دولت باید از زلزله ۸ ریشتری آواربرداری کند!
بهنظرم، محدودیت‌هایی که دولت با آن مواجه است را می‌توان در اولویت اول قرار داد و به دولت در حل آنها کمک کرد. تصور می‌کنم فعالان سیاسی نباید عجله کنند .
مرتضی الویری را اکنون بیش از هر چیز، به‌عنوان شهردار اسبق تهران و فعال سیاسی می‌شناسند، اما سوابق سیاسی او بسیار بیش از اینهاست. او قبل از پیروزی انقلاب فعالیت سیاسی و مبارزاتی بسیاری داشته و در جریان مبارزات علیه رژیم شاه چند بار دستگیر و زندانی شده بود. آرمان در این راستا گفت‌وگویی با مرتضی الویری، نماینده سه دوره اول مجلس، رئیس سازمان مناطق آزاد تجاری و سفیر ایران در اسپانیا انجام داده است که مشروح آن در ادامه می‌آید:
چهار سال است كه حضور چندانی در رسانه‌ها ندارید و در سیاست کم پیدا بودید، دلیلش چیست؟
اگر مطبوعات سال 88 را پیگیری کرده باشید، از تابستان همان سال من دچار مشکلاتی شدم که امکان مصاحبه از من سلب شد.
یعنی ممنوع‌المصاحبه بودید؟
بله، در همان زمان من به حبس تعلیقی محکوم شدم و اجازه مصاحبه نداشتم.
چقدر از حبس تعلیقی شما باقی مانده است؟
مدت زیادی از حبسم باقی نمانده است. در این مدت در حوزه‌های اقتصادی که مربوط به شغلم می‌شود، مصاحبه‌هایی داشتم ولی در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خیلی محدود بودم و بر همین اساس، مصاحبه‌ای هم نداشتم.
بعد از انتخابات سال‌جاری خیلی‌ها بر این باور هستند فضای فعالیت باز شده است. نظر شما چیست؟
محدودیت‌ها به‌طور محسوسی تقلیل پیدا کرده است و مخصوصا کنشگران سیاسی به این بازتر شدن فضا اذعان دارند. به‌عنوان مثال تقریبا هیچ گروه اصلاح‌طلبی در دولت قبل اجازه برگزاری مجامع قانونی خود را نداشت ولی الان شاهد هستیم که هیچ‌گونه محدودیتی در برقراری اینگونه مجامع نمی‌باشد. ولی لازم به ذکر هم هست که تغییرات آن اندازه که مورد انتظار باشد هنوز محقق نشده است. بسیاری از فعالیت‌ها که به قانون اساسی مربوط می‌شود، هنوز به‌طور کامل اجرا نشده است. مثلا بعضا اجازه گرد‌همایی به گروه‌ها داده نمی‌شود. اکنون برخی گروه‌های قانونی از فعالیت سیاسی خودشان منع شده‌اند. همین‌طور در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی مشکلاتی وجود دارد ولی نمی‌توان منکر شد که بعد از خردادماه سال گذشته، فضای مطلوبی به‌وجود آمده است که در این فضا، می‌توان فعالیت کرد و امیدواریم که این فضا بازتر از قبل شود.
اشاره کردید فضا با آغاز فعالیت دولت یازدهم مطلوب‌تر شده است. حالا در مواجهه با این دولت چه موضوعی را باید در اولویت قرار داد؟
بهنظرم، محدودیت‌هایی که دولت با آن مواجه است را می‌توان در اولویت اول قرار داد و به دولت در حل آنها کمک کرد. تصور می‌کنم فعالان سیاسی نباید عجله کنند .
شما فقط اشاره به مسائل سیاسی داشتید ولی اگر در کوچه و بازار بروید و به حرف‌های مردم گوش کنید، خیلی از همین مردم انتقاداتی را به دولت دارند.
