۱۲ سؤال از آخوندی درباره سانحه ریلی هفت‌خوان
مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت ایران در نامه‌ای خطاب به وزیر راه و شهرسازی، ۱۲ سوال مهم را درباره علل وقوع فاجعه ریلی در منطقه هفت‌خوان و تدابیر این وزارتخانه برای عدم تکرار حوادث مشابه آن مطرح کرد.
مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت ایران در نامه‌ای خطاب به وزیر راه و شهرسازی، ۱۲ سوال مهم را درباره علل وقوع فاجعه ریلی در منطقه هفت‌خوان و تدابیر این وزارتخانه برای عدم تکرار حوادث مشابه آن مطرح کرد.
به گزارش فارس، مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت ایران در نامه‌ای خطاب به عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، ضمن تاکید بر اینکه ضعف مدیریتی، یکی از علل اصلی وقوع این فاجعه بوده است، 12 سوال مهم درباره علل فاجعه ایستگاه هفت خوان و تدابیر این وزارتخانه برای عدم تکرار حوادث مشابه آن در سه بخش عملکرد سامانه ATC، شرکت پیاده کننده این سامانه (شرکت مهاران) و آتش سوزی مطرح کرد.
در متن این نامه خطاب به وزیر راه و شهرسازی آمده است:
چنانکه مستحضرید بیش از دو ماه از بروز سانحه برخورد دو قطار مسافری که منجر به کشته و زخمی شدن حدود 150 نفر از زائران حضرت علی بن موسی‌الرضا (علیه‌السلام) شد، می‌گذرد. طی این مدت گزارش‌هایی توسط نهادها و سازمان‌های مختلف مانند کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، سازمان بازرسی کل کشور، قوه قضائیه و کمیسیون سوانح راه‌آهن تهیه‌شده است که قضاوت‌های متفاوتی را در مورد دلایل بروز حادثه بیان داشته‌اند، با این‌حال با وجود دستور فوری رئیس‌‌جمهور مبنی بر اعلام دلایل وقوع حادثه و برخورد با مسببان آن، تاکنون پاسخ سؤالات زیر از سوی وزارت راه و شهرسازی داده نشده است.
ازاین‌رو مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت در راستای شفاف‌سازی ابعاد این فاجعه تلخ برای ملت شریف ایران به بیان سؤالات زیر می‌پردازد. امید است وزارت راه و شهرسازی با پاسخ‌گویی به سؤالات زیر ابهامات موجود در این زمینه را برطرف کند و ضمن تنویر افکار عمومی از بروز حوادث مشابه جلوگیری به عمل آورد.
۱- آنچه نهادهای زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی در رابطه با علل وقوع حادثه عنوان کرده‌‌اند، بیشتر تأکید بر خطای انسانیِ متصدی ترافیک CTC دارد. درصورتی که با استناد به داده‌های منتشر شده پیرامون این حادثه، عدم نظارت لازم بر ایمنی سیر و حرکت قطارها به دلیل ضعف مدیریتی مشهود است.
۲- بی‌اعتماد شدن متصدیان ترافیک به سامانه ATC که در گزارش‌هایی مانند گزارش کمیسیون عمران مجلس، به‌عنوان عامل زمینه‌ساز بروز این حادثه ذکر شده است، به چه علت به وجود آمده است؟
۳- از آنجا که ضعف دستورالعمل‌ها موجب شده بود تا تنها خطای یک متصدی زمینه‌ساز بروز چنین سانحه‌ای شود، چه اقدامی برای اصلاح فرآیند خاموش نمودن سامانه صورت پذیرفته است به‌گونه‌ای که صدور این مجوز نیازمند تأیید چندلایه از متصدیان و به‌صورت موازی باشد؟ در این زمینه لازم به یادآوری است که این سامانه باید در وهله اول، وظیفه حذف خطای انسانی و افزایش ایمنی را به انجام برساند.
