پروژه آبی مشترکی که روابط ایران و جمهوری آذربایجان را تقویت می‌کند/ سد قیز قلعه سی چگونه به الگوی موفق همکاری‌های مرزی بر سر آب تبدیل شد؟

به گزارش «تابناک»، با وجود افتتاح سد خدا آفرین در سال ۱۳۸۷ شمسی و شروع آبگیری این سد، به واسطه عدم احداث و راه اندازی سد قیز قلعه سی عملاً امکان بهره برداری حداکثری از سد خدادآفرین برای دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان وجود نداشت و بهره برداری از سد خدا آفرین به آبیاری بخش‌هایی از اراضی کشاورزی در دشت مغان و تولید برق به میزان ۱۰۰ مگاوات محدود می‌شد.

در دو سال و نیم گذشته و به واسطه تقویت دیپلماسی آبی در دولت سیزدهم اقدامات عملیاتی گسترده‌ای برای تکمیل طرح جامع خدا آفرین در دستور کار قرار گرفت و در همین راستا سد و نیروگاه قیز قلعه سی که علاوه بر ایجاد امکان بهره برداری حداکثری از سد خدا آفرین همچنین به تولید برق به میزان ۸۰ مگاوات منجر خواهد شد، به مرحله بهره برداری رسیده است.

از جمله مشخصات سد قیز قلعه سی می‌توان به ۵۰۰ هزار متر مکعب حجم بتن ریزی، ۴۲ کیلومتر طول حفاری و تزریق، ذخیره سازی ۶۲ میلیون متر مکعب آب و امکان تولید ۸۰ مگاوات برق اشاره کرد.

این سد ویژگی‌های منحصر بفردی دارد که از جمله آن می‌توان به مواردی مانند بزرگترین و مهمترین پروژه مرزی استان آذربایجان شرقی، تامین آب بزرگترین شبکه آبیاری زهکشی شمال غرب کشور، پیاده سازی دیپلماسی آب و حسن همجواری، افزایش تعاملات میان ایران و جمهوری آذربایجان، تثبیت و حفظ حق آبه ۱ میلیارد متر مکعب در سال با تشکیل لکه آبی در راستای حفظ منافع ملی کشورمان، توسعه و رونق کشاورزی و اقتصادی منطقه واشتغال زائی بالغ بر ۱۰ هزار نفر و توسعه فرهنگی بین دو کشور همسایه با قرارگیری پل‌های تاریخی ۱۱ و ۱۵ دهنه خداآفرین در مخزن سد اشاره کرد.

همانطور که پیشتر اشاره شد، سد قیز قلعه سی در واقع بخش دوم طرح جامع خدا آفرین است و بخش اول این طرح تحت عنوان سد خدا آفرین در سال ۱۳۸۷ با مشخصاتی مانند امکان تنظیم آب سالیانه به میزان ۲ میلیارد مترمکعب برای طرفین، تولید ۲۰۰ مگاوات برق برای طرفین به بهره برداری رسیده بود، اما برای بهره برداری حداکثری از ظرفیت آب ذخیره سازی شده در سد خدا آفرین و تنظیم و انتقال این آب به دشت‌های قابل بهره برداری نیاز به اجرا و تکمیل سد قیز قلعه سی به عنوان بخش دوم این طرح جامع وجود داشت.

عملیات اجرایی سد قیز قلعه‌سی که در فاصله ۱۲ کیلومتری پایین‌دست سد مخزنی خدا آفرین قرار دارد از خرداد ۱۳۸۵ شروع شد، اما فرایند تکمیل و بهره برداری آن تا کنون به طول انجامیده بود.

اکنون با افتتاح این سد و از طریق کانال امکان انتقال سالانه ۱ میلیارد متر مکعب آب به منظور آبیاری اراضی کشاورزی به وسعت ۷۴ هزار هکتار در استان‌های آذربایجان‌شرقی و اردبیل و ۱ میلیارد متر مکعب آب به منظور آبیاری اراضی کشاورزی جمهوری آذربایجان به صورت برابر فراهم شده است.

سدی که از آن به عنوان بزرگترین و مهم‌ترین پروژه‌های مرزی کشور یاد می‌شود که امید می‌رود نقش موثری در ارتقای سطح روابط حسن همجواری و گسترش تعاملات مناسب میان ایران و آذربایجان داشته باشد و به تثبیت جمعیت مرزنشینان کشورمان در شمال غرب منجر شود.

همانطور که اشاره شد از این سد و پروژه بزرگ می‌توان به عنوان الگویی موفق در توسعه همکاری‌های مرزی میان کشور‌ها بر سر آب‌های مرزی یاد کرد که از سوی دیگر سند محکمی بر اثبات سطح مطلوب روابط میان ایران و جمهوری آذربایجان است و به واسطه بهره برداری مشترک از این پروژه آبی می‌توان به تعمیق روابط میان دو کشور نیز امیدوار بود.