جلیقه‌های زرد

پیش درآمد

حدود ۲۴۴ هزار تن از معترضان به تصمیم دولت در افزایش قیمت سوخت، روز شنبه ۱۷ نوامبر حدود ۲ هزار راه‌ مواصلاتی در فرانسه را بند آوردند. به گزارش وزارت کشور، ۱۲۰۰ تن از این معترضان در شامگاه شنبه با تجمع در میدان کنکورد و در حالی که شعار می‌دادند «ماکرون استعفا»، خیابان شانزلیزه را در پاریس بستند.

به گفته این وزارتخانه، ماموران ناچار شده‌اند با شلیک گاز اشک‌آور راه‌های بزرگ مجاور را باز کنند. اعتراضات به افزایش قیمت سوخت در فرانسه توسط احزاب سیاسی یا اتحادیه‌های کارگری آغاز نشده است و شهروندان معترض و منفرد آغازگر آن بوده‌اند. علامت معترضان، که به آنان جلیقه‌زردها می‌گویند، پوشیدن جلیقه‌های ایمنی شب‌رنگ است که وجود آن‌ها در خودروی تمامی رانندگان فرانسوی الزامی است.

درآمد اول

موج جدید اعتراضات در فرانسه در واکنش به تصمیم دولت به افزایش قیمت سوخت روز یکشنبه 18 نوامبر نیز ادامه داشت. معترضانی که در جنبش خودجوش «جلیقه زردها» شرکت داشتند، با وجود سرمای هوا برای دومین روز پیاپی به مقاومت خود در مقابل دولت ادامه دادند.

بنا بر اعلام وزیر کشور فرانسه، در اعتراضات روز شنبه که بزرگترین بسیج عمومی «جلیقه زردها» محسوب می‌شد، بیش از ۲۸۷ هزار نفر در ۲۰۳۴ منطقه بسیج شدند و از این تعداد ۳۵۰۰ تن همچنان در طول شب منتهی به یکشنبه برای نشان دادن اعتراض خود در خیابان‌ها و جاده‌ها باقی ماندند.

درآمد دوم

دولت در روز یکشنبه برای جلوگیری از بسته شدن راهها توسط معترضان، حدود ۱۵۰ نقطه و مسیر اصلی را تحت نظارت قرار داد. علاوه بر جاده‌ها و بزرگراهها، معترضان در تلاش بودند تا مسیرهای منتهی به برخی از مراکز گردشگری از جمله پارک تفریحی «دیزنی لند» در نزدیکی پاریس را نیز مسدود کنند که نیروهای پلیس مانع از این کار شدند.

برخی از معترضان با خودروهایشان با سرعتی بسیار پایین در جاده‌ها به حرکت درآمدند و با اقدامی که «عملیات حلزون» نام دارد، مانع از تردد عادی خودروها شده و راه بندان‌های سنگینی را بوجود آوردند. چنین اقداماتی در بیش از ۳۰ نقطه فرانسه به اجرا درآمد و کند کردن حرکت خودروها تا ظهر یکشنبه ادامه داشت. بنا بر اعلام وزیر کشور فرانسه در جریان این اعتراضات تا کنون ۲۸۲ نفر دستگیر و بیش از ۴۰۰ نفر زخمی شده‌اند.

اوج

با ادامه و تشدید دامنه اعتراضات مردمی در سراسر فرانسه، معترضان خشمگین در پاریس تعدادی از خودروها را به آتش کشیدند و مراکز تجاری را تخریب کرده اند. ۱۲ خودرو به آتش کشیده شده است. تعداد معترضان به ۷۵ هزار نفر رسیده است. پلیس فرانسه نیز از زخمی شدن ۹۲ فرانسوی از جمله ۱۱ نفر از نیروهای امنیتی و بازداشت ۱۸۳ نفر در جریان اعتراضات امروز در این کشور خبر داده است.

