همه آنچه در مورد تسلیحات هسته‌ای کره شمالی می‌دانیم

با توجه به پیشرفت‌های هسته‌ای و موشکی کره شمالی، تهدیدات آمریکا علیه این کشور چنان اوج گرفته که برخی مقامات این کشور، بروز جنگ با آمریکا را اجتناب‌ناپذیر دانسته‌اند. در مقابل مک‌مستر مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا، مدعی است، احتمال بروز جنگ روز به روز بیشتر می‌شود. آیا کره شمالی توانایی هسته‌ای کافی برای پیشگیری از حمله آمریکا را به دست آورده است؟

به گزارش «تابناک»؛ زیگفرید هکر دانشمند هسته‌ای آمریکا که از سال 1986 تا 1997 مدیریت آزمایشگاه هسته‌ای ملی آمریکا در لوس‌آلاموس را بر عهده داشته است، در مطلبی در این خصوص در فارین افرز نوشته که در ژانویه 2004، مدیر مرکز تحقیقات هسته‌ای یونگ بیون کره شمالی، یک شیشه مهر و موم شده را به دست من داد که در آن فلز پلوتونیوم قرار داشت تا به من نشان دهد که کشورش به توانایی بازدارنده هسته‌ای دست یافته است. کره شمالی برای اثبات همین ادعا در روزهای پایانی ماه نوامبر، موشکی را شلیک کرد که تا ارتفاع 2800 مایلی در جو بالا رفت و ادعا کرد، موشکی با کلاهک هسته‌ای دارد که قادر است به همه نقاط آمریکا برسد. آیا برنامه هسته‌ای کره شمالی واقعا به این مرحله رسیده است؟

با توجه به افزایش نگرانی جهانی در خصوص تنش لفظی میان رهبران ایالات متحده و کره شمالی، امروز بیش از هر زمانی ضروری است تا به این پرسش پاسخ داده شود که از برنامه هسته‌ای و موشکی کره شمالی چه چیزهایی را می‌دانیم و چه چیزهایی را نمی‌دانیم.

در سال 2004، آنچه من در کره شمالی دیدم، من را قانع نکرد که کره شمالی می‌تواند سلاح هسته‌ای بسازد و آن را با موفقیت به سوی هدف خود شلیک کند، ولی سفرهای اخیر به کره شمالی و اطلاعات منتشره در فضای عمومی، کمترین تردیدی در خصوص پیشرفت چشمگیر کره شمالی در خصوص تولید مواد هسته‌ای مورد نیاز، ساخت سلاح هسته‌ای و آزمایش موشک‌های متنوع و تمایل به ترکیب این پیشرفت‌ها برای رسیدن به هدف نهایی خود باقی گذاشته است.

تجربه گسترده کره شمالی در خصوص موشک‌های با برد کمتر و آزمایش‌های هسته‌ای در یازده سال اخیر، به احتمال بسیار، کره شمالی را قادر ساخته که کلاهک هسته‌ای را بر موشکی سوار کند که توانایی رسیدن به همه نقاط ژاپن و کره جنوبی را داشته باشد. این توانایی در کنار حجم عظیم آتش توپخانه که بر روی سئول پایتخت کره جنوبی متمرکز شده است، برای ایجاد بازدارندگی در برابر واشنگتن کافی به نظر می‌رسد، ولی طبق برآورد من، کره شمالی دو سال دیگر زمان و چندین آزمایش موشکی و هسته‌ای دیگر نیاز دارد تا بتواند به خاک آمریکا، حمله هسته‌ای بکند.

رسیدن به توانایی بازدارنده هسته‌ای نیازمند چیست؟

توانایی مطمئن بازدارندگی هسته‌ای نه فقط به تولید مواد هسته‌ای مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای نیاز دارد بلکه لازم است که توانایی لازم برای تسلیحاتی‌سازی این مواد یعنی طراحی و تولید سلاح هسته‌ای و همچنین وسیله‌ای برای رساندن سلاح هسته‌ای به هدف مورد نظر وجود داشته باشد. علاوه بر این کشور مورد نظر باید نشان دهد که این توانایی‌ها و نیز اراده لازم برای استفاده از سلاح هسته‌ای در صورت لزوم را نیز دارد. در تمایل کیم جونگ اون به استفاده از سلاح هسته‌ای در صورت لزوم، تردید کمی وجود دارد، ولی برآورد دقیق توانایی یک کشور در ساخت و پرتاب سلاح هسته‌ای کار سخت‌تری است.

