تاريخ، زير پايه‌هاي تله كابين اصفهان
پس از احداث تله‌كابين، يك‌سري بناها همانند سالن همايش و رستوران در كنار ايستگاه‌ها ساخته شدند كه آسيب‌هاي جدي به كوه و دژ وارد كردند. تخريب بخشي از قلعه شاه‌دژ نتيجه دو دهه اقدامات خودسرانه مديريت پیشین شهري اصفهان بوده است. سازمان نوسازی در اقدامي خودسرانه در ایستگاه چهارم تله‌کابین، به‌نام مرمت، اقدام به کند و کاو بدون مجوز از پژوهشکده باستان‌شناسی کشور کرده است
اين روزها تصرف عرصه‌هاي ملي به‌شدت باب شده است. يك روز اخبار مربوط به جنگل‌خواري درياخواري يا كوه‌خواري دل هر ايراني را به‌درد مي‌آورد و امروز خبر قلعه‌خواري موجب تاسف بسياري از هموطنان‌مان شده است.
به گزارش روزنامه قانون، قلعه چند هزارساله شاه‌دژ، قرباني جديد تصرف و تخريب عرصه ملي كشور است اما يك تفاوت با بسياري از پرونده‌هاي تصرف اراضي ملي كشور دارد تفاوت آن به‌دليل اين است كه تصرف قلعه شاه‌دژ توسط بخش خصوصي صورت نگرفته بلكه اين بار پاي شهرداري اصفهان درميان است. نكته جالب توجه سكوت رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور درباره پرونده قلعه شاه‌دژ است.
تخريب ميراث نتيجه مديريت خودسرانه
تخريب بخشي از قلعه شاه‌دژ نتيجه دو دهه اقدامات خودسرانه مديريت سابق شهري اصفهان است. مديريت سابق شهري اصفهان، پروژه‌هايی همچون مترو، جهان‌نما، زیرگذر میدان باستانی عتیق و ... را در كارنامه خود دارد كه فصل مشترك تمامي اين پرونده‌ها، تخريب و آسيب به ميراث تاريخي و فرهنگي شهر اصفهان است.
بيش از هزار و دويست نفر از شهروندان اصفهاني در نامه‌اي اعتراض خود را درخصوص تخريب و تصرف كوه صفه و بخشي از قلعه شاه‌دژ را به رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور اعلام كرده‌اند؛ اما تاكنون به‌گفته نگارنده‌هاي آن نامه پاسخ يا موضع‌گيري درباره كوه صفه و قلعه شاه‌دژ توسط ايشان صورت نگرفته است و سكوت رييس سازمان ميراث فرهنگي شايبه‌هاي بسياري را درپي داشته است.
كوتاهي مديران ميراث دربرابر كوه‌خواري
احسان رعنايي، يكي از فعالان ميراث فرهنگي كشور درباره پرونده كوه صفه و قلعه شاه‌دژ به «قانون» گفت:« قلعه شاه‌دژ، یکی از بزرگ‌ترین قلعه‌های کوهستانی کشورکه وسعت و پراکندگی آن به چندین هکتار و قدمت آن به پیش از دوره ساسانیان می‌رسد، بر فراز كوه صفه قرار دارد. اين قلعه در سال 1384 ثبت ملی شده است.
کوتاهی مدیران اداره میراث فرهنگی طی چند سال اخیر، كوه صفه و قلعه شاه‌دژ را در معرض دو خطر اصلی قرار داد. مهم‌ترين مساله، تخلف در ضوابط شهرسازي است كه در اين كوه انجام شده است. كاربري دامنه كوه صفه در طرح تفضيلي فضاي سبز است. براساس مستنداتي كه در اختيار داريم، ساخت‌و ساز در دامنه كوه صفه غيرقانوني است اما در دو دهه اخير ساخت و سازهاي بسياري در آنجا انجام شده است. اين ساخت و سازها در قالب مجتمع‌هاي تفريحي، رستوران و تله كابين بوده است. اين مستندات را در اختيار مسئولان استانداري و قضايي قرار داده‌ايم و آن‌ها مجاب شده اند كه ساخت‌و سازهاي انجام شده در دامنه كوه صفه، خلاف و غيرقانوني بوده است.
