دولت چگونه می‌تواند دین خود به بورس را ادا کند؟
به گزارش بورس تابناک، به تازگی فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد به این موضوع اشاره کرده است که دولت چیزی را در بورس تضمین نمی‌کند، اما از بورس حمایت میکند. سوال مشخصی که در این جا پیش می‌آید این است که دولت چگونه می‌تواند این حمایت خود را محقق سازد؟ پیش از پرداختن به این پرسش مهم می‌خواهیم این موضوع را مورد تاکید قرار دهیم که هر نوع حمایتی که دولت قرار است از بورس داشته باشد، در هر حال، شکل ادای دینی دارد که دولت به بورس بدهکار است؛ بنابراین شاید بهتر است این گونه این پرسش را مطرح کنیم که دولت چگونه می‌تواند دین خود به بورس را ادا کند؟
عباس حاتمی استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار بورس تابناک به این پرسش پاسخ داده است.
بررسی رابطه مالی دولت و بورس: ۸۸ هزار میلیارد تومان حداقل تامین مالی دولت از بورس
عباس حاتمی، استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه اصفهان گفت: برای اینکه نشان دهیم دولت چرا و چگونه مدیون بورس است، بهتر است نیم نگاهی به رابطه مالی دولت و بورس داشته باشیم. اولین نکته ای که در این رابطه محسوس به نظر می رسد این است که بر اساس آخرین گزارش‌های در دسترس، دولت در شش ماهه اول سال جاری، حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان عایدی از مالیات نقل و انتقالات سهام به دست آورده است. اگر کل درآمد‌های مالیاتی مستقیم دولت در شش ماهه گذشته را حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان در نظر بگیریم، مشخص می‌شود که بیش از ۱۸ درصد از کل مالیات‌های مستقیم دولت از مالیات بر داد و ستد سهام تامین شده است. این مبلغ دوازده برابر بیشتر از مبلغی است که دولت از طریق مالیات بر خرید و فروش مسکن به دست آورده است.
وی افزود: دومین نکته میزان عایدی دولت از فروش سهام در بورس بوده است. بر اساس برخی برآورد‌ها، دولت تنها در پنج ماهه اول سال جاری، حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان درآمد از طریق فروش سهام در بورس درآمد کسب کرده است. به عبارتی دیگر دولت در شش ماهه اول تنها از طریق فروش سهام و اخذ مالیات حدود ۴۵ هزار میلیارد تومان درآمد از بورس کسب کرده است.
این استاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: از این گذشته دولت در فقره‌ای دیگر، ۴۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سهام به سه بانک ملت، صادرات و تجارت فروخته است. از این مبلغ حدود ۲۹ هزار میلیارد تومان آن بابت تادیه بدهی دولت به بانک‌های مزبور و ۱۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان آن در قالب فروش اقساطی سهام هفت شرکت از جمله پالایشگا‌های تهران، اصفهان، تبریز و بندر عباس بوده است. این یعنی تا این زمان دولت حداقل بیش از ۸۸ هزار میلیارد تومان مستقیم و غیر مستقیم از طریق بورس تامین مالی نموده است.
حاتمی اظهار داشت: همین طور برآورد می‌شود دولت در شش ماهه دوم سال ۱۳۹۹ نیز چیزی بین ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان دیگر از طریق مالیات بر خرید و فروش سهام به دست آورد. بدین سان انتظار میرود، دولت تا پایان سال و تنها از چند فقره بالا بیش از ۹۸ هزار میلیارد تومان، مستقیم و یا غیر مستقیم از طریق بورس تامین مالی شود.
تا این جا حداقل این موضوع مشخص است که دولت مقادیر قابل توجهی عایدی از بازار سرمایه از طریق فروش سهام و اخذ مالیات بر خرید و فروش سهام به دست آورده است.
این استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه اصفهان ادامه داد: برای آنکه مقیاس تامین مالی مزبور مشخص شود، کافی است این موضوع را در نظر بگیریم که بر اساس برخی برآورد‌ها کسری بودجه دولت در سال ۱۳۹۹ نهایتاً چیزی در حدود ۱۸۵ هزار میلیارد بوده است. این بدان معناست که بازار سرمایه به تنهایی به اندازه بیش از نیمی از کسری بودجه مزبور برای دولت عایدی داشته است. تقریباً می‌توان گفت در چند سال اخیر کمتر بازار رسمی و شفافی مانند بازار سرمایه برای دولت در مدت زمانی به این کوتاهی، چنین عایدی به همراه داشته است؛ بنابراین، مدیون بودن دولت به بازار سرمایه از جنبه مالی کاملا مشهود است.