کره شمالی برای نشان دادن این توانایی خود، اغلب پیشرفت‌های خود را به نمایش گذاشته است. بیشتر مجتمع‌های هسته‌ای و موشکی کره شمالی در برابر چشم ماهواره‌های خارجی ایجاد شده است و رسانه‌های دولتی همواره تصاویری از بازدید رهبر کره شمالی از سلاح‌ها و تأسیسات این کشور منتشر می‌کنند. برآورد من از توانایی‌های کره شمالی بر پایه هفت بازدید حضوری من از کره شمالی و همچنین اطلاعات منتشره در فضای عمومی ارائه می‌شود.

دو شکل کلی از مواد مورد استفاده در سلاح هسته‌ای وجود دارد: پلوتونیوم که از راکتورهای آب سنگین به دست می‌آید و اورانیوم تسلیحاتی که حاصل کار غنی‌سازی با استفاده از سانتریفیوژ است. میزان ذخایر پلوتونیوم کره شمالی را می‌توان با اطمینان بالایی محاسبه کرد زیرا مشخصات فنی راکتور پنج مگاواتی یونگ‌بیون روشن است و میزان کار راکتور در تصاویر ماهواره‌های غیرنظامی نیز قابل تشخیص است. در زمان‌هایی که پنجره دیپلماسی با کره شمالی باز بوده است، گروه‌های بین‌المللی امکان بازدید از یونگ‌بیون را داشته‌اند. خود من از تأسیسات پلوتونیوم یونگ‌بیون بازدید و چندین بار کارکنان بسیار ماهر و قابل آن را ملاقات کرده‌ام. تخمین من این است که کره شمالی بیست تا چهل کیلوگرم پلوتونیوم دارد که برای ساخت چهار تا هشت سلاح هسته‌ای کافی است.

تخمین میزان اورانیوم غنی شده در اختیار کره شمالی به مراتب سخت‌تر است. تعیین موقعیت تاسیسات غنی‌سازی از راه دور کار بسیار دشواری است. با وجود این، طی آخرین سفر من به کره شمالی در سال 2010، کره شمالی اجازه داد از تاسیسات مدرن غنی‌سازی این کشور که کار تکمیل آن به تازگی به پایان رسیده بود، بازدید کنم. تا جایی که من می‌دانم، به غیر از گروه کوجک ما که از دانشگاه استانفورد برای بازدید از تاسیسات هسته‌ای کره شمالی سفر کرده بودیم، هیچ خارجی دیگری از آن تاسیسات غنی‌سازی و یا تاسیسات احتمالی دیگر کره شمالی بازدید نکرده است. با توجه به اطلاعات به دست آمده از آن بازدید، تصویربرداری ماهواره‌ای و با توجه تحلیل‌های احتمالاتی از واردات و تولید مواد و تجهیزات اصلی مورد استفاده در غنی‌سازی، برآورد من این است که کره شمالی بین 250 تا 500 کیلوگرم اورانیوم تسلیحاتی در اختیار دارد که برای ساخت 12 تا 24 سلاح هسته‌ای کافی است.

کره شمالی احتمالا توانایی تولید تعداد کمی بمب هیدروژنی را دارد. ساخت چنین بمبی نیازمند داشتن اشکال سنگین هیدروژن یعنی دوتریم و تریتیوم است که در فاز همجوشی در یک بمب هیدروژنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فاز اول انفجار یک بمب هیدروژنی از طریق انفجار یک بمب هسته‌ای شکل می‌گیرد که در آن اورانیوم و یا پلوتونیوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. کره شمالی توانایی خود برای تولید دوتریوم و تریتیوم و همچنین ترکیبات لیتیوم مورد استفاده در سلاح هیدروژنی را نشان داده است.

ساخت سلاح هسته‌ای در کره شمالی

از سال 2006 تاکنون، کره شمالی شش آزمایش زیرزمینی هسته‌ای انجام داده است. محاسبات زلزله‌شناسی در نقاط مختلف جهان امکان ارزیابی قدرت این انفجارها را مهیا کرده است. در آزمایش آخر که یکی در سال 2016 و دیگری در سپتامبر 2017 انجام شدند، قابل توجه هستند. در آزمایش سال 2016، سلاح آزمایش شده، قدرتی بین ده تا 25 کیلوتن داشت که به اندازه سلاح‌های هسته‌ای است که هیروشیما و ناکازاکی را نابود کرد. قدرت آزمایش انجام شده در سیزدهم سپتامبر 2017 تقریبا ده برابر یعنی برابر با قدرت انفجار 200 تا 250 کیلوتن تی‌ان‌تی بود که نشان‌دهنده این است که احتمالا در آن از یک بمب هیدروژنی استفاده شده است.

