تنگه‌ی هرمز از دیرباز به دلیل آنکه تنها راه ورود به خلیج فارس و تنها راه دسترسی دریایی به کشورهای منطقه بوده، برای امپراتوری‌ها و کشورهای استعمارگر و طبعاً برای کشورهای منطقه اهمیت بسیاری داشته است. اما این اهمیت زمانی به حد فوق‌العاده‌ای رسید که نفت در خلیج فارس کشف شد و تا امروز همین نفت یکی از اصلی‌ترین منابع انرژی جهان و اصلی‌ترین منبع درآمد کشورهای منطقه بوده است.

درست به همین دلیل تنگه‌ی هرمز که خلیج فارس را از طریق دریای عمان به آب‌های آزاد جهان متصل می‌کند، یکی از استراتژیک‌ترین تنگه‌های جهان است و اوضاع حاکم بر آن می‌تواند اقتصاد جهان را دستخوش تغییر یا حتی بحران کند.

 

فلسفه نام گذاری


تنگه هرمز آبراهی است بین استان هرمزگان ایران و استان مسندم عمان که دریای عمان را به خلیج فارس‌ می‌پیوندد. این گذرگاه یکی از راهبردی‌ترین مسیر‌های بین‌المللی کشتیرانی در جهان به شمار می‌آید. نام هرمز بنا بر منابع تاریخی در قدیم «هورموغ» بوده که مغ در گویش بومی استان هرمزگان به معنای نخل است. از سویی این واژه می‌تواند از ترکیب هور+موغ (موغستان) به معنی آبراهه موغستان (ایالت قدیم جنوب ایران یا میناب کنونی) ساخته شده باشد.
شباهت ظاهری تلفظ امروزی یعنی هرمز با نام اهورامزدا سبب شده در میان عوام ارتباطی میان این دو نام تصور شود که این تصور مبنایی در شواهد تاریخی ندارد. افزون بر آن، مختصرشدهٔ نام اهورا مزدا، هرمَزد (hormazd) با فتح میم است و با تلفظ هرمُز (hormoz) تفاوت دارد.

حجم تردد انرژی از تنگه هرمز


بر اساس آمارها حدود ۸۸ درصد نفت عربستان، ۹۰ درصد نفت ایران، ۹۸ درصد نفت عراق، ۹۹ درصد نفت امارات متحده عربی و تمام نفت کویت و قطر از تنگه‌ی هرمز به کشورهای دیگر صادر می‌شود و روی‌هم رفته حدود ۹۰ درصد صادرات نفت خلیج فارس، توسط تانکرهای نفتی از این مسیر انجام می‌شود و این درحالی است که علاوه بر نفت، ۵۰ درصد معاملات تجاری کشورهای منطقه با جهان نیز از راه همین تنگه صورت می‌گیرد و بسته‌شدن این تنگه به معنای توقف تمام معاملات تجاری برخی کشورهای منطقه است.

بیشتر نفت و گاز صادراتی کشورهای ایران، عربستان، امارات، کویت، عراق بحرین، قطر از طریق این تنگه به بازارهای جهانی ارسال می‌شود که طبق آمارهای سال ۲۰۱۷، میزان این صادرات به حدود روزانه ۱۷.۵ میلیون بشکه می‌رسد که حدود ۴۰ درصد، نفت صادرشده توسط کشتی‌های نفتکش و ۳۰ درصد تمام صادرات نفت جهان را در بر می‌گیرد. به همین دلیل این گذرگاه یکی از راهبردی‌ترین مسیرهای بین‌المللی کشتیرانی جهان محسوب می‌شود.

 

طرح هایی برای دور زدن تنگه


برخی کشورهای منطقه کوشیده‌اند برای صادرات نفتی خود تنها به عبور از این آب‌راه متکی نباشند و با احداث خطوط لوله، نفت خود را به کشورهای دیگر صادر کنند. اما باتوجه به اینکه حدود ۶۸ درصد ذخایر نفت و گاز دنیا در خلیج فارس قرار دارد و همچنان بیشتر صادرات نفتی کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس با نفتکش‌ها انجام می‌شود، امنیت این تنگه در تأمین انرژی دنیا اهمیت بالایی دارد.

 

مشخصات جغرافیایی تنگه


عمق تنگه‌ی هرمز از خلیج فارس بیشتر است و در برخی نقاط به ۱۰۰ متر هم می‌رسد اما عرض آن در وسیع‌ترین نقطه به ۱۸۰ کیلومتر می‌رسد که آن هم در جایی از تنگه به حدود ۳۸ کیلومتر کاهش می‌یابد که از این میان عرض مسیر کشتیرانی در هر جهت تنها در حدود سه کیلومتر است. بنابراین امکان کنترل تنگه برای نیروهای نظامی به راحتی میسر می‌شود.

