کلیات
ذرات بیولوژیکی هوا-برد و یا به اختصار، بیوآئروسل، سیستمهای کلوئیدی (مایع یا جامد) معلق در گاز (معمولا هوا) هستند که گاهاً می توانند ناقل آلودگی ها باشند.
دئودورانتها، دود سیگار، گرد و غبار و گازهای منتشر شده از اگزوز خودروها. اینها همه آئروسلهایی هستند که ما دائماً با زندگی در محیط شهری با آنها مواجه هستیم؛ که کارشناسان آنها را آئروسلهای “ناشی از فعالیتهای انسانی (مصنوعی) می نامند.
مکانهای اندکی در جهان عاری از آئروسل هستند و انسان ها دائماً در حال استنشاق آنها این ذرات هستند. با این حال آئروسلها از طبیعت نیز منشا میگیرند. مه، شن و ماسه، ذرات پراکنده در جنگلها و افشانههای دریا فقط چند نمونه از آنهاست. در طبیعت، ذرات بیولوژیکی تقریبا ۲۵ درصد از گرد و غبارهای هوا-برد را شامل میشوند. در مناطق شهری و تحت زراعت، معمولاً این درصد بالاتر است.
بیوآئروسل ها
در این میان بیوآئروسلها به دلیل قدرت بالاتری که در اثرگذاری و ایجاد تهدید برای حیات انسانی دارند، از اهمیت بالاتری برخوردار هستند.
بیوآئروسل یک آئروسل است که منشا آن ذرات بیولوژیکی متنوعی هستند. این دسته از آئروسلها میتوانند هاگ قارچی، دانه گرده، اندوتوکسینها یا ذرات شوره حیوان باشند. بیوآئروسولها ترکیبات پیچیدهای شامل چندین جزء هستند که میتوانند از مولکولهای آلی ساده (در ابعاد نانومتر)، ویروسها، باکتریها و هاگهای باکتریال، هاگهای کپک و قارچ، گرده (با قطر کوچک به اندازه ۱۰۰ میکرومتر) و لاشهی حیوانات و بقایای گیاهان (در اندازههای مختلف)، تشکیل شوند.
تشکیل آئروسل، نه تنها از طریق هوا، اسپریکردن، بلکه از طریق تنفس، صحبت، سرفه و عطسهکردن نیز اتفاق میافتد. همچنین این فرآیند از طریق دیگر فعالیتهای آزمایشگاهی مانند حجمبرداری با استفاده از پیپت و سمپلر، سانتریفوژکردن، باز کردن آمپولها و تکان دادن و …. نیز اتفاق میافتد.
قطرات (آئروسولهای بزرگتر از ۱۰۰ میکرومتر) تمایل دارند قبل از تبخیر بر روی زمین فرود بیایند. این قطرات میتوانند بر روی سطوح (مانند میز، وسایل و غیره) نشسته و آنها را آلوده کنند. ذرات(۱۰ تا ۱۰۰ میکرومتر) و هسته-قطرهها (کوچکتر از ۱۰ میکرومتر)، آئروسلهای بسیار کوچک هستند. هسته-قطره حاوی باکتری (یا یک عامل بیولوژیکی دیگر) در یک قطره هستند. هنگامی که مایع قطره تبخیر میشود، باکتری ها به صورت خشک شده باقی میمانند.
آنها به حدی کوچک و سبک هستند که ممکن است برای چندین ساعت به حالت معلق باقیبمانند. همچنین جریان هوا میتواند هسته-قطرهها را به طور گستردهای پراکنده کند. برخی از ذرات، به خصوص آنهایی که کمتر از چهار میکرومتر هستند، وارد بافت ریه و حتی جریان خون میشوند. امکان استنشاق یا تماس پوستی با قطرات بزرگتری که وسایل و یا هر سطح دیگری در آزمایشگاه را آلوده کردهاند، نیز وجود دارد.