دولت چگونه باید دین خود به بورس را ادا کند؟
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: به نظر میرسد بدیهی‌ترین و مشخص‌ترین اقدام دولت باید پذیرش و تعهد به این اصل باشد که بورس در مقطع کنونی در شرایط اشباع تقاضا قرار دارد. در حالی که اگر به گذشته نگاه کنیم به نظر میرسد یا دولت تحلیل درستی از میزان تقاضا در بورس نداشته است یا اساسا برای اصل تقاضا اهمیتی قائل نبوده است.
وی افزود: عموماً انتظار این است که دولت در فضای عطش تقاضا مبادرت به عرضه گسترده سهام نماید. اما به نظر میرسد دولت در پاره‌ای از موارد بر خلاف این انتظار عمل کرده است. به عبارتی دیگر دولت تا حدی بدون توجه به میزان تقاضا تلاش کرده است تا تنها عطش عرضه خود را فرونشاند. برای این نکته، فکت مشخصی وجود دارد. ممکن است واگذاری صندوق‌های قابل معامله (ETF) اول و دوم توجیهی از منظر تقاضا داشته باشد؛ اما واگذاری سهام هفت شرکت از جمله شرکت‌های پالایشی به بانک‌های ملت، تجارت و صادرات در شرایط اشباع تقاضا به خوبی نشان می‌دهد، دولت در واقع عطش عرضه‌ای دارد که بی توجه به بود یا نبود تقاضا می‌خواهد به هر شکلی آن را فرونشاند. این عمل دولت را می توان "هیجان یا عطش فروش یا عرضه دولت" توصیف کرد.
حاتمی ادامه داد: در این میان، جالب آدرس های غیردقیقی است که در برخی موارد از سوی کارگزاران سیاسی داده می شود. چنانکه به نظر کارگزاران سیاسی و مشخصا رئیس فعلی سازمان بورس، یکی از دلایل سقوط بورس در ایران را هیجانی عمل کردن سهامداران خرد دانسته است. هرچند نمی توان منکر این موضوع شد، موضوع را می توان به شکل دیگر و بهتری نیز دید. یعنی اینکه اتفاقاً این دولت بوده که در بورس هیجانی عمل کرده است و هیجان و عطش زیادی برای فروش سهام در هر شرایطی یعنی بود و نبود تقاضا داشته است. دولت در وضعیت وجود تقاضا به فروش مستقیم سهام به مردم یا فروش آنها در قالب صندوق های قابل معامله روی آورده است، اما زمانی که متوجه نبود تقاضا در بازار بوده است، شیوه دیگری فروش سهام، یعنی فروش آنها به بانکها را برگزیده است؛ این یعنی دولت بدون توجه به اصل اشباع تقاضا مبادرت به فروش سهام نموده است. در این میان تنها چیزی که تغییر کرده، شکل فروش سهام بوده است.
وی گفت: هیجان دولت برای فروش سهام حتی باعث شده است تا دولت که مرتب از بنگاه داری بانکها انتقاد می کرد، با فروش سهام پالایشی ها در ماه گذشته یک تنه بانکها را اجباراً به سمت بنگاه داری بکشاند. اگر عدم بنگاه داری بانکها سیاست مورد تاکید دولت است، سوالی که در این جا پیش می آید این است که چرا خود دولت، بانک ها را به چشم بنگاه اقتصادی دیده است. پاسخ آن تقریبا مشخص است. عطش عرضه سهام در نبود تقاضا برای آن.
این استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان افزود: این یعنی تمام فکر و ذهن دولت این بوده است که چگونه سهام بفروشد و از طریق آن خود را تامین مالی نماید. این یعنی فروش سهام به هر قیمتی یعنی به قیمت عدم در نظر گرفتن اصل تقاضا و لاجرم سقوط ارزش سهام و همین طور نادیده گرفتن سیاست منع بنگاه داری بانکها. به همین دلیل می توان گفت سیاست جدید دولت مبنی بر تعلیق واگذاری مرحله سوم سهام عدالت، تعلیق واگذاری صندوق قابل معامله سوم یا تعلیق عرضه های اولیه تنها زمانی موثر است که دولت هر نوع عرضه سهام مستقیم یا غیر مستقیم را فعلاً متوقف سازد. دلیل مشخص آن نیز اشباع گسترده تقاضا برای سهام در مقطع کنونی است.