تله‌كابين، بيشترين آسيب را به كوه صفه و قلعه‌شاه‌دژ وارد كرده است. پس از احداث تله‌كابين يك‌سري بناها همانند سالن همايش، آمفي‌تئاترو رستوران در كنار ايستگاه‌هاي تله‌كابين ساخته شدند كه آسيب‌هاي جدي به كوه و دژ وارد كردند».
تله‌كابين، بلاي جان شاه‌دژ
رعنايي در ادامه با اشاره به پيشروي تله‌كابين تا قلعه شاه‌دژ عنوان كرد:« باتوجه به اينكه قلعه شاه‌دژ در قله كوه صفه قرار دارد و تله‌كابين نيز تا قله كوه پيشروي كرده است، بخش‌هايي از دژ را تحت تاثير قرار داده است. طبق قانون ميراث فرهنگي؛ هنگامي‌كه يك قلعه تاريخي در كوهستان قرار دارد، تمامي كوه بايد به‌عنوان عرصه و حريم اثر مورد صيانت قرار بگيرد.
در ابتدا به‌دليل حجم ساخت و سازي كه به‌راحتي در كوه صفه انجام مي‌شد، تصور مي‌كرديم طبق قانون و مصوباتي اين پروژه‌ها اجرا مي‌شود اما پس از بررسي‌هايي مشخص شد كه تمامي اين ساخت‌و‌سازها خلاف ضوابط شهرسازي و غيرقانوني بوده است.
بيشترين آسيب تله‌كابين به دژ در بخشي از پايه‌هاي قلعه رخ داده است. درسال 93 ايستگاهي دركنار قلعه احداث شده كه موجب تخريب آن بخش از دژ شده است. ادامه پروژه تله‌کابین توسط شرکت «توسعه مجتمع‌های سیاحتی و ورزشی سپاهان» (به صورت غیرقانونی وبدون مصوبه‌کمیسیون ماده پنج)،موجب تخریب بخشی از دیوار قلعه و ایستگاه چهارم دیوار به دیوار محوطه باستانی تاسیس شده است. پروژه تله‌کابین به بهانه گردشگری و بازدید از قلعه، یکی از مخرب‌ترین اقدامات خودسرانه در منطقه بوده است.در صورتی‌که برای بازدید از دژهای کوهستانی، بايد مسیر باستانی آن برای بازدید پیاده احیا شود».
مرمت‌هاي خودسرانه شهرداري
رعنايي درباره مرمت‌هاي غيراصولي سازمان نوسازي شهرداري اصفهان گفت:« طبق توافق میان اداره میراث فرهنگی و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری، مقرر بوده است؛ پس از کاوش و حفاری آثار توسط هیات باستان‌شناسی، سازمان نوسازی نسبت به مرمت آثار کاوش شده اقدام کند. اما درحالی که هیات باستان‌شناسی بخش‌هایی از ارگ اصلی را کاوش و حفاری کرده است، سازمان نوسازی در اقدامي عجيب و خودسرانه در بخش‌های دیگر از جمله ایستگاه چهارم تله‌کابین، به‌نام مرمت، اقدام به کند و کاو و نوسازی بدون مجوز از پژوهشکده باستان‌شناسی کشور کرده است».
سكوت رييس ميراث فرهنگي
او با اشاره به گلایه یک‌هزار و دویست شهروند به ريیس کل سازمان میراث فرهنگی درباره كوه صفه و قلعه شاه‌دژ گفت:« اين نامه به‌شماره 29867/951 دبیرخانه مرکزی سازمان به رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور ارسال شد كه تاكنون به آن پاسخي داده نشده است. اما باوجود عدم پاسخ‌دهی و موضع‌گیری خانم احمدی‌پور، ريیس پژوهشکده باستان‌شناسی با بررسی‌گزارش بازرس اعزامی آن سازمان بر «رفع دخل و تصرف‌ها و برچیده شدن دکل‌ها و پایه‌های تله‌کابین» تاکید کرد ه است. ولی از آنجا که اقدام محسوسی برای پاکسازی عرصه شاه‌دژ و توقف توسعه تله‌کابین و برچیدن پایه‌ها و تاسیسات نیمه تمام آن انجام نشده است، جمعی از سمن‌های اصفهان ضمن ارسال نامه به استاندار، خواستار پیگیری جدی پاکسازی آن عرصه از تاسیسات غیرقانونی و پیگیری حقوقی عملکرد مدیران متخلف طی دو دهه اخیر توسط استاندار شدند».