آب‌های تنگه‌ هرمز به سه بخش تقسیم می‌شود که شامل آب‌های سرزمینی ایران، آب‌های سرزمینی عمان و آب‌های آزاد است. این تنگه تابع مقررات عهدنامه کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاهاست (1982) و در شرایط صلح، کلیه کشتی‌های نظامی و بازرگانی از حق عبور ترانزیت برخوردارند.

 

اهمیت ژئوپولتیکی تنگه


این تنگه در طول تاریخ شاهد منازعات بین‌المللی بسیار میان پادشاهان ایران همچون نادرشاه و شاه عباس بزرگ و محمدرضا شاه پهلوی و نظام جمهوری اسلامی ایران با بیگانگان همچون اسپانیایی‌ها،  پرتغالی‌ها،  بریتانیایی‌ها و آمریکایی‌ها بوده‌است.
تنگه هرمز دومین تنگه بین‌المللی شلوغ دنیاست. هر روز حدود ۱۶٫۵ تا ۱۷ میلیون بشکه نفت خام (برآورد ۲۰۰۶) که معادل ۴۰ درصد کل نفت حمل شده توسط کشتی‌های نفت‌کش و نزدیک به ۲۵ درصد کل عرضه جهانی نفت است. حدود ۶۸ درصد ذخایر شناخته‌شده نفت و گاز طبیعی دنیا در خلیج فارس قرار دارد و امنیت تنگه هرمز نقش کلیدی در تأمین بی‌وقفه انرژی دنیا دارد. بیشتر این نفت به بازار‌های آسیا، ایالات متحده و اروپای غربیمی‌رود و ۷۵ درصد نفت خام ژاپن از این مسیر وارد می‌شود. بیشتر صادرات نفت خام در مسیر‌های بسیار طولانی از طریق نفت‌کش‌های بسیار بزرگ انجام می‌شود که توانایی حمل بیش از دو میلیون بشکه در هر سفر دارند.
جمهوری اسلامی ایران در موارد متعددی در پاسخ به اعمال تحریم‌های آمریکا و غرب علیه ایران توسط مسئولان ایران از جمله نمایندگان مجلس مانندابراهیم آقامحمدی،  سید حسین نقوی حسینی،  جواد کریمی قدوسی،  حمید رسایی و فرماندهان نظامی مانند محمدعلی جعفری فرمانده سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،  قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران تهدید به بستن تنگه هرمز کرده‌است. 

نتیجه تصویری برای تنگه هرمز + تابناک

امکان بستن تنگه


ایران و عمان به عنوان دو کشور دو طرف تنگه، می‌توانند از مناطق ساحلی خود هرگونه بهره‌برداری انجام دهند و کنترل نظامی این محدوده نیز برعهده‌ی دو کشور دو سوی تنگه است اما در شرایط صلح، حق تعلیق یا اخلال در عبور و مرور بی‌ضررِ کشتی‌های دیگر کشورها را ندارند. چراکه تنگه‌ هرمز به دلیل موقعیت استراتژیکش طبق کنوانسیون حقوق دریاها، یک تنگه‌ بین‌المللی است.

گرچه به واسطه‌ی همان کنوانسیون، دولت ایران نمی‌تواند در شرایط صلح برای بخش‌های غیرسرزمین خود در تنگه‌ی هرمز محدودیت تردد ایجاد کند یا تنگه را مسدود کند اما با توجه به اینکه کشور آن سوی تنگه، یعنی عمان، کشوری کوچک با توان نظامی پایین است و بعلاوه خط ساحلی کمتری در تنگه‌ی هرمز دارد، عملاً قدرت تعیین‌کنندگی ندارد و بیشترین کنترل تنگه در دست ایران است و ایران با داشتن خط ساحلی وسیع‌تر در تنگه و وجود جزایر متعدد، برای کنترل ترددهای این آب‌راه تسلط بالایی دارد.

 

آثار بسته شدن تنگه بر بازار نفت


کارشناسان اقتصادی معتقدند در صورت بسته‌شدن تنگه‌ی هرمز، بازارهای جهانی نفت با کمبود ۲۰ میلیون بشکه‌ای مواجه می‌شوند و احتمال دارد که بهای نفت از مرز بشکه‌ای ۲۵۰ دلار هم بگذرد. چرا که بسته‌شدن تنگه هرمز به معنای توقف صادرات ۹۰ درصد نفت منطقه و توقف معاملات تجاری بسیاری از کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس خواهد بود.

 

نگرانی قدرت ها از تصمیم ایران برای بستن تنگه


تسلط سیاسی و نظامی ایران بر تنگه‌ی هرمز از یک طرف و وابستگی شدید اقتصاد منطقه و جهان به تجارت دریایی از طریق این آب‌راه، حالا به برگ برنده‌ای در دست سیاستمداران ایرانی تبدیل شده و طرف‌هایی که فکر مقابله با ایران را در سر دارند، از این بیم دارند که مبادا ایران این برگ را روی میز بگذارد. هرچند برخی کارشناسان درباره‌ی تبعات منفی این اقدام برای ایران هشدار داده‌اند.