رسانه های فرانسوی از بسته شدن بیش از ۱۹ ایستگاه مترور در پاریس به علت تظاهرات جلیقه زردها خبر دادند. العربیه اعلام کرد که پلیس فرانسه ۱۰ هزار نیروی خود را برای رویارویی با معترضان فرا خوانده است. این منابع اعلام کردند که شماری از جمله نیروهای امنیتی در جریان درگیری ها زخمی شده اند. تنها در پاریس ۶۵ نفر زخمی شده اند که ۱۱ نفر از آنها را نیروهای امنیتی تشکیل می دهند.

نیروهای امنیتی تظاهرات کنندگان را با گاز اشک آور هدف قرار دادند. خیابان شانزالیزه شاهد درگیری شدید میان نیروهای پلیس فرانسه و معترضان است. معترضان پروازهای فرودگاه نانت در غرب پاریس را برای مدتی کوتاه مختل کردند و یکی ازساختمان ها را در پاریس به آتش کشیدند. بر اساس اعلام منابع خبری، ستون هاله ای از دود پاریس پایتخت فرانسه را فراگرفته است.

تظاهرات کنندگان با حمله به یکی از پاسگاه های پلیس در حومه این شهر آن را به محاصره درآورده اند. از پاریس نیز خبر می رسد، برخی از معترضان به تعدادی از فروشگاه ها حمله‌ور شده اند. ادوار فیلیپ، نخست وزیر فرانسه، از "درجۀ خشونت نادر" تظاهرات ناراضیان فرانسه معروف به "جلیقه زردها" ابراز حیرت و شگفتی کرد. در درگیری های میان پلیس و تعدادی از تظاهرات کنندگان در خیابان شانزه لیزه  پاریس دست کم ۱۰۷ نفر دستگیر شدند.

خود نخست وزیر فرانسه شمار دستگیرشدگان را شگفت آور و گویای خشونت گروه هایی از تظاهرکنندگان در درگیری با پاریس دانست. نمایندگان پلیس نیز این خشونت ها را بسیار بی سابقه خوانده اند. در تظاهرات مشابه شنبۀ گذشتۀ "جلیقه زردها" ١۰٣ تن از تظاهرکنندگانی دستگیر شدند که به تخریب مغازه های لوکس در خیابان شانزه لیزه مبادرت کرده بودند.

بر اساس آمار وزارت کشور فرانسه در تظاهرات امروز "جلیقه زردها" روی هم ٣۶ هزار نفر در سرتاسر کشور و ۵۵۰۰ نفر در شهر پاریس شرکت کردند. در تظاهرات "جلیقه ها زردها" در هفدهم نوامبر گذشته دست کم ٢۸۰ هزار نفر در سرتاسر فرانسه شرکت جسته بودند.

نخست وزیر فرانسه گفته است که دولت این کشور مصمم است از آزادی بیان تحت هر شرایطی صیانت به عمل آورد، اما، در مقابل خشونت و تخریب کمترین اغماضی از خود نشان نخواهد داد.

بیشترین درگیری ها میان پلیس و حدود ۱۵۰ تن از "جلیقه زردها" در اطراف "طاق پیروزی" و "بنای یادبود سرباز گمنام" در انتهای خیابان شانزه لیزه روی داد. در شهر نانت نیز دهها نفر از تظاهرکنندگان موفق شدن فرودگاه این شهر و باند آن را برای ساعاتی به اشغال خود درآورند.

جلیقه های زرد

ماجرا از پریسیلیا لودوسکی، زن راننده جوان سی دو ساله شروع شد که در یکی از حومه های دور پاریس زندگی می‌کند. او ماه مه برای کاهش قیمت سوخت در پمپ بنزینهای فرانسه کمپین و توماری روی اینترنت منتشر کرد و از مردم خواست آن را امضا کنند.