چرا تله‌كابين تخلف است؟
اين فعال ميراث فرهنگي درباره دلايل غيرقانوني بودن تله‌كابين و ملحقات آن عنوان كرد:« در سال 1372، کاربری تمامی مناطق همجوار شهری اصفهان به‌عنوان «ضوابط طرح تفصیلی دوم» مصوب شد و در بخش مربوط به دامنه‌های کوه صفه، هرگونه ساخت‌و‌ساز در آن منطقه ممنوع اعلام شد.
این ضوابط، در سال 1390 بازتصویب و همچنان هرگونه ساخت و ساز به‌جز تاسیسات نگه‌داری فضای سبز (اتاق چاه و اتاق نگهبان) را در دامنه‌های کوه صفه، ممنوع اعلام کرد. اولین اقدام سوال برانگیز، واگذاری بخشی از زمین دامنه کوه به‌منظور ساخت هتل در سال 1373 بود. مشخص نبود براساس كدام قانون؛ در منطقه‌ای که طبق ضوابط شهرسازی، فضای سبز عمومی و ساخت و ساز ممنوع بوده، این زمین واگذار شده است. از اواخر دهه هفتاد، مديران شهري با صدور مجوز براي پروژه‌های بزرگ عمرانی از جمله رستوران، سالن‌های ورزشی، تله‌کابین و ... مقررات را زیرپا گذاشتند.
به‌تازگي این موضوع توسط معاون شهرسازی وزیر راه و شهرسازی و مدیران مربوط در استان، تحت بررسی است. نكته قابل توجه قانون‌گریزی مدیریت شهری اصفهان طی دو دهه اخیر و ایجاد خسارات فراوان در پروژه‌های گوناگون بوده است. مشکلی که نه‌تنها عواقب ناسالمی برای شهراصفهان و فرهنگ شهروندی به‌همراه داشته است بلکه مدیریت فعلی و شهردار کنونی را نیز با مشکل موامیراث فرهنگی جه ساخته است. شنيده‌ها حاكي از آن است كه تیم مدیریت قبلی، به‌دلیل بی‌خبری شهروندان نسبت به کارنامه پیشین، دوباره پیگیر بر صدر نشینی کاندیداهای مطلوب‌شان در شهرداری و شورای شهر هستند.
به گزارش روزنامه قانون، قلعه چند هزارساله شاه‌دژ، قرباني جديد تصرف و تخريب عرصه ملي كشور است اما يك تفاوت با بسياري از پرونده‌هاي تصرف اراضي ملي كشور دارد تفاوت آن به‌دليل اين است كه تصرف قلعه شاه‌دژ توسط بخش خصوصي صورت نگرفته بلكه اين بار پاي شهرداري اصفهان درميان است. نكته جالب توجه سكوت رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور درباره پرونده قلعه شاه‌دژ است.
تخريب ميراث نتيجه مديريت خودسرانه
تخريب بخشي از قلعه شاه‌دژ نتيجه دو دهه اقدامات خودسرانه مديريت سابق شهري اصفهان است. مديريت سابق شهري اصفهان، پروژه‌هايی همچون مترو، جهان‌نما، زیرگذر میدان باستانی عتیق و ... را در كارنامه خود دارد كه فصل مشترك تمامي اين پرونده‌ها، تخريب و آسيب به ميراث تاريخي و فرهنگي شهر اصفهان است.
بيش از هزار و دويست نفر از شهروندان اصفهاني در نامه‌اي اعتراض خود را درخصوص تخريب و تصرف كوه صفه و بخشي از قلعه شاه‌دژ را به رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور اعلام كرده‌اند؛ اما تاكنون به‌گفته نگارنده‌هاي آن نامه پاسخ يا موضع‌گيري درباره كوه صفه و قلعه شاه‌دژ توسط ايشان صورت نگرفته است و سكوت رييس سازمان ميراث فرهنگي شايبه‌هاي بسياري را درپي داشته است.
