کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسیها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل میشود.
ریاست بانک
ریاست
بانک مرکزی ایران یکی از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و یا شهرداریها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکتهای دولتی (۵) و شهرداریها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد براتها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولتهای خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانکهای خارج و یا نگاهداری حساب بانکهای داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانکهای داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفتهاند عبارت اند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطافپذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفتهاست.
تعیین نرخ سود سپرد هها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بودهاست.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بودهاست.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبودهاست.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمانها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در سالی که گذشت؛
آمار گمرک نشان میدهد، در سال ۱۴۰۲ حواشی فساد دبش مانع از واردات چای نشد و ۲۲۹ میلیون دلار برای واردات چای به عنوان کالای اساسی از سوی بانک مرکزی تامین شد. این در حالی است که تورم چای در پایان سال حدود ۴۵ درصد بود!
کد خبر: ۱۲۲۸۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷
پس از اعتبارسنجی متقاضیان و در صورت عدم تکافوی اعتبار آنها، به منظور تأمین رکن ضامن، مؤسسات اعتباری موظفند با توثیق حساب یارانه یا سهام عدالت متقاضیان یا بستگان درجه اول از طبقه اول آنها یا سایر داراییهای مالی وی یا تنها دریافت یک فقره سفته و یک نفر ضامن نسبت به پرداخت تسهیلات اقدام کنند.
کد خبر: ۱۲۲۸۷۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۶
فرار از قانون در ۱۴۰۲
این همه وقت کشی از سوی تیم اقتصادی دولت سیزدهم باعث شده تا بازار خودرو به روند افزایشی قیمتها ادامه دهد؛ اتفاقی که انتظار میرفت با تعیین تکلیف و ابلاغ آیین نامه واردات خودروهای کارکرده از سوی هیات وزیران، عیدی دولت رئیسی به مردم باشد!
کد خبر: ۱۲۲۸۶۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۶
بانک مرکزی الزامات و فرآیندهای اجرایی تکالیف قانونی ناظر بر انسداد وجوه حسابهای بانکی متعلق به صادرکننده چک برگشتی و نحوه رفع انسداد از وجوه مسدود شده را به شبکه بانکی ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۲۲۸۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۶
بانک مرکزی الزامات و فرآیندهای اجرایی تکالیف قانونی ناظر بر انسداد وجوه حسابهای بانکی متعلق به صادرکننده چک برگشتی و نحوه رفع انسداد از وجوه مسدود شده را به شبکه بانکی ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۲۲۸۵۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۵
یکی از مواردی که می تواند معمولا در سبزپوشی نمادهای گروه بانکی تاثیر داشته باشد خبر اعلام نرخ تسعیر ارز برای شبکه بانکی است. موضوعی که توسط بانک مرکزی و تعیین و اعلام می شود اما برخلاف حداقل سه سال گذشته بانک مرکزی در اعلام نرخ تسعیر تعلل کرده است! در سه سال اخیر کی نرخ تسعیر ارز برای شبکه بانکی اعلام شده است؟
کد خبر: ۱۲۲۸۴۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۵
تسهیلات قرض الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج هایی که تاریخ ازدواج آن ها بعد از ۱۴۰۱/۱/۱بوده است مبلغ سه میلیارد (۳.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال و با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله تعیین شده است.
کد خبر: ۱۲۲۸۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۵
دستگاههای عابربانک در شعب مختلف بانکی، در بسیاری از مناطق تهران خالی از اسکناس هستند.
کد خبر: ۱۲۲۸۴۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۴
یک اقتصاددان تصریح کرد: قیمت دلار تعادلی روی ۶۵ هزار تومان با ۱۰ درصد بالاتر و یا پایینتر میتواند باشد.
کد خبر: ۱۲۲۸۳۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۴
بانک ملی سوئیس روز پنجشنبه با کاهش نرخ بهره، بازارها را غافلگیر کرد و به اولین بانک مرکزی بزرگ جهان تبدیل شد که از زمان شروع مبارزه با افزایش قیمتها پس از همهگیری اقدام به کاهش نرخ بهره کرده است.
کد خبر: ۱۲۲۸۳۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۴
جناب آقای رئیسی ! فکر نمی کنید وعده جنابعالی به مردم خیلی مهم تر از ادعای برخی است ؟! آن برخی باید پاسخگو باشند یا رئیس جمهور ؟!
کد خبر: ۱۲۲۸۳۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۴
مرکز مبادله ارز و طلای ایران در اسفند ۱۴۰۲ به حراج انواع سکه طلا اقدام کرد و در ۹ حراج برگزارشده، جمعا ۱۱۰ هزار و ۵۲۴ قطعه انواع سکه طلا به متقاضیان حراج تخصیص داده شد.
کد خبر: ۱۲۲۷۹۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۹
برای مشتریان حقیقی، سقف برداشت مبالغ بالاتر از چهار میلیارد ریال از حساب های بانکی خود نیز صرفاً بصورت حضوری از طریق شعب بانک و پس از ارائه مدارک مثبته مجاز خواهد بود.
کد خبر: ۱۲۲۷۸۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۹
بانک مرکزی دستورالعمل اجرایی چک الکترونیک را به شبکه بانکی ابلاغ کرد. در این دستورالعمل تفاوتهای چک الکترونیک با چکهای کاغذی نیز توضیح داده شده است.
کد خبر: ۱۲۲۷۸۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۹
معاون اول رئیسجمهور، مصوبه دولت درباره حداقل سرمایه لازم برای اخذ مجوز تأسیس مراکز فعالیت پولی و بانکی را ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۲۲۷۴۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۷
در گفتوگو با تابناک اقتصادی بررسی شد؛
ساخت مسکن نقش مهمی در توسعه اقتصادی، به ویژه در دورههای رکود دارد. با ورود بانک مرکزی به عدم تمکین به قانون در زمینه اعطای تسهیلات ساخت مسکن توسط بانکهای خصوصی، میتوان علاوه بر هدایت اعتبارات و جریمه بانکهای متخلف در زمینه اعطای حداکثری تسهیلات ساخت مسکن قدم برداریم.
کد خبر: ۱۲۲۷۴۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۷
بانک مرکزی از رشد ۴.۵ درصدی اقتصاد کشور و همچنین رشد ۴.۹ درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ۹ ماه نخست سال جاری خبر داد.
کد خبر: ۱۲۲۷۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۶
بیش از یک سال از تصمیم سیاست گذار برای افزایش نرخ سود بانکی میگذرد و حالا خبرها حاکی است که برخی بانک ها، چراغ خاموش به دنبال افزایش سقف ۲۲.۵ درصدی هستند تا منابع ریالی مردم را جذب کنند.
کد خبر: ۱۲۲۶۵۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۱
رئیس شورای فقهی بانک مرکزی گفت: نرخی که شورای پول و اعتبار برای بحث سپرده بانکها تعیین و به بانکها اعلام کرده است باید در نظر گرفته شود و بانکها ملزم به رعایت آن هستند.
کد خبر: ۱۲۲۶۴۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰
در معاملات امروز سامانه نیما از مجموع ۲۸۰.۴ میلیون دلار حواله عرضه شده ۱۵۵.۵ میلیون دلار آن معامله شد.
کد خبر: ۱۲۲۶۴۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۰