به گزارش «تابناک»؛ به فاصله شش سال و چند ماه از ثبت جهانی «برج قابوس» [شهرستان گنبد کاووس-استان گلستان] در زمره میراثهای جهانی یونسکو، اخباری از این اثر بی نظیر به گوش میرسد که به شدت نگران کننده است؛ آنقدر نگران کننده که اگر به داد این بلندترین برج آجری جهان نرسند، بیم فرو ریختن آن میرود.
خطری که نه ناشی از مسائل جاری در نگهداری این دست سازههای خشتی، که ظاهرا بر اثر بازسازی نادرست این سازه متوجه آن شده است. خطری از نوع زیستی و ناشی از لانه گزینی نوعی حشره در قسمتهای پایینی این برج ۵۵ متری که میتواند ادامه آن منجر به آسیب به پایه سازه شده و سرانجام تخریب آن را موجب شود.
صحبت درباره حشرهای است که «بال آتشین» یا «آتشین» (Firebug) نام دارد و گاه به سبب شباهتش با کفشدوزک، با آن اشتباه گرفته میشود؛ حشرهای که از رطوبت قسمت پایه برج استقبال میکند و آن گونه که منتقدان گفتهاند، استفاده از نوع خاصی موم و چوپ پنبه برای عایق کاری پایه برج نسبت به رطوبت در سالهای اخیر، موجب جذبش به این سازه جهانی شده است.
وضعیتی که علیرضا صادقی امیری، سخنگو و عضو هیأت رئیسه شورای هماهنگی تشکلهای سهگانه میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کشور در تشریحش به «صدای میراث» میگوید: حدود دو سال پیش پروژه دفع نم برج قابوس اجرا شد که هدف از آن، جلوگیری از نفوذ رطوبت سطحی و صعودی در این بنای ثبت جهانی شده ایران بود؛ اما متأسفانه نه تنها کانالهای دفع نم نتوانست به خوبی عمل کند که به دلیل نوع آجرها و استفاده از موم و چوبپنبه برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به بنای برج قابوس، دهها هزار سوسک بال آتشین به دلیل جذب رطوبت در چوب پنبهها به این بنا حمله برده و با جویدن چوب پنبهها به درون بنای برج قابوس نفوذ کردهاند.
این فعال میراث فرهنگی و دبیر انجمن جوانان سپید پارس همچنین با اعلام این که سوسکهای بال آتشین در سراسر بنای برج قابوس لانه کردهاند میافزاید: یکی از آسیبهای جدی که سوسکها میتوانند به بنای برج قابوس وارد کنند ایجاد کلونی بین پوستههای ملات و خوردن چوبها و کاه موجود در مصالح بناست که موجب سست شدن مصالح به کار رفته در برج قابوس میشود.
به گفته او، چوبهای به کار رفته در مدخل دایرهای بنا ـ که با هدف حفاظت از کف آجری داخل بنا استفاده شده است ـ احتمالا آفتکشی نشده و سوسکهای بال آتشین نتیجه تخمگذاری پیشتر در چوبها بوده و این چوبها نه تنها عاملی برای حفاظت از آجرهای کف بنا نیست که تبدیل به معضلی برای برج قابوس شده است.
البته این اشکال، تنها گوشهای از آسیبی است که به برج قابوس در اثر این بازسازی های اخیر وارد آمده، چون به گفته این کارشناس، کف چوبی طراحی و اجرا شده درون این سازه، عامل بروز ارتعاشات صوتی در سازه و همچنین ضربه زدن به آجرهای زیرین برج نیز شده است که هر دو میتوانند در درازمدت به این بنای کهن سال آسیب بزنند؛ آسیبهایی که البته در قیاس با بلای سوسکهای آتشین بال کوچک به نظر میرسند.
حشراتی که پیش از این خبری از آنها در این سازه نبود و حالا آنقدر پرتعداد به میل گنبد هجوم آوردهاند که ظاهرا قصد ریشه کنی آن را دارند؛ ریشه کنی برجی که به نظر میرسید با ثبت جهانی، از بلایای ریز و درشتی که بر سرش آمده، دور خواهد شد، اما حالا مشخص شده که تنها نوع بلایایی که با آنها دست به گریبان است، تغییر کرده؛ تغییری از جنس خزه زدایی از سقف و دیواره میل و ابتلایش به سوسکهای مخرب!