خطای انسانی یا تقصیر سازمانی؟
به گزارش تابناک، دکتر سیدمصطفی محقق داماد، مجتهد و حقوقدان در روزنامه اطلاعات نوشت:
۱ـ فاجعه غمبار سقوط هواپیمای اوکراینی اندوهی عظیم در قلوب ملت ایران به جای نهاد. اندوهی که به جز نزول صبر و رحمت الهی هیچ چیز نمی‌تواند التیامش دهد. امیدوارم که خداوند متعال صبرو آرامش را بر دل‌های ما داغدیدگان و سوگواران نازل فرماید.
۲ـ برخی از مسئولان در همان روز نخست قبل از تحقیق و بررسی توسط کارشناسان فنی، به اظهار نظر مبادرت وحادثه را معلول نقص فنی توجیه کردند. اینگونه اقدامات نه اشتباه که «تقصیری» است بسیار عظیم که حداقل مجازات آنان برکناری این افراد از سمت‌های مربوط و سپس برخورد قانونی و اجرای عدالت است.
۳ـ از اطلاعیه‌های مسئولان رده بالای کشور به کرات اصطلاح «خطای انسانی» شنیده شد. این اصطلاح در این امر ظهور دارد که این حادثه هولناک توسط یک شخص یا اشخاص مبتنی بر خطا و اشتباه رخ داده است.
۴ـ اینجانب نه با وظائف نظامی آشنایی و نه از این یادداشت مقصد و هدفی برای دفاع از ارگان و سازمانی دارم و صرفاً مایلم آنچه در دل دارم به قلم جاری سازم تا شاید افراد ذوی‌الاطلاع مرا آگاه سازند.
۵ـ چرا این حادثه اسفبار به یک خطای انسانی تقلیل داده میشود. مگر پروازهای هوایی توسط سازمان هواپیمایی نباید اداره شود؟ حمله ایران به پایگاه آمریکایی در عراق ظاهراً ساعت یک ونیم روز چهارشنبه رخ داده است، و خبرآن هم توسط خبرگزاریهای رسمی اعلام شده و هواپیمای اوکراینی ساعت ۶ و۱۲دقیقه پرواز کرده است. آیا به دلیل وضعیت جنگی سازمان هواپیمایی کشوری نباید پروازهای فرودگاه را تعطیل کند و اجازه پرواز ندهد؟ توقف پروازها به دست کیست؟ و دراختیارکدام مقامی است؟ و یا به دیگر سخن اجازه پرواز به دست کیست؟ مگر میشود بدون اجازه پروازی صورت گیرد؟ بنابراین نخستین تفحص وتحقیقی که به آسانی هم می‌تواند به نتیجه برسد این است که پس از اعلان حمله ایران به پایگاه آمریکا و پخش خبر و به وجود آمدن حالت جنگی برای آسمان کشور چه سازمانی اجازه پرواز صادر کرده است؟ اوست که تقصیر سازمانی مرتکب شده و نه فقط خطای انسانی و بس!!. انتظار دارم با پاسخی مستدل از سوی مسئولان امور به سئوال فوق صاحب این قلم را روشن سازند و اگر در خطای انسانی است! او را آگاه سازند.
مردمی که روزانه به فرودگاه مراجعه می‌کنند و سوار هواپیما می‌شوند مهمترین اعتمادشان به سازمانی است که مسافرتهای هوایی کشور را مدیریت میکند. اگر هوا به علت اختلالات جوی نامناسب است، برفی و بارانی است و یا ترافیک هوایی وجود دارد و بالاخره و یا به علت وضعیت جنگی ناامن است، بی‌گمان باید اجازه پرواز ندهد.
از قدیم آورده‌اند که مالباخته‌ای که سارقان اموالش را شب‌هنگام برده بودند شکایت به سلطان برد و گفت خواب بودم دزدان اموالم را برده‌اند. سلطان گفت چرا خوابیدی؟ مالباخته بلافاصله گفت به خیال آنکه تو بیداری!!