كوتاهي مديران ميراث دربرابر كوه‌خواري
احسان رعنايي، يكي از فعالان ميراث فرهنگي كشور درباره پرونده كوه صفه و قلعه شاه‌دژ به «قانون» گفت:« قلعه شاه‌دژ، یکی از بزرگ‌ترین قلعه‌های کوهستانی کشورکه وسعت و پراکندگی آن به چندین هکتار و قدمت آن به پیش از دوره ساسانیان می‌رسد، بر فراز كوه صفه قرار دارد. اين قلعه در سال 1384 ثبت ملی شده است.
کوتاهی مدیران اداره میراث فرهنگی طی چند سال اخیر، كوه صفه و قلعه شاه‌دژ را در معرض دو خطر اصلی قرار داد. مهم‌ترين مساله، تخلف در ضوابط شهرسازي است كه در اين كوه انجام شده است. كاربري دامنه كوه صفه در طرح تفضيلي فضاي سبز است. براساس مستنداتي كه در اختيار داريم، ساخت‌و ساز در دامنه كوه صفه غيرقانوني است اما در دو دهه اخير ساخت و سازهاي بسياري در آنجا انجام شده است. اين ساخت و سازها در قالب مجتمع‌هاي تفريحي، رستوران و تله كابين بوده است. اين مستندات را در اختيار مسئولان استانداري و قضايي قرار داده‌ايم و آن‌ها مجاب شده اند كه ساخت‌و سازهاي انجام شده در دامنه كوه صفه، خلاف و غيرقانوني بوده است.
تله‌كابين، بيشترين آسيب را به كوه صفه و قلعه‌شاه‌دژ وارد كرده است. پس از احداث تله‌كابين يك‌سري بناها همانند سالن همايش، آمفي‌تئاترو رستوران در كنار ايستگاه‌هاي تله‌كابين ساخته شدند كه آسيب‌هاي جدي به كوه و دژ وارد كردند».
تله‌كابين، بلاي جان شاه‌دژ
رعنايي در ادامه با اشاره به پيشروي تله‌كابين تا قلعه شاه‌دژ عنوان كرد:« باتوجه به اينكه قلعه شاه‌دژ در قله كوه صفه قرار دارد و تله‌كابين نيز تا قله كوه پيشروي كرده است، بخش‌هايي از دژ را تحت تاثير قرار داده است. طبق قانون ميراث فرهنگي؛ هنگامي‌كه يك قلعه تاريخي در كوهستان قرار دارد، تمامي كوه بايد به‌عنوان عرصه و حريم اثر مورد صيانت قرار بگيرد.
در ابتدا به‌دليل حجم ساخت و سازي كه به‌راحتي در كوه صفه انجام مي‌شد، تصور مي‌كرديم طبق قانون و مصوباتي اين پروژه‌ها اجرا مي‌شود اما پس از بررسي‌هايي مشخص شد كه تمامي اين ساخت‌و‌سازها خلاف ضوابط شهرسازي و غيرقانوني بوده است.
بيشترين آسيب تله‌كابين به دژ در بخشي از پايه‌هاي قلعه رخ داده است. درسال 93 ايستگاهي دركنار قلعه احداث شده كه موجب تخريب آن بخش از دژ شده است. ادامه پروژه تله‌کابین توسط شرکت «توسعه مجتمع‌های سیاحتی و ورزشی سپاهان» (به صورت غیرقانونی وبدون مصوبه‌کمیسیون ماده پنج)،موجب تخریب بخشی از دیوار قلعه و ایستگاه چهارم دیوار به دیوار محوطه باستانی تاسیس شده است. پروژه تله‌کابین به بهانه گردشگری و بازدید از قلعه، یکی از مخرب‌ترین اقدامات خودسرانه در منطقه بوده است.در صورتی‌که برای بازدید از دژهای کوهستانی، بايد مسیر باستانی آن برای بازدید پیاده احیا شود».
