از هر 243 ایرانی دو نفر به بیماری اوتیسم مبتلا هستند! / نقش عوامل ژنتیکی در بروز اوتیسم بسیار زیاد است
در روزهای گذشته رفتار نچندان متعارف «مژگان صابری» بازیگر فیلم سینمایی شعله ور در کنفرانس خبری این فیلم، حاشیه ساز شد و موضوع به قدری پیش رفت که عده ای وی را مبتلا به بیماری اوتیسم، معرفی کنند؛ بیماری ناشناخته و نادری که هرچند تعداد مبتلایان به آن قابل توجه است، اما در جامعه آشنایی چندانی نسبت به این بیماری وجود ندارد.
هرچند پس از بالا گرفتن حرف و حدیث هایی مورد اشاره، حمید نعمت الله کارگردان فیلم شعله ور موضوع ابتلا این بازیگر به بیماری اوتیسم را تکذیب کرد، اما همین اتفاق کوچک و پر حاشیه سبب شد تا کنجکاوی افکار عمومی در مورد بیماری اوتیسم افزایش یابد.
فارغ از آنچه که در رابطه با «مژگان صابری» و حاشیه های فیلم سینمایی شعله ور به وجود آمد، پرسش های عدیده ای در مورد این بیماری وجود دارد که پرسیدن این سئوالات از یک متخصص خالی از لطف نیست.
دکتر فریبا عربگل فوق تخصص روانپزشکی و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در مورد اختلالات اوتیسم به «تابناک»، گفت: اختلالات طیف اوتیسم که قبلا به نام اختلالات نافذ رشد نامیده می شد از دسته اختلالات تکاملی عصبی در کودکان است که با ایجاد نقایصی در تعاملات اجتماعی،ارتباط کلامی و غیرکلامی و همچنین وجود علایق خاص و محدود و رفتارهای حرکتی کلیشه ای شناخته می شد. این اختلال زندگی بزرگسالی فرد را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. شیوع ان در سال های اخیر افزایش یافته به صورتی که از هر 54 پسر و از هر 189 دختر یک نفر به آن مبتلاست. شیوع در پسران 5 برابر دختران می باشد.
وی در مورد علائم این اختلال افزود: گرچه علت این اختلال هنوز شناخته نشده است ولی نقش عوامل ژنتیک در بروز آن بالاست طوری که در صورت وجود این اختلال در خانواده، خطر ابتلای سایر خواهربرادرها نسبت به جمعیت عمومی افزایش می یابد.
این روانپزشک افزود: معمولا علائم این اختلال در طی سال دوم زندگی آشکارتر می شود ، ولی در موارد شدیدتر ممکن است حتی در سال اول زندگی علائمی وجود داشته باشد که توجه والدین را جلب کند و مسلما در موارد خفیف تر علائم اصلی ممکن است تا چند سال تظاهر نکند . تاخیر کلام همراه با نقص رفتارهای اجتماعی در زیر دو سالگی باید والدین و پزشک را نسبت به این موضوع حساس کند.
وی در بخش دیگری از سخنانش و با تمییز علائم این بیماری تشریح کرد: یکی از علائمی که این افراد به آن مبتلا هستند مشکلات تکلمی است. نیمی از مبتلایان به اوتیسم ممکن است کلام نداشته باشند و در سایر میتلایان که کلام وجود دارد نقایص کلامی خاصی مشهود است. برون ده محدود کلامی، ذخیره لغات پایین، توانایی پایین تر و محدودتر کلامی در مقایسه با همسالان، تکرار کلام دیگران، تکرار کلمات یا جملات خاصی به صورت کلیشه ای، عدم توانایی برای تداوم و حفظ یک مکالمه هدفمند، نقص گرامری در کلام، نقص در آهنگ و لحن کلام، عدم درک و دریافت مفهوم نهفته در پس معنای ظاهری کلام و... از جمله مشکلاتی اشت که در تکلم این افراد دیده می شود.