حاتمی در پاسخ به این پرسش که آیا این گام کافی است، گفت: گام بالا هر چند لازم است، اما کافی نیست. در گام بعدی دولت همین طور باید در کنار توقف رویکرد طرف عرضه به بورس، رویکرد طرف تقاضا را فعالانه در پیش گیرد؛ یعنی به جای عرضه سهام حتی در مقام خرید آن برآید. اشاره شد که دولت مستقیم و غیر مستقیم در سال جاری تنها در چند فقره حداقل ۹۸ هزار میلیارد تومان عایدی از بورس داشته است. اکنون اگر قرار است دولت متقابلاً حمایتی از بازار سرمایه داشته باشد، مستقیم‌ترین شکل این حمایت این است که دولت چیزی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد یا چیزی بین ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان از عوایدی که امسال از بورس به دست آورده است را صرف خرید سهام از این بازار کند. دولتی که در ده ماه اول سال جاری سراسر رویکرد عرضه در بورس را در پیش گرفته است، حال برای حفظ تعادل بازار سرمایه باید ضمن توقف این رویکرد، به سمت رویکرد تحریک تقاضا در بورس حرکت نماید. این کار دولت بیش از آنکه حمایت از بورس باشد، ادای دین دولت به بازاری است که به آن مدیون است.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: واقعیت این است که بورس ایران در شرایط فعلی در وضعیتی قرار گرفته که ممکن است با صحبت‌های منفی کارگزاران سیاسی سقوط کند، اما تنها با ورود جریان قوی پول یا در پیش گرفتن سیاست تحریک تقاضا می‌تواند تثبیت شود و رشد نامحسوسی در پیش گیرد. در این جا تحریک مستقیم تقاضا از سوی دولت به شکل خرید سهام یا تحریک غیرمستقیم تقاضا از طریق کاهش جذابیت نرخ سود بانکی برای مردم احتمالاً بی تاثیر نخواهد بود.
همین طور دولت باید این تصور را که تنها ذینفع بازار سرمایه است، رها کند. این بازار متشکل از ذینفعان متعددی از جمله سهامداران خردی است که دولت تاکنون کمتر منافعی برای آنها متصور بوده است. شاید یکی از دلایل چنین وضیعتی این است که سهامداران خرد در ایران تشکل منسجم و یا تریبون سیاسی تاثیر گذاری نداشته اند. اما باید متوجه این موضوع بود که انتخابات پیش رو می‌تواند تریبون سیاسی تاثیرگذاری در اختیار سهامداران خرد قرار دهد و از آنها تشکلی بسازد که سکوت فروخورده خود را بلند فریاد بزنند.
باید تمام معاملات از مرداد لغو بشه بهترین کاری که دولت میتواندبرای بورس انجام دهد اینست که دوباره دون نپاشد و عده دیگری را متضررنکند من 18 سال تو بورس بودن وقتي اشکارا كارهاي دولت را ديدم در دو روز مثبت هاي اخير همه سهامم را فروختم ميروم فارکس و بيت کوين در بازارهاي جهاني. اگر ضرر هم کنم ضرر بازار خواهد بود نه دولتي که بايد محيط امن و ارامش را براي کسب کار فراهم کند ناامني را دامن ميزند. اين پيام را فقط از روي ناراحتي و دلسوزي نوشتم بعد از اين هيچ موقع وقت براي اينجور پيامها تلف نخواهم کرد. بورس تهران براي هميشه خداحافظ ... دولت محترم اگر کارهایی را که وظیفه خود بوده و انجام نداده یا بد انجام داده جوابگو باشد فکر کنم مردم این کار دولت را ببخشند... دولت با جلوگیری از به وجود آمدن مشكل در بازار توسط حقوقی ها می تونه دینش رو ادا کنه لعنت بر بورس...