۴- در آیین‌نامه سیر و حرکتِ قطارها برای مواقع خرابی، دستورالعمل‌هایی باهدف اخطار به سایر قطارها مانند نصب علائم هشداردهنده روی مسیر در نظر گرفته‌شده است، علت عدم نصب تجهیزات اعلام مسدودی خط برای قطار تبریز – مشهد که مدت زیادی قبل از وقوع سانحه در بلاک میانی این خط متوقف‌شده بود، چه بوده است؟ چه تدبیری برای نظارت دقیق بر عملکرد نیروی انسانی راه‌آهن اتخاذشده است؟
۵- طبق گزارش‌های تصویری و کتبیِ لکوموتیو‌رانان محور تهران–مشهد، پس از بروز این سانحه همچنان سامانه کنترل ترافیک با خطاهای زیادی همراه است، ازجمله مغایرت بین علائم نمایشی نصب‌شده کنار خط و صفحه نمایشگر لوکوموتیوها. حال سؤال اینجاست که چه تصمیماتی برای رفع این نواقص اتخاذشده و اقدامات صورت گرفته تاکنون چه بوده است؟ نتیجه آن به عموم مردم اطلاع‌رسانی خواهد شد؟
۶- با توجه به تعداد غیرقابل‌قبول خطاهای سامانه ATC، چه سازوکاری برای نظارت بر عملکرد سامانه تنظیم‌شده است؟
۷- با توجه به اینکه مناقصه خرید سیستم ATC محور تهران-مشهد به سبب فقدان سازنده داخلی در سال‌های 1381 و 1382 به‌طور بین‌المللی برگزار گردید و هیچ شرکت داخلی شرایط حضور در این مناقصه را نداشت، پس از انعقاد قرارداد با راه‌آهن روسیه این قرارداد لغو شد؟ چرا مدتی اندک پس از برگزاری این مناقصه بین‌المللی، قرارداد با شرکت داخلیِ مهاران برای پیاده‌سازی سامانه، به‌صورت ترک تشریفات و با قرارداد 100 درصد ارزی منعقد شد؟ اگر این شرکت توان پیاده‌سازی سامانه ATC را داشت، چرا در دو مرحله مناقصه بین‌المللی، واجد شرایط برای خرید اسناد مناقصه شناخته نشد؟
چرا با وجود معایب فراوان در سیستم نصب‌شده توسط شرکت مهاران، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران اقدام به انعقاد قرارداد ساخت و نصب همین سامانه برای محورهای بافق-بندرعباس و تهران-اهواز کرده است؟ آیا این قراردادها نیز مجدداً به‌صورت ترک تشریفات منعقد گردیده است؟ با توجه به انتقادات برخی کارشناسان مبنی بر عدم صلاحیت شرکت مهاران در این پروژه و فقدان هرگونه تجربه قبلی درزمینه نصب این سیستم، صلاحیت فنی این شرکت توسط چه کسانی و طی چه فرایندی احرازشده است؟ چه استانداردها و گواهی‌های داخلی یا خارجی از این شرکت مطالبه شده است؟
۸- سطح ایمنی، ظرفیت حمل بار/مسافر، زمان سیر قبل از اجرای پروژه ATC در مسیر تهران-مشهد چه اندازه بود؟ و پس از اجرای این پروژه در این مسیر به چه سطحی از این شاخص‌ها دست‌یافته‌ایم؟
۹- از آنجا که علت اصلی فوت بیشتر جان‌باختگان این سانحه «آتش‌سوزی» بوده است، علت اشتعال‌پذیری بالای واگن‌های مسافری چه بوده است؟ چه تدبیری برای جلوگیری از سیر واگن‌های غیراستاندارد اندیشیده شده است؟ همچنین از آنجایی‌که بالا بودن عمر ناوگان نیز در این سانحه مؤثر اعلام‌شده است، با توجه به توان و ظرفیت بالای واگن‌سازان داخلی، چرا همچنان سفارش جدی برای نوسازی ناوگان به این تولیدکنندگان داده نمی‌شود؟
۱۰- در صورت مجهز بودن واگن‌ها به تجهیزات اطفاء حریق، چرا مسافران گرفتار در آتش نتوانستند از آن به نحو مطلوب استفاده نمایند؟
۱۱- در شرایطی که وجود تنها یک چکش مخصوص شکستن پنجره در مواقع اضطراری، می‌توانست از خسارات جانی این سانحه تا حد زیادی بکاهد، چرا چنین وسیله ساده‌ای در قطار موجود نبوده و هنوز هم این مشکل در قطارها پابرجاست؟
۱۲- با در نظر گرفتن اینکه صعب‌العبور بودن منطقه سانحه، علت دیر رسیدن نیروهای امدادی اعلام‌شده است، چه راهکاری برای حضور سریع نیروهای امدادی در صورت بروز سوانح مشابه در شبکه ریلی اتخاذ شده است؟ آیا برنامه‌ریزی لازم برای آموزش امدادرسانی اولیه توسط مأمورین قطار در زمان بروز چنین حوادثی صورت گرفته است؟
در پایان این نامه آمده است: با عنایت به ابعاد قابل‌توجه این سانحه تلخ و دستور مقام معظم رهبری مبنی بر اولویت دادن به حل ریشه‌ای این موضوع و همچنین با توجه به مطالبه به‌حق افکار عمومی و کارشناسان صنعت حمل‌ونقل ریلی کشور برای شفاف‌سازی علل وقوع حادثه و تصمیمات آتی، پاسخ‌های صریح و دقیق وزارت راه و شهرسازی به سؤالات فوق می‌تواند ابهام‌های پیش‌آمده را رفع و جایگاه فنّاوری‌های جدید مانند این سامانه را در تحقق اقتصاد مقاومتی روشن نماید.
به گزارش فارس ساعت 07:45 روز جمعه پنجم آذرماه بود که یک رام قطار مسافری مسیر سمنان-مشهد پس از عبور از ایستگاه در کیلومتر 211 پلاک گرداب - هفت‌خوان به واگن انتهایی قطار مسافری تبریز-مشهد که به علت یخ‌زدگی ترمز متوقف بوده است، برخورد کرد؛ در این حادثه که منجر به مشتعل شدن واگن‌ها و انحراف لکوموتیو قطار سمنان-مشهد شد، 48 تن جان باختند.