پیش از این کره شمالی در مورد سلاح آزمایش شده در ژانویه 2016 نیز ادعا نموده بود که سلاح هیدروژنی آزمایش کرده است، ولی این ادعا با تردید مواجه شده بود. چند ساعت پیش از آزمایش اخیر، کره شمالی تصویر بازدید رهبر این کشور از ماکت یک سلاح هیدروژنی را نشان داد. هرچند شکل طراحی چنین سلاحی اغلب به عنوان یک موضوع محرمانه مورد توجه کشورها قرار می‌گیرد، کره شمالی علاقه دارد که تولیدات خود را به نمایش بگذارد.

پیشینه آزمایش‌های مورد اشاره، نشان می‌دهد، کره شمالی توانایی ساخت سلاح هسته‌ای با قدرتی مشابه سلاح‌های مورد استفاده در هیروشیما و ناکازاکی و همچنین توانایی تولید سلاح هیدروژنی با قدرتی مشابه توان تخریب بمب‌های هیدروژنی مدرن دیگر کشورها را دارد.

با توجه به این پیشینه و با توجه به میزان مواد هسته‌ای که در اختیار کره شمالی است، تخمین من این است که این کشور مواد لازم برای ساخت 25 تا 30 سلاح را در اختیار دارد و هر سال نیز می‌تواند شش تا هفت سلاح جدید تولید کند (دیوید آلبرایت کارشناس مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی نیز تخمین‌های مشابهی را به دست آورده و تصور می‌کند، کره شمالی مواد لازم برای ساخت 15 تا 34 هسته‌ای را در اختیار دارد و این میزان هر سال بین سه تا 5 سلاح جدید افزایش خواهد یافت). این تخمین‌ها البته کمتر از تخمین‌های افشا شده نهادهای اطلاعاتی آمریکاست که تعداد سلاح‌های هسته‌ای کره شمالی را 60 مورد تخمین زده است.

آیا موشک‌های کره شمالی کارآمدی لازم برای حمل سلاح هسته‌ای را دارند؟

پرسش مهم دیگر اینکه آیا سلاح‌های هسته‌ای کره شمالی به اندازه کافی کوچک هستند که بتوان آن را بر سر موشک‌های کوتاه برد و دوربرد کره شمالی نصب کرد. سال های مدیدی است که تصور می‌شود برنامه موشکی کره شمالی به اندازه کافی توسعه نیافته و از برنامه هسته‌ای این کشور عقب مانده است. اگر چه تهیه و تولید موشک‌های کوتاه‌برد به دهه 1980 باز می‌گردد کار روی موشک‌های دوربرد دیرتر آغاز شده و اخیرا سرعت گرفته است. در دو سال گذشته، کره شمالی بیش از 40 موشک آزمایش کرده است که بیشتر آنها میان‌برد و یا دوربرد بوده‌اند.

امروزه، آزمایش‌های موشکی علنی‌ترین نشانه اشتیاق کره شمالی برای در اختیار داشتن سلاح هسته‌ای است. پرتاب‌های موفقیت‌آمیز موشکی کره شمالی توسط ناظرین بین‌الملی رویت می‌شود و مقامات کره شمالی نیز اغلب با انتشار تصاویر و ویدئوهایی که رهبر کره شمالی در آن حاضر است، این موفقیت‌ها را برجسته‌سازی می‌کنند. در ماه جولای سال جاری، کره شمالی با پرتاب دو موشک بالستیک قاره‌پیمای هواسونگ 14 که بردی بیش از 3400 مایل دارد، به پیشرفت مهمی دست یافت. در هفته‌های گذشته، کره شمالی موشک به مراتب قدرتمندتر هواسونگ 15 را آزمایش کرد که برد آن 8هزار مایل تخمین زده می‌شود و توانایی رسیدن به همه جای خاک آمریکا را دارد. این آزمایش‌ها با متنوع‌سازی موشک‌های کره شمالی همراه شده است که هدف آن توانایی شلیک سلاح هسته‌ای در هر زمانی و از هر مکانی از جمله از زیردریایی‌های این کشور است.