عربگل نقص در ارتباط غیر کلامی را یکی دیگر علائم این بیماری دانست و افزود: افراد معمولا از زبان بدن خود برای قوت بخشیدن به پیام کلامی خود استفاده می کنند و حتی زمانیکه شخص قادر به صحبت کردن نیست می تواند از رفتارهای غیرکلامی برای رساندن منظور خود استفاده کند مثل حالت چهره، تماس چشمی، استفاده از ایما و اشاره و حرکان اندامها و بدن و.. افراد مبتلا به این اختلال نمی توانند از حالات غیر کلامی خود در ارتباطات، برای رساندن پیام خود استفاده کنند. نمی توانند حالات هیجانی و احساسات خود را در زبان بدن خود به طریق درستی نشان دهند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی در مورد دیگر مشکلات افراد ابتلا به بیماری اوتیسم گفت: نقایصی در روابط بین فردی و تعاملات اجتماعی از دیگر مشکلات آنها است. ناتوانی در سهیم کردن و سهیم شدن در علایق و احساسات، در ایجاد یک رابطه دوستانه معنادار و پاسخ دادن به تعاملات اجتماعی و نقص در فعالیت های گروهی و اجتماعی از دیگر مشکلاتی است که مبتلایان دارند.
وی با اشاره به الگوهای رفتارهای تکراری و محدود به عنوان دیگر نشانه این بیماری ادامه داد: حرکات تکراری و کلیشه ای، اصرار و پافشاری روی یکنواختی ، تبعیت غیر انعطاف پذیر از روتین ها و یا الگوهای رسمی رفتاری کلامی و غیر کلامی، دیسترس شدید هنگام تغییرات ، علایق محدود و ثابت در حوزه های خاص که از نظر شدت و موقعیت غیرطبیعی است.
عربگل همچنین پاسخ دهی حسی غیرمعمول را چه کاهش یافته و چه افزایش یافته در مقابل محرک های حسی و یا علاقه غیر معمول نسبت به جنبه های حسی محیط ، بی تفاوتی آشکار به درد و یا درجه حرارت ، پاسخ نا مناسب به صدا ها ، بوها و یا لمس اشیا ، مجذوب شدن به نورها و یا حرکات را از دیگر علائم افراد مبتلا به این بیماری دانست.
این فوق تخصص روانپزشکی افزود: از دیگر علائم افراد مبتلا به بیماری اوتیسم می توان به علائمی چون پرتحرکی، بیقراری، رفتارهای تکانشی، عدم کنترل هیجانات، اشکالاتی در خواب و اشتها و رفتار های آسیب رسان به خود اشاره کرد.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: علائم اختلالات طیف اوتیسم سبب مشکلات قابل توجه در فعالیت های تحصیلی، اجتماعی ، شغلی یا سایر زمینه ها می شود.
وی تصریح کرد: این افراد نیاز به خدمات توانبخشی در حوزه مهارت های کلامی و غیرکلامی، آموزش مهارت های اجتماعی و ارتباطی و گروهی دارند و در مواردی دارودرمانی می تواند کمک به تخفیف یا بهبود علائمی چون رفتارهای تکانشی، بیقراری، پرتحرکی، رفتارهای خود اسیب رسان، رفتارهای کلیشه ای و تنظیم خواب و .... این افراد کند.
وی افزود: هوش کودکان مبتلا به اوتیسم از کم توانی ذهنی تا هوش عادی و گاه در طیف خاصی از این افراد با جزایر هوشی و توانمندی های منحصر به فرد در برخی از حوزه ها متفاوت است.
عربگل در بخش پایانی سخنان خود و در مورد نگاه جامعه به این افراد اضافه کرد: این افراد نیاز دارند تا از سوی جامعه درک شوند. دلسوزی، کنجکاوی، تمسخر، اذیت کردن و طرد کردن انها مشکلاتی را به مسائل انها و خانواده هایشان اضافه می کند. کس نمی داند قرعه بعدی به نام چه کسی خواهد افتاد. هیچ کس بیماری خود را انتخاب نمی کند پس انها را بپذیریم در کنار خود. پذیرش انها، وارد کردن انها به ارتباطات اجتماعی مان، سهیم کردنشان در دوستی هامان می تواند باری را از دوش انها و خانواده اشان بردارد تا به دنبال مدرسه ای خاص و مجزا نباشند تا فرزندشان را از اذیت و آزار و تمسخر سایر همکلاسی ها در امان نگه دارند، تا مدرسه بپذیرد در کنار سایر کودکان به آنها پذیرش دهد و انها را مجزا و منفک نکند، تا در آینده انها بتوانند در حوزه هایی که توانمندی دارند در کنار سایر انسان ها شغلی داشته باشند و تحت حمایت خانوادگی و اجتماعی زندگی ارامی را سپری کنند.