مشکلات اقتصادی ممکن است به‌دلیل ندانم‌کاری‌ها و سیاست‌های غلط در یک ظرف زمانی محدود به‌وجود آمده باشد ولی این مسئله به هیچ وجه در این ظرف زمانی مشخص قابل حل نیست و حتی می‌توان اذعان داشت که ممکن نیست. مثلا وقتی شما به‌وسیله یک سیاست نادرست پایه پولی را تغییر می‌دهید و حجم نقدینگی بالا می‌رود، برای سالیان دراز اقتصاد را درگیر می‌کند یا حتی فلج هم می‌شود. متاسفانه مردم ما از بسیاری از این جزئیات اطلاع ندارند به‌دلیل اینکه اقتصاد یک مقوله کاملا تخصصی است، متاسفانه صداوسیما نیز به رسالت اصلی خود عمل نمی‌کند و موقعی که از نظر سیاسی مدافع یک جریان و خط باشد با دست باز تریبون را دراختیار آن خط سیاسی که مدافعان آن جریان نیز هستند قرار می‌دهد. تصورمی‌کنم اقدامی که دولت در بحث اقتصادی انجام می‌دهد کاملا تخصصی است. نرخ تورم کاهش پیدا کرده است. موقعی که دولت روحانی روی کار آمد با تورم 41درصد روبه‌رو بودیم ولی الان تورم کاهش پیدا کرده است و این روند حرکت مثبتی است.
به‌هر حال نمی‌شود مردم را توجیه كرد و باید برای آن برنامه‌ریزی داشت. قبول دارید؟
اگر صدا وسیما اجازه برگزاری میزگرد‌های سیاسی و اقتصادی در راستای اطلاعات عمومی مردم را بدهد، بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد و حتی اطلاعات عمومی مردم بالا می‌رود.
نظر شما درباره ارائه سبد کالا که اولین تجربه دولت تدبیرو امید است، چیست؟
بهنظرم انتقاداتی در این زمینه پذیرفتنی است و عذرخواهی که دکتر روحانی در جعبه جادویی از مردم کرد از نحوه توزیع این سبد کالاها بود. تصور می‌کنم توزیع کالا به جامعه شیوه احمدی‌نژادی است و چه بخواهیم یا نه، یک مجموعه را تحقیر کردیم پس باید روش‌های دیگری را بیندیشیم که این اقشار جامعه ضربه نخورند.
نظرتان درباره هدفمندی یارانه‌ها چیست؟
می‌توانم بگویم که بدترین شیوه در دنیا بوده است و محمود احمدی‌نژاد چیزی را به‌عنوان یادگاری برای تمامی دولت‌های بعدی خود گذاشته است که آثارش همچنان باقی می‌ماند. تنها هدفمندکردن یارانه‌ها نیست، مسکن مهر نیز هست. مصوبه مجلس درباره یارانه‌ها آگاهانه و هوشیارانه بود.
وقتی مشکلات اقتصادی در میان می‌آید برخی می‌گویند هیچ توضیحی وجود ندارد، فقط تحریم باعث این نابسامانی شده است.
اگر بخواهیم تقسیم‌بندی و ارزیابی کنیم که سوءمدیریت و تحریم چقدر مقصر هستند، نیاز به تحقیق میدانی است. تحریم هم بخشی از سوءمدیریت در کشور را شامل می‌شود. اگر برخوردهای پرخاشگرانه و تقابل با کشورها بی‌جهت انجام نمی‌شد، ما به هیچ وجه درگیر اینگونه تحریم‌ها نمی‌شدیم. می‌توانیم بگوییم که تحریم‌ها از سوءمدیریت شکل گرفته است. تصمیمات دولت قبل، اقتصاد را فلج کرد مثلا بحث فساد اقتصادی در دولت خاتمی خیلی ناچیز بود ولی در دولت قبل چشمگیر بود و در لیست اول جهانی نیز قرار گرفتیم. سوءمدیریت و گریز از قانون باعث این اختلافات و تنش‌های اقتصادی و سیاسی شد.
شما در مناطق آزاد حضور داشتید، چرا فسادهای اقتصادی در آنجا بیشتر است؟
مناطق آزاد از نامش نیز مشخص است که سیستم آزاد اقتصادی را به خود می‌گیرد. امکان اینکه افراد و جریاناتی بخواهند از این فضا سوءاستفاده کنند در مناطق آزاد وجود دارد. آنچه در زمان احمدی‌نژاد اتفاق افتاد این بود که احساس کردند فضا برای تخلف در مناطق آزاد باز است و تصور می‌کردند به‌راحتی می‌توانند از موقعیت بازبودن آنجا استفاده کنند. در طول مدتی که مدیریت آنجا را به‌عهده داشتم، شاهد بودیم تخلفات بسیار کم بود. در زمان آقایان خاتمی و هاشمی تخلفات مثل دولت احمدی‌نَژاد نبود به‌دلیل اینکه تمامی اقدامات این افراد در چارچوب قانون اساسی بود .