او در درخواست خود نوشته بود قیمت بنزین و گازوئیل به طور مرتب از طرف دولت افزایش می‌یابد. این درخواست اینترنتی لودوسکی اما تا ماه اکتبر ۲۰۱۸ توجه کسی را جلب نکرد. تا اینکه در ماه ۲۲ اکتبر روزنامه "لوپریزین" گزارشی درباره این اقدام راننده منتشر کرد.

پس از این گزارش شمار زیادی این درخواست کاهش قیمت سوخت را امضا کردند. همزمان شماری از کاربران فیسبوک، برای حمایت از این خواست، گروهی تشکیل دادند با عنوان "بلوکاژ ملی مخالف افزایش قیمت سوخت". برخی شهروندان هم به صورت خودجوش گروه‌های محلی سازماندهی کردند. شماری از کشاورزان هم در شبکه‌های اجتماعی فیلم‌ها و کلیپ‌هایی از خودشان منتشر کردند و در آن از شرایط سختی زندگی‌شان گفتند.

این جریان اعتراضی از اواخر اکتبر فعال‌تر شد. جلیقه‌های زرد جلیقه‌های است که بنابر قانون باید در خودروهای همه فرانسوی‌ها باشد تا وقتی ماشین آنها خراب می‌شود و شرایط اضطراری پیش می‌آید، آن را بر تن کنند و منتظر کمک بمانند. عدم رعایت این قانون که در سال ۲۰۰۸ به اجرا درآمد می‌تواند به جریمه نقدی ۱۵۳ دلار برای فرد خاطی بیانجامد.

جلیقه زردها یادآور جریان دیگری شدند که در اکتبر ۲۰۱۳ در استان بریتانی فرانسه در مخالفت با افزایش مالیات بر ماشین‌های سنگین شکل گرفته بود. در آن زمان رانندگان و کامیون‌داران معترض نیز به "کلاه قرمز" لقب گرفته بودند. جلیقه زردها می گویند دلایل اصلی تظاهرات شان، افزایش مالیات بر فرآورده های نفتی، افزایش قیمت سوخت و کاهش قدرت خرید است.

قیمت گازوئیل که عمومی‌ترین سوخت مصرفی در خودروهای فرانسه است در ۱۲ ماه گذشته حدود ۲۳ درصد افزایش داشته و به طور متوسط به ۱،۵۱ یورو در هر لیتر رسیده است. دلیل این افزایش بالا رفتن قیمت جهانی نفت در ۱۲ ماه گذشته پیش از سقوط اخیر و همچنین مالیات مازادی است که دولت امانوئل ماکرون برای حمایت از کمپین خودرو سالم و سوخت سالم بر مواد هیدروکربن در سال جاری میلادی قرار داده که به ازای هر لیتر گازوئیل حدود هفت و نیم و برای هر لیتر بنزین حدود چهار سنت بر قیمت عادی سوخت افزوده است.

رئیس جمهور فرانسه افزایش سه چهارمی قیمت نفت را دلیل اصلی افزایش هزینه سوخت اعلام کرده و افزایش مالیات سوخت‌های فسیلی را فشاری برای سرمایه‌گذاری جهت رسیدن به سوخت‌های جدید و سالم‌تر اعلام کرده است. رسانه‌های فرانسوی نارضایتی عمومی ازعدم رعایت عدالت اجتماعی را از دلایل کلی این اعتراضات و حمایت از آن برمی‌شمرند.

افزایش مالیات سوخت از جمله برنامه‌های دولت امانوئل مکرون بود که در اواخر ۲۰۱۷ به تصویب رسید. نتایج این سیاست با افزایش قیمت نفت در اکتبر سال ۲۰۱۸ بیشتر به چشم آمد. هرچند اعتراضات جلیقه زردها به سرعت رنگ و بوی سیاسی‌تری پیدا کرد و معترضان اکنون استعفای امانوئل مکرون، رئیس جمهوری را از جمله خواست‌های خود برمی‌شمرند.