این کلامی است که از زبان یک فرد علی الظاهر عادی بیرون آمده ولی بسیار بسیار حکیمانه است و باید در بسیاری موارد جریان یابد. نه فقط در خصوص هواپیما، در بیمارستان‌ها، بیماران به اعتماد حذاقت طبیبان مراجعه می‌کنند و جانشان را به دست آنان می‌سپارند، ولی متاسفانه مکرر دیده میشود وقتی فاجعه‌ای رخ می‌دهد آخر کار تمام تقصیر بر گرده پرستاری ضعیف قرارمی گیرد گویی هیچکس دیگر مسئول نبوده است.
اگر ملت ایران به علت نه تنها سلب مسئولیت که بالاتر دروغ گفتن مسئولان هواپیمایی برای مسافرتهای هوایی خود با بحران بی‌اعتمادی مواجه گردد چه توالی فاسده‌ای خواهد داشت؟
اینجانب به عنوان یک شهروند از سازمان هواپیمایی کشوری استدعا دارم برای آینده تمامی مسئولیت پیش‌بینی امنیت پرواز را به عهده گیرند و در پی اعتمادسازی آن برایند تا شهروندان با استظهار به خردمندی و درایت آنان مسافرت کنند.
* آیت الله دکتر سیدمصطفی محقق داماد، مجتهد و حقوقدان و عضو پیوسته و رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران
* منتشر شده در روزنامه اطلاعات
جناب محقق عزيز اگر يكي از آن ده ها موشكي كه شكيل شد به يك هواپيما اصابت مي كرد چه؟؟؟ به نظر مي رسد قبل از برنامه ريزي براي حمله مي بايست پروازها كنسل ميشده كه همچين اعلامي از سازمان هاي نظامي اعلام نشده است. و فاجعه بار تر اين كه عراق و آمريكا مي دانشتد كه قرار است موشك شليك شود و مانه!!! 
| 
امریکا و عراق از طریق همین سازمان هواپیمایی مطلع شده بودن؟ نه! | احسنت به جمله اخر شما اگر خطای انسانی بود چرا دو موشک شلیک شد و هر دو موشک اصابت کرد "از قدیم آورده‌اند که مالباخته‌ای که سارقان اموالش را شب‌هنگام برده بودند شکایت به سلطان برد و گفت خواب بودم دزدان اموالم را برده‌اند. سلطان گفت چرا خوابیدی؟ مالباخته بلافاصله گفت به خیال آنکه تو بیداری!!"همه مشکل کشور در این دو خط آمده
یک حمله نمایشی به اهداف آمریکایی کردیم ، چه بلاهایی سر خودمان آوردیم ، اینهم از قدرت دفاعی ادعایی یه نفرهم اومده حرف حق میزنه شما اظهار نظر بیخود و بی جهت نکنید.فکر کن خانواده خودت تو این هواپیما بوده اونوقت هم همیجور خورده فرمایش داشتید برادر !!!!!! متاسفانه هنوز هم دروغ ادامه دارد چون لازمه دورغ قبلی دروغ بعدی است. جنایتکارانی که دو موشک به این هواپیما شلیک کردند باید در دادگاههای بین المللی محاکمه شوند. حنایتکارانی که بعد از شلیک اول وقتی دیدند هواپیما در حال بازگشت به فرودگاه است، از ترس رسیدن هواپیمای سانحه دیده به فرودگاه و روشن شدن عامل حمل کننده توسط بازماندگان احتمالی هواپیما، ناجوانمردانه موشک دوم را شلیک کردند تا هواپیما صد در صد سقوط کند و راز جنایتشان پنهان بماند. غافل از اینکه در عصر تکنولوژی و با وجود دوربینهای امنیتی ساختمانهای اطراف و ماهواره ها هیچ چیز قابل پنهان سازی نیست. ماهواره های امریکا نشان داده بودند که دو موشک شلیک شده. اما کسی نپرسید در فیلم معروف که عامل بدبختش را نفوذی فرض کردید فقط انفجار یک موشک نشان داده شده است. همه گفتند این شخص از کحا میدانسته که قرار است به هواپیما حمله شود و دوربینش رو به یک فضای خالی و تاریک نگه داشته است؟ اما هیچیک متوجه نشدند که این تصویر گرفته شده مربوط به برخورد موشک دوم است. این بدبخت که احتمالاً کارمند یا کارگر است صبح ساعت 6 در حال رفتن به محل کار خود بوده است که نور ناشی از انفجار موشک اول در آسمان توجهش را به هوا و به سمت منشا نور شدید جلب میکند و مشاهده میکند که یک هواپیمای هدف قرار گرفته در آن نقطه همچنان در حال حرکت است. با توجه به اخبار حمله موشکی سپاه به مقر امریکا در عراق، احتمالاً حدس میزده این یک حمله به هواپیمای امریکائیست و کنجکاوانه با دوربینش مشغول فیلمبرداری از هواپیمای مورد حمله قرار گرفته بوده که موشک دوم به هواپیما برخورد میکند. حالا هی از چپ و راست توطئه نفوذ و هک و جاسوسی و ... مطرح میشود باز برای فرار از واقعیت. باز دوباره دروغگویی شروع شده است. یعنی یک نفر آدم باهوش وجود ندارد بفهمد این بنده خدا بعد از انفجار موشک اول توجهش به هواپیما جلب شده و در فیلمبرداری کنجکاوانه از نتیجه برخورد موشک اول به هواپیما توانسته انفجار موشک دوم را فیلمبرداری کند؟؟؟؟؟ واقعاً که یک سری نوابغ در این کشور حکومت می کنند. تابناک خواهشاً این قضیه را رسانه ای کن و جان یک بدبخت را نجات بده. درغیر اینصورت جریان خلافکار با این بهانه و قربانی کردن این فرد بعنوان نفوذی دوباره واقعیت را کتمان کرده و بدون مجازات به کارهای خلاف خود ادامه خواهند داد و جنایتهای دیگری رقم خواهند زد. همانطوری که شما هم تصریح کردید باید یک نوع هماهنگی بین پدافند و سازمان هواپیمایی باشد وگرنه هر روز باید یک هواپیما را با کروز اشتباه بگیرند ، سوال اصلی مردم هم همین است ، چرا یک واحد موشکی در زمان و جای نامناسب حضور داشته است ،
باور کنید غیرقابل باور است که موشک ضد هوایی درست در کنار فرودگاه بین المللی فعال ، هواپیما و موشک را با هم اشتباه بگیرد
این اشتباه یک اشتباه سازمانی و سیستماتیک بود و نیروی انسانی خود بخشی از یک سیستم را تشکیل می دهد.در تمام صنایع و سازمان ها، به ویژه برای موارد ایمنی و خطرناک ، سیستم باید خطاناپذیر باشد .
عجیبه که این سامانه خطاناپذیر نبوده است . احتمال دارد مشکل بوجود آمده ناشی از ایرادات سازمانی ، روش ها و دستورالعمل های نادرست ، عدم صلاحیت نیروی انسانی و خطای تجهیزات بوده باشد.
پیشنهاد محک زننده : یک تحقیق هم بفرمایید که چند تا پزشک خاطی الان در زندان تشریف دارند؟ آیا تعدادشان با میزان خطاهای پزشکان مطابقت دارد؟ اگر ندارد پس حتما قاضی های دادگاه ها این برائت ها را صادر کرده اند! پس قاضی های داخل حبس را هم بشمارید؟ اگر فرض رو بر این بذاریم که مملکت باید هیاتی اداره بشه بله حرف شما درست است باید سازمان هواپیمایی خودش بدون رادارهای نظامی دقیق تشخیص میداد بعد از حمله ایران ممکنه کروز شلیک بشه دستور توقف پرواز را می داد. اگر معتقد به اداره نظام مند و با قاعده و قانون هستید (که هر کس پاسخگوی انجام یا عدم انجام وظیفه اش باشد) در اینصورت به نظر می رسد یک نهاد امنیتی بالاتر (که می دانیم وجود دارد و تمامی این اختیارات را هم دارد) باید به سازمان هواپیمایی دستور می داد که پروازها باید متوقف شود.