 

در مورد تنگه هرمز در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

چرتکه
عراق می خواهد با سرمایه‌گذاری کلان برای توسعه جنوب ـ که بیش از ۹۰ درصد در تولید ناخالص داخلی این کشور سهم دارد ـ به سرعت فاو را به قطبی اقتصادی-ترانزیتی در خاورمیانه تبدیل کند؛ بنابراین، با تکمیل پروژه ۶ میلیارد دلاری شرکت ایتالیایی ویبیلد که پیمانکار دوم آن نیز شرکت کره‌ای دوو است، بندر جدید فاو بزرگترین بندر خاورمیانه حتی بزرگتر از بندر جبل‌علی دبی خواهد شد. بندر فاو با راه‌آهن جنوبی-شمالی ۱۲۰۰ کیلومتر با قطارهای سریع‌السیر با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت برای ترانزیت کالا و مسافر به فیش‌خابور، در استان دهوک در اقلیم کردستان و سپس به شبکه ریلی ترکیه وصل می شود و از آنجا به اروپا می‌رسد. شرکت ایتالیایی PEG این مسیر را طراحی کرده و شرکت فرانسوی Alstom مجری آن است. عراق همزمان پروژه کانال خشک را کلید زد که بندر فاو را به بندر مرسین ترکیه و دریای مدیترانه متصل می‌کند. بازسازی بندر فاو، راه‌آهن عراق-ترکیه و کانال خشک، بخشی از اَبَرپروژه ۱۷ میلیارد دلاری راه توسعه است؛ پروژه‌ای که با توافق اولیه بین امارات و ترکیه برای دور زدن ایران در حال تکمیل است، می‌تواند عراق را شریک زمینی-دریایی چین در BRI کند. عراقی که در سال اخیر، ماهیانه دست کم ۹.۸ میلیارد دلار درآمد داشته، هم اکنون در جستجوی راهی برای کاهش نیاز به کانال سوئز و البته تنگه هرمز است. حالا تونل زیردریایی در جنوب عراق پیشرفت ۶۰ درصدی به عنوان بخشی از راه توسعه دارد و با دو پروژه بندر فاو و کانال خشک سودای پیوند در مسیر تکمیل است و عراقی‌ها ویدیویی از سرعت تکمیل آن برای اجرای ابرپروژه‌شان رونمایی کرده‌اند. تصاویر اجرای این پروژه را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۲۴۲۷۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۹

سازمان هواشناسی کشور با اعلام وضعیت نارنجی آب‌های جنوب نسبت به ایجاد اختلال در تردد کشتی‌های تجاری و شناور‌های سبک و نیمه سنگین در خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان هشدار داد.
کد خبر: ۱۲۲۴۱۵۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۸

سازمان هواشناسی کشور نسبت به افزایش وزش باد شدید و ارتفاع امواج در خلیج فارس و تنگه هرمز هشدار داد.
کد خبر: ۱۲۲۲۲۷۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۸

تکنوتابناک
آژانس فضایی اروپا تصاویری را از کره زمین منتشر کرد که از اتاقک 7 پنجره‌ای در ایستگاه فضایی بین‌المللی، دریای عمان، خلیج فارس و تنگه هرمز در میان این دو به وضوح مشخص است. آژانس فضایی اروپا این اتاق را «پنجره‌ای رو به جهان» نامیده است. این اتاقک نه تنها یک مکان عکس منحصر به فرد است، بلکه برای مشاهده فعالیت‌های روباتیک آژانس فضایی کانادا، ورود و اتصال فضاپیماها و پیاده‌روی‌های فضایی نیز کاربرد دارد. این تصاویر را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۲۱۷۷۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۵

فرمانده نیروی دریایی سپاه با اشاره به عملیات‌های دریایی که در منطقه تنگه هرمز در راستای برقراری امنیت صورت می‌گیرد، از مقابله با کشوری که مبادرت به دزدی دریایی کرده بود، در تنگه هرمز و منطقه خلیج فارس مطابق با قوانین خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۷۴۵۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۳

رزمایش‌ دریایی امداد و نجات با حضور شناوهای رزمی و واحد‌های پروازی نظامی نیروهای دریایی جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان، در شمال اقیانوس هند و تنگه هرمز برگزار شد.
کد خبر: ۱۲۰۷۵۷۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۹

رسانه های آمریکایی از اعزام ناو هوپیمابر یو اس اس آیزنهاور به سمت منطقه غرب آسیا خبر داده‌اند.
کد خبر: ۱۲۰۱۰۳۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۶