دلار نبايد پايين بياد چون بورس سقوط ميكنه،خودرو ارزون نشه چون بورس سقوط ميكنه،آهن و سيمان و ميلگرد و ... هر روز بايد گرون بشه تا بورس سقوط نكنه. مملكت رها شده، جوان هاي افسرده و بيكار، اينا اولويت نيستند براي دولت. دولت فقط به بورس بدهكاره؟؟؟ هرچی میکشیم از همین دولت تدبیر وامیدمیکشیمزندگیمون توبورس دودشد رفت هوا
با برگردان سرمایه از دست رفته مان دینش را ادا کند س.دش را مخواستیم بورس رفت تو خواب ۱۲ ساله دولت دینی نداره که بخود ادا کنه پولی که می خواست درآورد دیگه مابقی مهم نیست
پولها رو برگرداند به بازار سهام اگر کد بورسی برای شما هم پیامک شده پس خیلی ساده لوحی دولت دین خود را به بورس وبه نفع عده ای خاص خیلی خوب ادا کرد هاهاها به هیچ وجه نمیتواند ادا کند ایا اعتماد از دست رفته بر می گردد؟ همینکه دولت فعلا اجازه نداده بورس دچار سقوط بزرگ شود دین خود را به بورس ادا کرده است اگر دولت از حمایت بورس دست بردارد شاخص بورس به نصف رقم فعلی میرسد این یک قیاس مع الفارغ است. واگذاری ها در اجرای قانوننی سیاست های کلی اصل 44 و وفق تکالیف قانون بودجه سال 1399 صورت گرفته و بورس هم بعنوان ابزار واگذاری استفاده شده است. هرچیزی به ذهنمان می آید که نباید بعنوان نظرکارشناسی منتشر کنیم. حالا سهام توسط دولت در بورس عرضه و فروخته شده ، دولتی دینش را ادا کند یعنی چی ؟ یعنی هرچی فروخته بده به مردم نخیر تحلیلی ابکی است . 
| 
وقتی در مورد چیزی اطلاعی نداری بهتر اظهار فضل نکنی. اولا تکلیف قانونی دولت چیزی در حدود ده تا دوازده هزار میلیارد تومان واگذاری بوده نه هشتاد هزار میلیارد. ثانیا دولت حق نداره در وضعیتی که بورس کشش نداره عرضه کنه و چوب حراج بزنه به مال مردم. فهم اش سخت نیست. همین طور خودشون گفتند می خوان حمایت کنند. تحلیل می گد اگه واقعا قصد حمایت دارید بفرمایید این راهش. فقط به اندازه ای که از بورس مالیات گرفتید منابع وارد بورس کنید. می گه بازار با حلوا حلوا کردن شما شیرین نمی شه.حرف فایده ای نداره. حمایت عمل می خاد نه حرف. | شماییکه از قانون حرف می زنی بهتر بدونی که طبق قانون رفع موانع تولید که در سال 1394 تصویب شده دولت موظف شده که بنگاه داری بانکها را متوقف کنه و اونها را از بنگاه داری بیشتر منع کرده. حالا شما جواب بوده اگر قانون قانونه چرا دولت با واگذاری سهام هفت شرکت به سه بانک خودش اونا را به سمت بنگاه داری کشونده و حتی مجبور کرده. یک بام و دو هوا تا کجا. حالا شما بگو تحلیل آبکی. برای اونایی که یک بام و دوهوا دارند میشه آبکی. برای منه سهامدار میشه درس. میشه دانشگاه تا تکلیف خودمو با بورس و دولت بدونم بعد از مدتها ..يك تحليل و سخن درست از يك آدم فرهيخته ..
درود بر شما
با ایجاد تورم افسار کسیختهقیمت هر سهم بیشتر از مقدار واقعی و تورم موجود است
دولت اصل پول را برگرداند ، سود پیشکش ! آقایان ، پول پس انداز مردم سطح متوسط جامعه خوردن ندارد!