مرمت‌هاي خودسرانه شهرداري
رعنايي درباره مرمت‌هاي غيراصولي سازمان نوسازي شهرداري اصفهان گفت:« طبق توافق میان اداره میراث فرهنگی و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری، مقرر بوده است؛ پس از کاوش و حفاری آثار توسط هیات باستان‌شناسی، سازمان نوسازی نسبت به مرمت آثار کاوش شده اقدام کند. اما درحالی که هیات باستان‌شناسی بخش‌هایی از ارگ اصلی را کاوش و حفاری کرده است، سازمان نوسازی در اقدامي عجيب و خودسرانه در بخش‌های دیگر از جمله ایستگاه چهارم تله‌کابین، به‌نام مرمت، اقدام به کند و کاو و نوسازی بدون مجوز از پژوهشکده باستان‌شناسی کشور کرده است».
سكوت رييس ميراث فرهنگي
او با اشاره به گلایه یک‌هزار و دویست شهروند به ريیس کل سازمان میراث فرهنگی درباره كوه صفه و قلعه شاه‌دژ گفت:« اين نامه به‌شماره 29867/951 دبیرخانه مرکزی سازمان به رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور ارسال شد كه تاكنون به آن پاسخي داده نشده است. اما باوجود عدم پاسخ‌دهی و موضع‌گیری خانم احمدی‌پور، ريیس پژوهشکده باستان‌شناسی با بررسی‌گزارش بازرس اعزامی آن سازمان بر «رفع دخل و تصرف‌ها و برچیده شدن دکل‌ها و پایه‌های تله‌کابین» تاکید کرد ه است. ولی از آنجا که اقدام محسوسی برای پاکسازی عرصه شاه‌دژ و توقف توسعه تله‌کابین و برچیدن پایه‌ها و تاسیسات نیمه تمام آن انجام نشده است، جمعی از سمن‌های اصفهان ضمن ارسال نامه به استاندار، خواستار پیگیری جدی پاکسازی آن عرصه از تاسیسات غیرقانونی و پیگیری حقوقی عملکرد مدیران متخلف طی دو دهه اخیر توسط استاندار شدند».
چرا تله‌كابين تخلف است؟
اين فعال ميراث فرهنگي درباره دلايل غيرقانوني بودن تله‌كابين و ملحقات آن عنوان كرد:« در سال 1372، کاربری تمامی مناطق همجوار شهری اصفهان به‌عنوان «ضوابط طرح تفصیلی دوم» مصوب شد و در بخش مربوط به دامنه‌های کوه صفه، هرگونه ساخت‌و‌ساز در آن منطقه ممنوع اعلام شد.
این ضوابط، در سال 1390 بازتصویب و همچنان هرگونه ساخت و ساز به‌جز تاسیسات نگه‌داری فضای سبز (اتاق چاه و اتاق نگهبان) را در دامنه‌های کوه صفه، ممنوع اعلام کرد. اولین اقدام سوال برانگیز، واگذاری بخشی از زمین دامنه کوه به‌منظور ساخت هتل در سال 1373 بود. مشخص نبود براساس كدام قانون؛ در منطقه‌ای که طبق ضوابط شهرسازی، فضای سبز عمومی و ساخت و ساز ممنوع بوده، این زمین واگذار شده است. از اواخر دهه هفتاد، مديران شهري با صدور مجوز براي پروژه‌های بزرگ عمرانی از جمله رستوران، سالن‌های ورزشی، تله‌کابین و ... مقررات را زیرپا گذاشتند.
به‌تازگي این موضوع توسط معاون شهرسازی وزیر راه و شهرسازی و مدیران مربوط در استان، تحت بررسی است. نكته قابل توجه قانون‌گریزی مدیریت شهری اصفهان طی دو دهه اخیر و ایجاد خسارات فراوان در پروژه‌های گوناگون بوده است. مشکلی که نه‌تنها عواقب ناسالمی برای شهراصفهان و فرهنگ شهروندی به‌همراه داشته است بلکه مدیریت فعلی و شهردار کنونی را نیز با مشکل موامیراث فرهنگی جه ساخته است. شنيده‌ها حاكي از آن است كه تیم مدیریت قبلی، به‌دلیل بی‌خبری شهروندان نسبت به کارنامه پیشین، دوباره پیگیر بر صدر نشینی کاندیداهای مطلوب‌شان در شهرداری و شورای شهر هستند.