این پیشرفت‌های چشمگیر در تولید مواد هسته‌ای، طراحی و ساخت سلاح هسته‌ای و شلیک طیف گسترده‌ای از موشک‌ها، پاسخ به این سوال را ضروری خواهد ساخت که آیا کره شمالی می‌تواند این مجموعه پیشرفت‌ها را در یک قالب مشترک بگنجاند و به توانایی شلیک موشکی هسته‌ای به خاک آمریکا دست یابد یا خیر. در زمان بازدید ما از کره شمالی در سال 2004، احتمالا رهبری این کشور تصور می‌کرد ساخت چند سلاح هسته‌ای اولیه، بازدارندگی کافی را در برابر آمریکا ایجاد خواهد کرد. در سال 2009، کره شمالی نیاز دید تا آزمایش‌های هسته‌ای بیشتری انجام دهد تا ثابت شود که واقعا بمب هسته‌ای در اختیار دارد. اخیرا کره شمالی بر شلیک موشکی با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای به فواصل دورتر متمرکز شده است. در سال جاری میلادی و با توجه به بر سر کار آمدن ترامپ در امریکا، کره شمالی بر هدف بلندپروازانه‌تری متمرکز شده است: نشان دادن توانایی خود در رساندن سلاح هسته‌ای به همه خاک ایالات متحده با استفاده از موشکی قاره‌پیما که ترجیحا کلاهک آن هیدروژنی باشد.

تردید بسیار کمی وجود دارد که کره شمالی توانایی شلیک موشک با کلاهک هسته‌ای قادر به رسیدن به ژاپن و کره جنوبی را دارد ولی موشک قاره‌پیما به کلاهک کوچکتر و سبک‌تری نیاز دارد که از مقاومت کافی برای طی مسیر طولانی از کره شمالی تا آمریکا و به ویژه شرایط ویژه زمان بازگشت به جو برخوردار باشد. تخمین من این است که رسیدن به این توانایی حداقل به دو سال دیگر زمان نیاز دارد.

آیا زمان مذاکره فرا رسیده است؟

کره شمالی، یکی از منزوی‌ترین کشورهای دنیا، چگونه توانسته به این پیشرفت‌ها دست یابد؟ بخشی از پیشرفت نتیجه کمک گرفتن از خارج است. در دهه 1960 اتحاد شووری به کره شمالی در مسیر استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای کمک می‌کرد و از جمله کارشناسان کره‌ای را آموزش می‌داد. بعد از سال 1991 نیز همکاری با صنایع موشکی روسیه و احتمالا اوکراین ادامه یافت و کره شمالی از روزنه‌های موجود در رژیم‌های بین‌المللی کنترل صادرات، برای به دست آوردن مواد کلیدی مورد استفاده برای تولید مواد هسته‌ای استفاده کرد، ولی بخش اصلی تاسیسات هسته‌ای و بمب‌های کره شمالی با تکیه بر توان داخلی ایجاد شده و برنامه کره شمالی در حال حاضر خودکفاست.

بعد از آخرین آزمایش موشکی اخیر کره شمالی، این کشور اعلام کرده است که به هدف خود برای تکمیل سیستم موشکی مورد نیاز برای پرتاب سلاح هسته‌ای به منظور بازدارندگی در مقابل تجاوزگری آمریکا دست یافته است. به لحاظ داخلی این دستاورد مهمی است زیرا حکومت کره شمالی در سال 2013 اعلام کرد به دنبال توانایی بازدارندگی هسته‌ای است تا بعد از آن بتواند بر توسعه اقتصادی متمرکز شود. آیا با توجه به دستاوردهای اخیر، دولت کره شمالی آماده ازسرگیری دیپلماسی با آمریکا است؟

هرچند کره شمالی هنوز به زمان بیشتری نیاز دارد تا بتواند تهدیدی مطمئن را متوجه همه خاک ایالات متحده نماید، این حقیقت که این کشور می‌تواند خسارت‌های سهمگینی را بر متحدان امریکا در منطقه و همچنین پایگاه‌های آمریکا وارد کند، به حکومت کره شمالی اعتماد به نفس لازم برای مذاکره با آمریکا به منظور کاهش تنش و پیشگیری از بروز جنگ را می‌دهد.