چرا برآورد مردم از نرخ‌تورم با رقم رسمی آن یکسان نیست؟

یک کارشناس اقتصادی گفت: هر چند آهنگ رشد تورم در کشور کند شده است اما بالا بودن نرخ تورم اقلام مصرفی خصوصا خوراکی ها مانع از آن شده است که مردم تغییرات تورمی را درک کنند.

به گزارش «تابناک»، حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق وزیر اقتصاد در گفتگو با خبرآنلاین در رابطه با نحوه محاسبه تورم توضیح داد: محاسبه نرخ تورم که از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار انجام می‌شود به این صورت است که این دو نهاد ۲۹۵قلم کالا را به صورت پیش فرض در نظر می‌گیرند و این اقلام را که از کالاهای مصرفی تا با دوام را در برمی‌گیرد در هر هفته و ماه مورد بررسی قیمتی قرار می‌دهند.

او ادامه داد: در میان این ۲۹۵ قلم از تخم مرغ، شکر و سینما تا نرخ مسکن را در بر می‌گیرد. به بیان دیگر کالاهای متعددی مورد بررسی قرار می‌گیرد. البته صرفا قیمت یک کالا را در یک شهر محاسبه نمی‌کنند و شهرهای گوناگون و روستاهایی قیمت‌ها در آن ثبت می‌شود. در شهرهای بزرگتر مانند تهران قیمت‌ها در چند منطقه ثبت می‌شوند مانند شمال، جنوب، غرب و شرق ثبت شده و سپس میانگین شهر را به دست می‌اورند.

مستخدمین حسینی تاکید کرد: پس از آن‌که ارقام به دست آمد، آن را در مدل آماری می‌گذارند و سپس به هر قلم یک وزن می‌دهند که جمع جبری این اوزان باید به ۱۰۰ برسد. مثلا اجاره بها که سهم مهمی در هزینه‌های خانوار دارد بسته به این وزن در مدل آماری وزن خود را به دست می‌اورد. برای اجاره بها اغلب این سهم بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است و تفریحات که در برگیرنده سینما و رستوان است هم سهمی معادل یک درصد دارد.

چگونه در آمارها دستکاری می‌شود

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به سئوالی در خصوص اینکه آیا ممکن است ک در اعلام آمار تقلبی صورت گیرد؟ گفت: سیاستگذار چنین ریسکی را نمی کند. باید توجه داشت که این اتفاق کمتر احتمال رخ دادن دارد. به هر حال آمار همان طور که گقتم از میانگین ۲۹۵ کالا به دست می آید.​

مستخدمین حسینی با اشاره به اجزای مختلف نرخ تورم در مورد چرایی تردید مردم نسبت به کاهش نرخ تورم در سه ماه گذشته تصریح کرد: در حالی نرخ تورم در آبان‌ماه کمتر از ۴۲ درصد اعلام شده که مردم فکر می‌کنند نرخ تورم بیشتر است. بررسی اجزای نرخ تورم نشان می‌دهد تورم مواد خوراکی که در واقع مردم با آن به شکل روزمره مواجه هستند ۵۴ درصد است یعنی ۱۲ درصد بیش از میانگین نرخ تورم کشور. به همین دلیل وقتی مسئولان از کاهش نرخ تورم سخن می‌گویند مردمی که هر روزه هزینه بیشتری برای خوراکی‌های خود می‌پردازند نمی‌توانند آن را باور کنند. درنتیجه مساله این است که نرخ تورم کل کشور رو به کاهش است اما هزینه های زندگی مردم روندی متفاوت را طی می‌کند.

چگونه شرایط ذهنی بر تورم می‌افزاید

این کارشناس اقتصادی در رابطه با اثر روانی بر نرخ تورم خاطرنشان ساخت: در ماجرای بنزین هم همین مساله دیده شد. رییس کل بانک مرکزی می‌گویند سه هزار تومان شدن نرخ هر لیتر بنزین نهایتا چهاردرصد به نرخ سالانه تورم می‌افزاید. این براساس مدل آماری و تئوری محض قابل اثبات است ولی در اقتصاد ایران انتظارات مردم و شرایط ذهنی نیز نقش پررنگی بر افت و خیز قیمتی دارد. به همین دلیل گرچه مدل آماری کم اهمیتی یک مساله را نشان می‌دهد در عمل اتفاق دیگری می‌افتد. این مساله در چهار دهه اخیر بارها دیده شده و اکنون هم بعید است قیمت بنزین تنها چهار درصد بر نرخ تورم تاثیر گذارد.

او تاکید کرد: تاثیر روانی به شدت به شرایط اعتماد مردم و دولت به یکدیگر وابسته است و هر قدر اعتماد این دو بیشتر باشد شرایط روانی تاثیر سو کمتری بر اقتصاد می‌گذارد و هر قدر نیز این وضعیت بغرنج شود و اعتماد مردم و دولت تحت الشعاع مسائلی قرار گیرد که از آن کاسته شود نیز نرخ تورم بر اثر مولفه‌های روانی و انتظار مردم از شرایط روند افزایشی را طی خواهد کرد.