آب رفته به جوی باز نمی گردددولت پول خود را برداشته و بازار هرگز به حالت قبل باز نمی گردد
تحلیل عالی بودولی حتی نیازی نیست دولت این مبلغ هنگفت را به بورس برگرداند تا بورس سر و سامان بگیرد. نمونه اش همین صندوق پالایشی یکم که در ظرف یک هفته توانستند به قیمت اولیه برگردانند. و افت 50 درصدی را جبران کنندمگر حقوقی ها چند درصد خرید داشتند؟ سیاست گذاری اگر درست باشد ارزش شرکتها دهها برابر قیمت بازار فعلی شان است
همین که دست از سر بورس برداره دینش ادا شده بورس جای خوبی برای سرمایه گذاری هست و بهتر و پاکتر از اینه ک پول ببری تو دلار و طلا ولی دولت بد کرد به مردم بدددددد انشااله دولت بعدی جبران میکنه دولت و ملت هیچ دینی به سهامداران بورس ندارند. زمانی که بورس از 70 هزار رسید به 1.5 میلیون و 2 میلیون چرا هیچ سودجویی چیزی نگفت؟ چرا خواستند با ایجاد تورم و بازار گرمی، سودهای کلان ببرند؟ باید شرم کرد. | متاسفم. اولا خود دولتی ها میگند ما می خواهیم از بورس حمایت کنیم. تحلیل می گه حمایت نمی خواهیم. ادای دین کنید.ثانیا سودجو کیه. سهامداره که 20 هزار میلیارد مالیات داده یا دولتی که 100 هزار میلیارد عایدی از بورس داشته.در ضمن بورس نه تنها عامل تورم نیست، بلکه عامل جذب نقدینگی است تنها با تبانی و دستور قیمت ها بالا و پایین میرود اگه دولت اعتقادی به ادا دین داشت مردم نگون بخت را به بورس دعوت وسرمایه های آنان را نابود نمی کرد تا چند ماه پیش سبز و پرسود باشیدالان شده پول ما را بدهید و..
جالبه دولت فقط از بورس حدود 20 هزار میلیاردتومان مالیات بدست میاره اونوقت زمان حمایت فقط بلده حرف بزنه. بابا بیا چیزی که گرون فروختی را حداقل ارزون بخر. يک کار منصفانه و اخلاقي دولت رساندن قيمت سهامها به ارزش قبل از سقوط هدفمند بورس است که همه ميداند خودش عامل عمده ريزش بوده است ... یاد اين حرف افتادم كه اوايل دولت مي گفتند چرخ صنعت باید بچرخه.نگو منطورشون چرخ دولت بوده. چقدر ما دوزاری مون کج بوده.علی برکت الله. مگه راهی مونده؟ با سلام،متاسفم براي اين گونه تحليلها، اين نوع تحليلها صرفا به دنبال دستوري كردن بورس و وابستگي بيشتر آن به بخش دولتي دارد.
در بخش اول، دولت اموال خود را به بورس عرضه كرده، بخشي از اين اموال در زمان عطش تقاضا و بخشي هم در زمان عدم وجود تقاضا و از سر ناچاري بوده است.
آيا راه چاره مشكل فعلي بورس بازارگردان شدن دولت است كه در زمان تقاضا، عرضه كند و در زمان عرضا، تقاضا؟ آيا اين راهكار بورس را از مدار اقتصاد خارج نمي كند؟ آيا باعث فرار كل سرمايه حقيقي نمي شود؟ آيا به دلال بازي و رانت خواري منجر نمي شود؟
| اگر قرار بر تاسفی باشه شما بهتره به حال سهامدران بورس تاسف بخورید. اتفاقا تحلیل داره یک قاعده بنیادین در مورد عرضه و تقاضا را توضیح می ده. شما برا اون مقامی تاسف بخوره که این قاعده بنیادین اقتصادی را یا بلد نیست یا اون را زیر پا می گذاره. برو کمی اقتصاد کینزی بخون تا بفهمی مدیریت تقاضا حتی در اقتصادهای بازرا محور هم در مواقع بحرانی کارآاآمد بوده. دولت هدفش عرضه نبود ... لااقل به پالایشی ها سهام بده.اونا به دولت پول بدون سود قرض دادند به نرخ الان سهام بدن بهشون. اگر10روز جلوی عرضه حقوقی ها گرفته شود یا سقفی برای عرضه آنها درنظر گرفته شودخود بخود هم قیمت ها متعادل خواهد شد وهم سهامدار خرد دلگرم به بازار بورس می شود وبه صورت میان مدت پول خود را وارد بازار سرمایه میکند به قول سعدی :امیدوار بود آدمى به خیر کسان **** مرا به خیر تو امید نیست،شر مرسان
هیچگونه!آنها اعتماد را گرفتند که مانند آب ریخته است
به جای گسترش تجارت خارجی وتامین منابع از دنیا
جیب ملت را نشانه رفته اند
راهش مشخص است . اولا یک‌حسابرس خبره بی طرف از یک کشور خرجی شرکت دولتی را قیمت گذاری کند بعد با حداقل 80 درصد سهام شناور ان را بفروشند . من هم اصل پول را می خواهم و سهم سودش را.. حتی قرانی هم پایین نمی آم. سر پل صراط یقه همشون را می گیرم. اگر این کار انجام نشه