بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سالانه حدود ۷ میلیون تن در سراسر جهان جان خود را به دلیل آلودگی هوا از دست میدهند؛ مردمانی که اغلب شهروندان کشورهای در حال توسعه هستند.
به گزارش «تابناک»؛ تا پای آلودگی هوا به میان میآید، بسیاری از ایرانیان وضعیت هوای تهران را به یاد میآورند؛ هوایی آلوده که البته مدتهاست منحصر به تهران نیست و در بسیاری از کلانشهرهای کشورمان مشهود و محسوس است. آلودگی ناشی از سوختهای فسیلی که البته نوع متفاوتی از آن هم در کشورمان به شدت مشهور است و نفس شمار زیادی از هموطنان مان در خوزستان و برخی استانهای غربی و جنوبی کشور را تنگ کرده است.
اما آیا آلودگی هوا منحصر به کشورمان است؟ گزارش سازمان جهانی بهداشت خلاف این را میگوید. بر اساس این گزارش که ماه میسال جاری میلادی منتشر شده، آلودگی هوا بسیار فراگیرتر از چیزی است که بسیاریمان متصور هستیم؛ آنقدر که ممکن است باور نکنیم از هر ۱۰ نفر در سراسر، ۹ نفرشان در هوای آلوده و حتی خطرناک زندگی کنند!
نکتهای کلیدی که در عنوان گزارش یاد شده مورد تأکید قرار گرفته تا دریابیم چگونه است که آلودگی هوا عامل مرگ حدود ۷ میلیون تن در هر سال معرفی میشود. مرگ و میری وسیع که در نتیجه تنفس ذرات معلق ریز در هوا و بروز بیماریهایی مانند سکته مغزی، قلبی، سرطان ریه، بیماریهای مزمن انسدادی ریه، عفونتهای تنفسی و امثال اینها به وقوع میپیوندد.
نکته قابل تأمل در این گزارش این است که در آن تأکید شده از ۷ میلیون مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا، حدود ۴.۲ میلیون مرگ در فضای آزاد رخ داده و سهم آلودگی هوا در فضای بسته حدود ۳.۸ میلیون تن است که بیشترین سهم را در آن زنان و کودکان داشتهاند.
همچنین این گزارش نشان میدهد که آلاینده PM۲.۵ حاوی آلایندههایی مانند سولفات، نیترات و کربن سیاه است که بیشترین خطر را برای سلامت انسان دارند. با استناد به آمار سازمان بهداشت جهانی حدود یکچهارم (۲۴ درصد) از کل مرگ و میر بزرگسالان از بیماریهای قلبی، ۲۵ درصد از سکته مغزی، ۴۳ درصد از بیماریهای انسدادی ریه و ۲۹ درصد از سرطان ریه به دلیل آلودگی هوا رخ میدهد.
موقعیت ایستگاههای سنجش آلودگی هوا و وضعیت غلظت سالانه آلاینده PM۲.۵ در کشورهای جهان طی سالهای ۲۰۱۰-۲۰۱۶
اما منبع اطلاعات این گزارش چیست؟ آن گونه که در گزارش آمده، در حال حاضر اطلاعات آلودگی هوای بیش از ۴۳۰۰ شهر در ۱۰۸ کشور جهان در پایگاه داده کیفیت هوا در سازمان جهانی بهداشت گردآوری میشود و این پایگاه جامعترین پایگاه اطلاعاتی جهانی در مورد آلودگی هواست.
جالب اینکه از سال ۲۰۱۶، اطلاعات بیش از هزار شهر به پایگاه داده سازمان بهداشت جهانی اضافه شده که نشان میدهد، کشورهای بیشتری به اندازهگیری و اجرای راهکارهای کاهش آلودگی هوا اقدام نمودهاند. با این یادآوری که کمترین اطلاعات وضعیت آلودگی هوا (ایستگاههای سنجش آلودگی) در کشورهای آفریقایی و برخی مناطق غربی اقیانوس آرام و بیشترین اطلاعات وضعیت آلودگی مربوط به کشورهای اروپایی است.
میانگین غلظت سالیانه آلاینده PM۱۰ در برخی از شهرهای جهان (بر اساس آخرین داده موجود در بازه سالهای ۲۰۱۰- ۲۰۱۶)
آن گونه که سولماز احدی، کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران میگوید، اطلاعات ۱۶ ایستگاه شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز در پایگاه جهانی یاد شده درج میشود و با توجه به آنکه این پایگاه غلظت مجاز ذرات ریز معلق ۱۰ و ۲.۵ PM را به ترتیب ۲۰ و ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب میشناسد، وضعیت این دو آلاینده در شهر تهران بسیار فراتر از حد مجاز سلامت قرار دارد.
این در حالی است که به رغم قرار داشتن تهران در وضعیت نامناسب از نظر آلودگی هوا، این شهر همچنان نسبت به بسیاری از شهرهای دنیا از جمله شهرهای منطقه خاورمیانه در وضعیت مناسبتری قرار دارد. با این ملاحظه که این بانک داده شامل اطلاعات ۵۵ شهر از ایران میباشد که در این میان وضعیت آلاینده PM۲.۵ ثبتشده در شهرهای شهرکرد، زابل، بندر گناوه، عسلویه، اهواز بیش از ۵ برابر حد مجاز است.
میانگین غلظت سالیانه آلاینده PM۲.۵ در برخی از شهرهای جهان (بر اساس آخرین داده موجود در بازه سالهای ۲۰۱۰- ۲۰۱۶)
آلایندههایی که گزارش سازمان جهانی بهداشت تأکید دارد به جز در بخشهایی از اروپا و آمریکا، در دیگر نقاط کره خاکی، هر ساله افزایش یافتهاند؛ روندی افزایشی که در کشورمان نیز به ثبت رسیده و معنای آن، افزایش شمار بیماریهای ناشی از آلودگی هوا و همچنین، افزایش مرگ و میر ناشی از این پدیده است؛ مرگ و میری که به ندرت مسئولان کشورمان در خصوص آن سخن گفتهاند؛ شاید از این روی که میبینند هیچ نهاد نظارتی در خصوص آن تحقیق و بررسی نمیکند و هیچ مسئولیتی در خصوص آلودگی هوا متوجه کسی نمیشود!