با توجه به اینکه سنگینی قانون‌شکنی‌های دولت احمدی‌نژاد همچنان بر دولت جدید سایه انداخته و دکتر روحانی مسئولیت سنگینی را برعهده دارد باید چه مدیریتی را درپیش بگیرد تا بتواند بر مشکلات کنترل بیشتری داشته باشد؟
دولت روحانی باید از زلزله هشت ریشتری، آواربرداری کند که به‌طور غیرعادی اقتصاد، و فرهنگ را به‌هم ریخته است و دولت شرایط سختی را درحال حاضر سپری می‌کند. در این مقطع، دولت و شخص رئیس‌جمهور احتیاج به همدلی و همراهی تمامی جناح‌ها دارند و اگر منیت‌ها و منافع افراد برایشان مهم باشد، با توجه به تحریم‌های سنگینی که با آن مواجه هستیم، قطعا مشکلی برطرف نخواهد‌شد. شرایط را سخت ارزیابی می‌کنم و افرادی که منافع ملی برایشان مهم است، فرقی هم نمی‌کند که از چه جناحی باشند و سبک سلیقه‌شان با روحانی یکی نیست، به میدان بیایند و کمک کنند. در این صورت، مشکلات را می‌توان کنترل کرد حتی اصولگرایانی که روحانی را اصلاح‌طلب می‌دانند و معتقد هستند روحانی سلیقه خود را دارد، منافع حزبی خود را محترم بشمارند و برای کمک به دولت اقدامات لازم را انجام دهند.
شما جایی عنوان کردید جامعه تشنه آشتی ملی است، آنچه اکنون می‌گویید در همین راستاست؟
اولویت اول ما منافع ملی و نجات از مشکلاتی است که در اثر سوءمدیریت دولت سابق جامعه را هشت سال درگیر خود کرده بود. یک شاخص برای عموم ما به نام ایرانی بودن مطرح است و دغدغه رفع مشکلات است که با همدلی می‌توان آستین‌ها را بالا زد و به دور از تفکرات حزبی و جناحی وارد میدان شد و به مدیران اجرایی کشور کمک کرد.
شاهد هستیم تندروها اجازه چنین کاری را نمی‌دهند. در این شرایط چه باید کرد؟
تصورم این است نه‌تنها مجلس بلکه برخی از نهادهای دیگر و حتی بخشی از صداوسیما سبک و سلیقه روحانی را قبول ندارند و به منافع جناحی‌شان بیشتر می‌اندیشند که این مشکل به‌شمار می‌آید ولی روحانی سرمایه بزرگی دارد که آن هم رای بالای مردمی است که در 24 خردادماه نام او را بر برگه‌ها نوشتند حتی علاوه بر آنها، می‌توان اشاره کرد به افرادی که به روحانی هم رای ندادند اما اکنون حامی او هستند. تصور می‌کنم باید تلاش کنیم این سرمایه ملی حفظ شود. جریانات تندرو را کنترل کنیم و قدم بلندی برای انتخابات مجلس دهم و خبرگان برداریم که نیاز به حضور مردم داریم و همین مردم می‌توانند مجلس را به سمتی دیگر هدایت کنند. تصور می‌کنم اگر اعتماد مردم به دولت بیشتر شود و مردم بدانند دولت در شرایط سخت امور اجرایی را عهده‌دار شده است، رای خوبی در انتخابات مجلس خواهند داد و مجلس بعدی مجلس خوبی خواهد شد.
خیلی‌ها براین باور هستند مجلس آینده بستگی به عملکرد دولت دارد. نظر شما چیست؟
درحال حاضر کار ساده‌ای نیست و نظری نمی‌توانم بدهم به‌دلیل اینکه انتخابات دو سال دیگر اتفاق خواهد‌‌افتاد و باید تمام سعی و تلاش خود را بکنیم تا مجلس از وضعیت فعلی که برخی نمایندگان را درگیر منافع گروهی خود کرده است، خارج شود. من نگران حضور سلیقه‌های مختلف در مجلس نیستم بلکه دغدغه‌ام، حضور افراد غیرموثر و ساده‌اندیش است که بخواهند کرسی‌های مجلس را تصاحب کنند؛ حال چه اصولگرا چه اصلاح‌طلب باشند.