امیر دریادار سیاری گفت: تامین امنیت تنگه هرمز برای عبور کشتی‌های تجاری کشور‌های دنیا از توانمندی‌های برتر ایران اسلامی است که با کمک کشور‌های منطقه این امنیت برقرار می‌شود.
کد خبر: ۱۱۹۱۷۴۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۶

تصاویری جذاب از حیات‌وحشِ تنگۀ هرمز را مشاهده می‌کنید.
کد خبر: ۱۱۹۰۹۵۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱

­در پایان بیست و چهارمین مجمع عالی فرماندهان و مسئولان سپاه فیلم آخرین رصد ناوگروه بالگردبر تروریستی آمریکا در تنگه هرمز به نمایش در آمد.
کد خبر: ۱۱۸۸۸۵۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۳۰

سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در تلاش برای توجیه اقدام تحریک‌آمیز واشنگتن با استقرار نیروهای نظامی بیشتر در منطقه مدعی شد که کشورش متعهد به محافظت از آزادی دریانوردی و کشتیرانی  است.
کد خبر: ۱۱۸۷۰۲۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۸

وزیر دفاع همچنین درخصوص اعلام اخباری مبنی بر اعزام جنگنده و ناوجنگی آمریکایی به تنگه هرمز گفت: آمریکا که کار‌های خودش را دنبال می‌کند.
کد خبر: ۱۱۸۳۹۵۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸

در پی ادعای نیروی دریایی آمریکا مبنی بر تلاش ایران جهت توقیف دو نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز ، یک منبع آگاه دفاعی این موضوع را تکذیب کرد.
کد خبر: ۱۱۸۱۹۴۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۴

نیروی دریایی آمریکا روز چهارشنبه، ۱۴ تیر،مدعی شد ایران در ساعت‌های اولیه این روز تلاش کرده دو نفتکش را در نزدیکی تنگه هرمز توقیف کند و به روی یکی از آنها آتش گشوده است.
کد خبر: ۱۱۸۱۹۳۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۴

فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گفت: هر کشتی، ناو و قایقی که بخواهد از تنگه هرمز عبور کند، باید خود را با زبان فارسی، معرفی و ملیت، محموله و مقصد را به ما اعلام کند که اگر این کار را انجام ندهد، قطعا به سراغ آن می‌رویم.
کد خبر: ۱۱۸۰۲۷۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۳

رییس اداره هواشناسی قشم گفت: دریای عمان و شرق تنگه هرمز امروز (جمعه) تحت تاثیر بادهای جنوب شرقی و خلیج فارس و غرب تنگه هرمز تحت تاثیر بادهای جنوب غربی - شمال غربی مواج خواهد بود و اختلال در رفت و آمدهای دریایی را به همراه خواهد داشت.
کد خبر: ۱۱۷۹۳۱۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۶

فرمانده منطقه یکم نیروی دریایی سپاه پاسداران از پاسخ مثبت فرماندهی و کنترل تنگه هرمز منطقه یکم نیروی دریایی سپاه به درخواست کمک کشتی تجاری خارجی در تنگه هرمز و رفع نگرانی آن خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۸۰۴۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۶

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با اشاره به انتشار تصویری از حضور فرماندهان از انگلیس، آمریکا و فرانسه در حال عبور از تنگه هرمز و طرح مطالبی علیه ایران، گفت: این حرکت یک حرکت نمایشی بود که ۳ نفر سوار یک ناو بشوند و در دریا حرکت کنند و این را نمایش داده و اعلام کنند که امنیت تنگه هرمز را بر عهده دارند. این شبیه یک نمایش و تئاتر است و آنچه واقعیت دارد این است که جمهوری اسلامی ایران و کشورهای جنوبی خلیج فارس با هم در حال همکاری و تعامل هستند و توانایی بالایی برای تأمین امنیت منطقه دارند. ما برای تأمین امنیت منطقه نیازی به بیگانگان نداریم. 
کد خبر: ۱۱۷۶۱۱۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۱

فرمانده منطقه یکم نیروی دریایی سپاه رصد ناو همیلتون حامل سه فرمانده ارشد نیروهای دریایی امریکا، انگلیس و فرانسه توسط پهپاد و شناورهای این نیرو را تایید کرد.
کد خبر: ۱۱۷۵۹۷۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۰

آمریکا روز جمعه اعلام کرد بخاطر آنچه که واشنگتن آن را آزار و اذیت ایران برای کشتی‌ها در منطقه توصیف می‌کند، قصد اعزام قوای تقویتی به خلیج فارس دارد.
کد خبر: ۱۱۷۵۰۲۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۲۲

nabzefanavari
ostanha
bato
farhangi
jahan
economic
sport
social
parliment
نبض بورس - داخلی - ستون چپ