رسانه‌های داخلی فرانسه می‌گویند معترضان عموماً کسانی را شامل می‌شوند که در انتخابات‌های فرانسه رأی نمی‌دادند. این جمعیت نیز بیشتر در مناطق روستایی و حومه‌های دورافتاده شهرهای بزرگ فرانسه سکونت دارند. به این ترتیب معترضان را می‌توان کسانی توصیف کرد که یا در مناسبات اجتماعی و اقتصادی به حاشیه رانده شده‌اند یا از میان طبقه متوسطی هستند که به مرور فقیر شده‌اند.

بسیاری از معترضان گفته‌اند آنها برای بار نخست است که در یک تجمع شرکت می‌کنند. علاوه بر این، در ویدیوهایی که حامیان جلیقه زردها در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند، احساسی "از طردشدگی و جداافتادن" به چشم می‌خورد. بنابر گزارش‌ها، معترضان بر این نظرند که صدایشان نه از سوی نمایندگان احزاب و سندیکاهای سنتی و نه از جانب روشنفکران و هنرمندان بازتابی نمی‌یابد.

اخیراً "لومند" از زبان یکی از جلیقه زردها تیتر زده بود که "روشنفکران از پایان جهان سخن می‌گویند در حالی که جلیقه زردها از پایان ماه می‌گویند".

عقب نشینی

ادوارد فیلیپ نخست وزیر فرانسه اعلام کرد که افزایش قیمت سوخت در این کشور به مدت شش ماه به تعویق می افتد. صبح امروز نیز اعلام شد که دولت فرانسه از افزایش نرخ مالیات صرف نظر کرده است. این اقدامات دولت فرانسه در پی تشدید اعتراضات جلیقه زردها انجام می شود.

فیلیپ گفت که وحدت ملی فرانسه نباید به قیمت هیچ نوع مالیاتی از میان برود. فیلیپ همچنین از لزوم تداوم مذاکره با نمایندگان معترضین سخن گفت. وی همچنین اعلام کرد: امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه- که بسیاری از معترضین خواهان برکناری وی هستند- به زودی تدابیری را برای تقویت مذاکره و وحدت ملی ارائه خواهد کرد.

امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه یکشنبه با نخست‌وزیر، وزیر کشور و مقام‌های ارشد سرویس امنیتی فرانسه دیدار کرد تا راهکاری برای مقابله با خشونتی که صد‌ها زخمی بر جای گذاشته است، بیابد. براساس اعلام کاخ الیزه، ادوار فیلیپ نخست‌وزیر فرانسه خواستار ملاقات با سازمان‌دهندگان اعتراضات و رهبران احزاب شده است و تمایل بر گفتگو را تاکید کرده است. فرانسوا دو روژی، وزیر محیط زیست فرانسه در روز‌های اخیر با نمایندگان معترضان موسوم به "جلیقه زردها" دیدار کرد، اما نتوانست آن‌ها را برای پایان دادن به اعتراضات متقاعد کند.

طبق این بیانیه، ماکرون به فیلیپ دستور داده امروز (دوشنبه) با رهبران احزاب سیاسی و نمایندگان جلیقه زرد‌ها دیدار کند. ماکرون همچنین از وزیر کشور خواست نیرو‌های امنیتی را برای مقابله با اعتراضات در آینده آماده کند.

رئیس مجلس سنای این کشور نیز تصریح کرد، دولت باید از تصمیمش مبنی بر افزایش مالیات‌های سوخت صرف نظر کند. دولت حق ندارد سومین "شنبه سیاه" را ایجاد کند.

به نقل از خبرگزاری فرانسه، دولت فرانسه اعمال وضعیت فوق‌العاده برای مقابله با معترضان را بعید ندانسته، اما یک مقام در کاخ ریاست‌جمهوری گفت، در این جلسه ایده برقراری وضعیت فوق‌العاده بحث نشد.