آیا برای شرکت درانتخابات مجلس دهم تصمیمی دارید؟
اگر فضای کلی تغییر نکند، باید اذعان داشت امثال بنده برای حضور در انتخابات با مشکلاتی مواجه خواهیم شد؛ وقتی آیت‌ا... هاشمی به‌عنوان پیر سیاست صلاحیتش احراز نمی‌شود، ما دیگر جای خود داریم. باید تلاش کنیم جریان اعتدال‌خواهی به حرکت درآید؛ به هرحال قانون اساسی بر مبنای پارلمان و پارلمانتاریستی حرکت می‌کند. بخشی از نارسایی‌های هشت سال اخیر دولت ریشه در عملکرد مجلس دارد.
با توجه به اینکه آقای روحانی بارها به‌ویژه در 22 بهمن‌ماه سال گذشته درباره وفاق ملی صحبت‌هایی را داشتند، تصور می‌کنید با توجه به برخی افراطی‌گری‌ها می‌توانیم شاهد وفاق ملی باشیم؟
وفاق ملی که مطرح شد یک امر مطلق نیست و اینگونه نیست که طیف خاصی وفاق ملی را تعریف کرده باشد. تصورم این است به هر میزانی به سمت وفاق ملی حرکت کنیم و طیف‌های مختلف در این زمینه حضورداشته باشند، این امر محقق می‌شود. در زمانی افرادی مثل علی‌اکبر ناطق‌نوری و علی مطهری به شکل دیگری فکر می‌کردند ولی حالا می‌بینید سلیقه‌هایشان به‌هم نزدیک شد، اگر این نگاه ادامه داشته‌باشد، قطعا وفاق ملی صورت خواهد گرفت ولی اگر گروه‌هایی که خود را مطلق می‌دانند مسیر خودرا طی کنند، قطعا چنین چیزی امکان‌پذیر نمی‌شود.
فکر می‌كنید دولت روحانی می‌تواند موفق شود؟
این راه صغیر و کبیر نمی‌شناسد. اگر تاریخ انقلاب را نگاه کنیم، چهره‌های شاخصی بودند که الان در فشار هستند بنابراین فشار جدی است منتها حرکت در این مسیر به هر میزانی که انجام شود، یک سرمایه برای منافع ملی ما محسوب می‌شود و نباید در هیچ مقطعی ناامید شویم و به همان میزان که در مسیر هستیم باید پیشرفت داشته باشیم.
با اصلاح‌طلبان آشتی کردید؟
گلایه‌های مقطعی بود، تمام شد و رفت. ما همیشه باید از گذشته پند بگیریم و نباید کینه و نفرت کسی را به دل داشته باشیم. هر کسی که می‌خواهد در این راه اقداماتی مثبت انجام دهد، باید دستش را بفشاریم و کمکش کنیم.
32 ماه شهردار بودید، به‌نظرتان، الان شهرداری به امور شهری می‌پردازد یا سیاسی شده است؟
بله آن موقع که من شهردار بودم با 130 میلیارد درآمد تحویل گرفتم و با700 میلیارد تومان تحول دادم و تاکید جدی درباره ساماندهی مالی داشتم که شاهد بودیم هیچ تخلف مالی نیز صورت نگرفت و ابهامات مالی از بین رفت. تصورم این است کار بزرگی در آن زمان انجام دادم و آن هم شیشه‌ای کردن قسمت مالی بود. مناقصه‌ها را طبق سیستمی تنظیم کردم که جای هیچ ابهامی در آن وجود نداشته باشد.
چرا استعفا کردید؟
احساس کردم در مجموعه شهرداری افرادی هستند که همدلی ندارند و من گفتم اگر فرد دیگری را مدنظر دارید، اصراری برای ماندن ندارم که سعید حجاریان نامه‌ای را برای من آورد و هشت نفر زیر نامه را امضا کردند و گفتند با ملک مدنی به توافق رسیدیم. من هم قبول کردم و استعفا کردم که بعد از آن هم اختلافات با ملک مدنی شروع شد که او هم بیش از 7 ماه دوام نیاورد.
